Rodzina to termin bliski dla wszystkich ludzi. Mają na to wpływ względy emocjonalne a także powody historyczne oraz społeczne. Stanowi ona najstarszą i najbardziej rozpowszechnioną forma życia zbiorowego.

Rodzinę określa się mianem najmniejsza i podstawowej komórki społecznej. Pojęcie komórki zaczerpnięto z biologii, stanowi ono swego rodzaju metaforę. Społeczeństwo to organizm a rodzina to komórka. Żeby funkcjonował prawidłowo wszystkie jego części składowe muszą być zdrowe. Konieczne do tego jest wypełnianie przez rodzinę przypisanych jej funkcji m.in.:

1. Funkcja prokreacyjna: "Rodzina jest tą wspólnotą osób, która spełnia najkorzystniejsze warunki, aby w niej przyszedł na świat nowy człowiek i w niej przygotował się do samodzielnego i odpowiedzialnego życie." Dzięki tej funkcji małżonkowie mają możliwość zaspokajania duchowo - rodzicielskich potrzeb a także jest podtrzymywana ciągłość gatunku ludzkiego.

2. Funkcja seksualna: jest to powszechnie akceptowany w społeczeństwie sposób współżycia płciowego.

3. Funkcja ekonomiczna: dzięki niej jest możliwe zaspokajanie potrzeb o charakterze materialnym każdego członka rodziny W ramach tej funkcji wyróżniamy również takie podfunkcje jak: produkcyjna, zarobkowa, gospodarcza oraz usługowo - konsumpcyjna.

4. Funkcja opiekuńczo-zabezpieczająca: zakłada troskę i pielęgnację nad najmłodszymi, niepełnosprawnymi lub też chorymi spośród członków rodziny a także na zagwarantowaniu godnego bytu tym członkom, którzy jeszcze nie posiadają własnych dochodów.

5. Funkcja socjalizacyjna: polega na uczeniu się sposobów zachowań, zasad norm oraz cenionych wartości w kręgu określonego społeczeństwa. Realizuje się ją na dwóch płaszczyznach: (1) przygotowanie potomstwa do podjęcia samodzielnego życia a także odgrywania ról społecznych; (2) wspólne dopasowywanie swoich indywidualnych cech osobowości czynione przez oboje współmałżonków.

6. Funkcja stratyfikacyjna: jest to określanie przez rodzinę statusu społecznego wszystkich swoich członków.

7. Funkcja rekreacyjna: to zaspakajanie potrzeb członków rodziny tj.: odpoczynek, relaksu czy też rozrywka.

8. Funkcja kulturalna: "Ona mi pierwsza pokazała księżyc, i pierwszy śnieg na świerkach, i pierwszy deszcz" Konstanty Ildefons Gałczyński, jej celem jest podtrzymywanie tradycji, krzewienie kultury (szczególnie tej wysokiej) przekazywanie zasad stosownego zachowania się (tzw. savoir vivre'u).

9. Funkcja moralno-religijna: jej celem jest wychowanie dzieci w duchu ideałów zgodnych z wyznawaną religią.

10. Funkcja profilaktyczna: polega na ochronie przed negatywnymi wpływami płynącymi z otaczającego świata.

To co zobaczymy i czego nauczymy się w rodzinie zostaje w nas aż do końca życia. Jest to dowodem na wagę funkcji przez nią spełnianych.

Problemy rodziny we współczesnym świecie:

1. Trudna sytuacja materialna przejawiająca się w postaci wysokiego bezrobocia, niskiego poziomu płac i tym samym niskich dochodów oraz stopniowym wzrostem kosztów utrzymania i edukacji.

2. Różnego rodzaju patologie np. ochłodzenie więzi emocjonalnych, spory i konflikty, separacje i rozwody a także zaniedbywanie obowiązków opiekuńczo - wychowawczych, nałogi…

3. Alkoholizm, czyli nadużywanie napojów alkoholowych przez jednego bądź oboje rodziców, prowadzi do zaburzeń w psychice oraz w prawidłowym przebiegu emocjonalnego rozwoju dziecka.

4. Konflikty pokoleniowe mające podłoże w odmiennych systemach wartości, wzorcach kulturowych a także skłonności młodzieży do buntu.

Regulacje prawne dotyczące rodziny:

Rodzinę stanowią kobieta wraz z mężczyzną połączeni za pomocą węzła małżeńskiego a także potomstwo, które utrzymują. Relacje rodzinne regulują normy: moralne oraz obyczajowe jak również religijne. Przepisy regulujące prawo rodzinne zostały zawarte w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym z dnia 25 lutego1964 roku, który zawiera także regulacje związane z instytucjami opieki oraz kurateli.

