WŁADZA SĄDOWNICZA
Podstawową funkcją organów sądownictwa w naszym kraju jest zapewnienie ochrony prawnej, tzn. prowadzenie ochrony przy pomocy obowiązujących przepisów prawa: dóbr oraz wartości koniecznych do egzystencji, jak również prawidłowego rozwoju ludności, zarówno jednostki jak i grup społecznych.
Poszczególne etapy postępowania:
1. Ustalenie zaistniałego stanu faktycznego.
2. Zbadanie czy określony stan faktyczny jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawa.
3. Jasna i możliwie jednoznaczna interpretacja przepisów prawa.
4. Dokonanie tzw. wykładni prawa.
5. Wydanie wyroku w określonej sprawie.
Poniżej przedstawione są wybrane konstytucyjne zasady, na których opiera się działalność wymiaru sprawiedliwości w Polsce:
1. Zasada jednolitości (spójności) systemu władzy sądowniczej, gwarantująca jednakowe stosowanie przepisów prawa przez każdy sądy na obszarze całego kraju.
2. Zasada instrumentacyjności mówiąca, że sądy wyższe w hierarchii instancyjnej nie mają prawa do wydawania wiążących poleceń czy też wskazówek jeżeli chodzi o treść wyroku sądom niższym w tej hierarchii podczas rozwiązywania konkretnych, indywidualnych spraw.
3. Zasada niezawisłości (niezależności) sędziów zakazuje jakiejkolwiek ingerencji organów państwowych a także innych podmiotów do prowadzonych postępowań i wydawanych wyroków przez wszystkich sędziów.
4. Zasada kolegialności (wieloosobowego rozstrzygania spraw).
5. Zasada uczestnictwa ławników ludowych, są oni przedstawicielami społeczeństwa, mają możliwość opiniowania zarówno kary jak również winy.
6. Prawo każdego obywatela do obrony, przysługuje ono oskarżonemu w postępowaniu karnym. Jest to jedno z najważniejszych praw obywatelskich, zagwarantowanych w Konstytucji.
Artykuł sto siedemdziesiąty piąty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku mówi, iż wymiar sprawiedliwości tworzą:
1. Sąd Najwyższy.
2. Sądy powszechne.
3. Sądy administracyjne.
4. Sądy wojskowe.
W strukturach sądownictwa utworzono organ zwany Krajową Radą Sądownictwa, której zadaniem jest czuwanie nad niezawisłością sędziów w czasie prowadzenia postępowania i orzekania. Do organów sądownictwa należą również: Trybunał Konstytucyjny oraz Trybunał Stanu.
PROKURATURA.
Jest to zespół organów państwowych powołanych do ścigania przestępstw.
W Polsce główne przepisy dotyczące Prokuratury krajowej zostały zawarte w ustawie z dn. Dwudziestego czerwca 1985 r. o Prokuraturze! Jej bezpośrednim zwierzchnikiem jest Minister Sprawiedliwości, pełniący jednocześnie rolę Prokuratora Generalnego. Realizacja zadań Prokuratury ma przebiegać m. in. poprzez:
- Prowadzenie śledztwa.
- Prowadzenie albo też kontrolę postępowania przygotowawczego.
- Koordynowanie działań związanych ze ściganiem sprawców przestępstw, podejmowanych przez pozostałe organy.
- Pełnienie roli oskarżyciela publicznego (przed każdym sądem). W sprawach ściganych na podstawie oskarżenia publicznego Prokurator musi być obecny na rozprawie!
W naszej strukturze prawa karnego osoba na stanowisku Prokuratora pełni wiele funkcji. Z jednej strony uczestniczy w postępowaniu przygotowawczym, które samodzielnie prowadzi lub też nadzoruje je. Z drugiej strony, w kolejnym etapie postępowania, czyli w postępowaniu przed sądem uczestniczy jako jedna ze stron w tym postępowaniu, gdzie pełni funkcję oskarżyciela publicznego! Prokurator w swojej pracy powinien działać w myśl zasady bezstronności jak również równego traktowania każdego obywatela.
Adwokatura:
Adwokatura została powołana w celu niesienia pomocy o charakterze prawnym, współpracy w zakresie ochrony praw, jak również wolności obywatelskich, a także tworzenia oraz stosowania przepisów prawa. Jako adwokaturę rozumie się zbiór wszystkich adwokatów wraz z aplikantami na adwokatów. Ich zadaniem jest udzielanie porad i konsultacji prawnych oraz przygotowywanie projektów nowych aktów prawa a także reprezentowanie swoich klientów przed obliczem sądów, jak również przed organami administracji. Prawo do wykonywania zawodu adwokata posiada jedynie osoba, mająca za sobą zdany egzamin adwokacki i jest wpisana na specjalną listę z nazwiskami adwokatów.
Organy wchodzące w skład adwokatury to:
1. Krajowy Zjazd Adwokatury
2. Naczelna Rada Adwokacka
3. Wyższy Sąd Dyscyplinarny
4. Wyższa Komisja Rewizyjna
W naszym kraju istnieją dwadzieścia cztery izby adwokackie! Do składu izby adwokackiej zaliczamy adwokatów oraz aplikantów na adwokatów, pracujących na jej obszarze. Granice poszczególnych izb wyznacza Naczelna Rada Adwokacka. Do kompetencji okręgowych rad adwokackich zaliczamy każdą sprawę należącą do adwokatury, której rozwiązanie ustawa nie przypisuje innemu organowi adwokatury a także pozostałym organom wchodzącym w skład izb adwokackich albo też organom państwa.
Przepisy jasno określają, że w postępowaniu karnym może uczestniczyć wyłącznie adwokat, nie jest dopuszczalne natomiast uczestnictwo radców prawnych! Podobnie jest w postępowaniach rodzinnych oraz opiekuńczych. Oskarżony, który jest: osobą niepełnoletnią lub upośledzoną w stopniu uniemożliwiającym prowadzenie samodzielnej obrony, osoby nie władające językiem polskim a także osoby, w stosunku do których istnieje wątpliwość, jeżeli chodzi o ich poczytalność - może skorzystać nieodpłatnie z usług obrońcy - w tym przypadku wyznaczanego z urzędu. Także w sytuacjach, kiedy osoba jest sądzona w procesie karnym lub kiedy została osadzona w areszcie lub przebywa w więzieniu, wtedy również przysługuje obrońca wyznaczony z urzędu. No i oczywiście osoby nie będące w stanie pokryć kosztów związanych z zatrudnieniem adwokata w postępowaniach, w których jego udział jest obligatoryjny, też mają zagwarantowane prawo do bezpłatnej obrony. Obrońcę z urzędu wyznacza właściwy w danej sprawie organ (sąd).
Występuje także tzw. "przymus adwokacki" - polega on na tym, że do wykonywania niektórych czynności prawnych są uprawnieni wyłącznie adwokaci. Dziś w Polsce przymus ten obejmuje m. in.: złożenie odwołania do sądu wyższej instancji (apelacja) czy chociażby kasacji składanej w Sądzie Najwyższym.
W sytuacjach, gdy obowiązuje ten przymus pisma procesowe muszą być "sporządzone i podpisane przez adwokata" (niekiedy dopuszczalne jest dokonanie tych czynności przez radcę prawnego).