Małżeństwo:

W świetle prawa to związek kobiety i mężczyzny, posiadających równe prawa względem siebie. Jego zawarcie może obecnie nastąpić w dwojaki sposób:

A) tzw. ślub cywilny - małżeństwo zawierane jest w obecności kierownika (właściwego dla miejsca zamieszkania) Urzędu Stanu Cywilnego oraz dwóch świadków, którzy ukończyli osiemnasty rok życia

B) tzw. ślub konkordatowy (jednoczesny ślub kościelny i cywilny) - związek małżeński zostaje zawarty w Kościele Rzymsko - Katolickim, w obecności duchownego oraz tak jak w poprzednim przypadku dwóch dorosłych świadków

Przeszkody w zawarciu małżeństwa:

- osoba, która nie ukończyła 18 roku życia (wyjątek: w szczególnych sytuacjach sąd może obniżyć niezbędny wiek do 16 lat)

- zawarła inny związek małżeński, który nie został formalnie rozwiązany

- jest ubezwłasnowolniona prawomocnym wyrokiem sądu

- jest chora psychicznie

- zbyt bliskie pokrewieństwo w linii prostej (włącznie z czwartym pokoleniem)

Zobowiązania wynikające z zawarcia związku małżeńskiego:

1. Wspólne pożycie, czyli więź duchowo - emocjonalna, fizyczna, finansowa, wierność a także lojalność i wzajemna pomoc.

2. Ustawowa wspólnota majątkowa oznacza, że cały majątek, który małżonkowie zgromadzą w czasie trwania ich związku należy po połowie do każdego z nich. Wspólnoty ustawowej nie obejmuje majątek zgromadzony przed zawarciem związku, nabyty w formie darowizny lub spadku, z tytułu nagród, praw autorskich a także z wypłaty odszkodowań.

3. Wspólnota majątkowa zawarta w formie umowy, czyli tzw. intercyza przedślubna lub kontrakt poślubny. Zawierana jest w postaci aktu notarialnego. Małżonkowie maja prawo do rozszerzenia/ograniczenia, ewentualnie wyłączenia wspólnoty ustawowej.

Przyczyny ustania związku małżeńskiego:

1. Zgon jednego lub obojga małżonków, rozwód a także separacja. W przypadku tych dwóch ostatnich zaczyna obowiązywać rozłączność majątkowa.

2. Rodowód dziecka: matka dziecka to kobieta, przez którą zostało ono urodzone - z łaciny "mater semper certa est" , oznacza to, że matki zawsze można być pewnym. Inaczej wygląda kwestia ojcostwa. Prawo mówi, że w przypadku kiedy dziecko zostało narodzone w trakcie trwania małżeństwa lub w czasie trzystu dni od momentu jego ustania/unieważnienia, domniemywa się, iż ojcem tego dziecka jest obecny/były mąż matki. Można jednak ustalić ojcostwo za pomocą badań genetycznych.

A) Przysposobienie (adopcja): jest to przyjęcie do grona rodziny na podstawie wyroku sądu osoby niepełnoletniej (obcej/krewnej/powinowatej). Wraz z wydaniem takiego orzeczenia między osobą przysposabianą a osobami przysposabiającymi zaczynają obowiązywać prawa i obowiązki identyczne jak między biologicznymi rodzicami i dziećmi. Istnieją przysposobienia całkowite oraz pełne.

B) Prawa rodzicielskie: jest to całość obowiązków oraz praw należących do rodziców. Ich wypełnianie powinno być prowadzone zgodnie z dobrem dziecka a także interesem społecznym. Rodzice są ustawowymi reprezentantami dziecka. Prowadzą jego czynności prawne a także są odpowiedzialni za jego zobowiązania. Prawa te wygasają automatycznie w momencie, gdy dziecko staje się pełnoletnie.

C) Ograniczenie praw rodzicielskich: jest wydawane, gdy istnieje zagrożenie dla dobra dziecka.

D) Zawieszenie praw rodzicielskich: jest ono wydawane w przypadku istnienia czasowej przeszkody w prawidłowym sprawowaniu władzy rodzicielskiej chociażby w sytuacji poważnej choroby rodziców.

E) Pozbawienie praw rodzicielskich: sąd może pozbawić jednego lub oboje rodziców, jednocześnie wydając w wyroku decyzję o umieszczeniu nieletniego w:

1. rodzinie zastępczej lub

2. placówce opiekuńczo - wychowawczej

Taka sytuacja ma miejsce w przypadku gdy istnieje trwała przeszkoda w dalszym sprawowaniu władzy przez rodziców biologicznych, jeśli jest ona nadużywana lub też w wyraźny sposób zaniedbują obowiązki wynikające z posiadania potomstwa.

Pojęcia opieki oraz kurateli:

1. Opieka jest to orzeczenie wydane przez sąd, na mocy którego zostaje ustanowiony opiekun dziecka m.in. z następujących przyczyn: osierocenia lub ubezwłasnowolnienia. Opieka może być wyłącznie sprawowana przez osobę posiadającą całkowitą zdolność do podejmowania czynności prawnych!

2. Kuratela jest to nadzór orzeczony przez sąd, któremu podlega człowiek niezdolny do podejmowania działań prawnych lub osoba nieobecna a także jej majątek.

Rodzina jest jednocześnie najistotniejszą oraz niezwykle skomplikowaną i złożoną komórką w społeczeństwie.

Źródła:

1. "Odpowiedzialne rodzicielstwo" K. Kosmała , H. Krzysteczko

2. "Wędrując ku dorosłości" T. Król

3. "Wychowanie w rodzinie" F. Adamski

4. "Wiedza o życiu w społeczeństwie" J. Mikołajewicz