Informacje o NGO - czyli organizacjach pozarządowych

I. Organizacja pozarządowa

W Polsce coraz częściej spotykamy się z terminem organizacja pozarządowa. Termin ten jest polskim odpowiednikiem angielskiego non-governmental organization - NGO, którego używa najczęściej ONZ, ale też inne organizacje międzynarodowe. Zamiennie stosowanym określeniem jest organizacja nonprofit. Oznacza to tyle, że tego typu stowarzyszenie nie jest nastawione na czerpanie ze swojej działalności zysków (profitów), tylko na zaspokajanie potrzeb. Nie oznacza to jednak, że NGO nie mogą prowadzić działalności gospodarczej. Wręcz przeciwnie, z tym, że dochody z takiej działalności przeznaczają na swoją działalność, a nie np. na pensje lub premie dla pracowników.

Charakterystyczną cechą organizacji pozarządowych jest brak powiązań z władzami państwowymi, i, co za tym idzie, brak rządowych dotacji na działalność. Swoją działalność NGO opierają na indywidualnych statutach, nie mających charakteru umów międzynarodowych.

Funkcjonują też określenia: organizacje użyteczności publicznej, organizacji pożytku publicznego.

II. Cele organizacji pozarządowych

Zdania, co do celów i przyczyn, dla których powstają organizacje pozarządowe, są podzielone. Pierwszy punkt widzenia opiera się na stwierdzeniu, że organizacje pozarządowe powstają dlatego, że państwo po prostu nie radzi sobie z problemami i potrzebami społecznymi. Jako ważny, zwolennicy tej teorii, wskazują argument, że działalność NGO jest dobrym sposobem na minimalizację kosztów, one po prostu wykonują swoją pracę znacznie taniej i znacznie lepiej, niżby miał się tym zająć rząd. Pojawiają się głosy, że rola NGO w rozwiązywaniu problemów społecznych jest dużo ważniejsza. Organizacje pozarządowe uważane są za pewnego rodzaju poduszkę powietrzną między państwem a społeczeństwem. NGO potrafią rozwiązać bardzo trudne problemy, a przy tym zminimalizować napięcia i zażegnać konflikty wewnętrzne w społeczeństwie. Organizacje pozarządowe dają też obywatelom możliwość wypowiedzenia swojego zdania.

III. Typy organizacji pozarządowych.

1. Podział NGO ze względu na profil działalności:

a) organizacje samopomocowe, czyli takie, które swoją działalność wiążą ściśle z pomocą swoim członkom. Taką organizacją może być, np. stowarzyszenie byłych pracowników danej firmy w danym mieście;

b) organizacje opiekuńcze, czyli te zajmujące się wszystkimi potrzebującymi pomocy. Mogą to tez być bardzo wyspecjalizowane organizacje, zajmujące się na przykład niewidomymi dziećmi;

c) organizacje przedstawicielskie, czyli reprezentujące jakąś konkretną społeczność, np. organizacje zrzeszające mieszkańców dzielnicy itp.;

d) organizacje mniejszości, które działają na rzecz grup mniejszościowych różnego rodzaju, np. wyznaniowych, narodowych, reprezentują ich interesy;

e) organizacje tworzone ad hoc, charakteryzujące się tym, że tworzone są, żeby przeprowadzić jednorazową akcję;

f) organizacje hobbystyczno-rekreacyjne, czyli takie, które zrzeszają ludzi połączonych jedną pasją, np. filatelistów;

g) organizacje zadaniowe, wykonujące zadania, które zlecają im władze państwowe. Zajmują się na przykład dbaniem o dobry stan parków miejskich;

h) organizacje tradycyjne, które działają dla wielu osób i zrzeszają wiele osób. Mogą też poszczycić się długą tradycją.

IV. Wolontariat

Wolontariatem nazywamy dobrowolną działalność pomocową na rzecz potrzebujących pomocy. Działalność taka wykracza poza stosunki przyjacielskie czy rodzinne. Wolontariusz poświęca swój czas i energię, żeby pomóc innym ludziom, organizacjom ekologicznym, schroniskom dla zwierząt itd. Wolontariusze za swoją pracę nie otrzymują wynagrodzenia. Zwracane są im tylko koszty, jakie ponieśli, żeby wykonać dane świadczenie. Znakomita większość akcji charytatywnych może się odbyć niemal wyłącznie dzięki pracy wolontariuszy. Tak jest, na przykład w przypadku Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Również działalność Polskiej Akcji Humanitarnej opiera się na pracy wolontariuszy. Ich zadaniem jest nie tylko praca w terenie, ale i w administracji. Potrzebni są do prowadzenia korespondencji, spotkań z petentami, udzielania informacji. Powstają specjalne punkty doradcze, prowadzone, np. przez studentów prawa, gdzie można uzyskać poradę specjalisty. Ważne, że wolontariuszem może zostać każdy i niezależnie od wykonywanego, czy wyuczonego zawodu.

V. Stowarzyszenie

Stowarzyszeniem nazywamy dobrowolny i trwały związek grupy osób, powstały w celu realizowania wspólnych zamierzeń. Podstawą takiego związku mogą być wspólne zainteresowania, może to też być prowadzenie niezarobkowej działalności, np. kulturalnej. Stowarzyszenie określa swój program i strukturę w ramach której działa. W wyjątkowych przypadkach może być podmiotem gospodarczym z własną działalnością, ale wtedy ewentualne dochody przeznacza na cele statutowe.

W Polsce możliwa jest działalność dwóch typów stowarzyszeń:

a) zwykłe, zrzeszające przynajmniej trzy osoby. Wystarczy poinformować organy nadzoru i można rozpoczynać działalność. Stowarzyszenia zwykłe nie prowadzą działalności gospodarczej, nie otrzymują pomocy od państwa i nie tworzą związków.

b) zarejestrowane, czyli takie, które tworzy minimum 15 osób. Stowarzyszenie zarejestrowane zobowiązane jest do uchwalenia statutu, w którym określi zakres działania i władze. Rejestruje się je w sądach wojewódzkich. Ma osobowość prawną.

Specjalnym typem stowarzyszeń są, tzw. stowarzyszenia wyższej użyteczności. Takim stowarzyszeniem jest, np. PCK. Mają one zagwarantowane prawem pewne przywileje, np. finansowe.

VI. Fundacja

Fundacją nazywamy taką instytucję, która zajmuje się realizacją określonych zadań pomocowych. Zakres tych działań jest określony w statucie fundacji, najczęściej przez jej założyciela, który w tzw. akcie fundacyjnym przekazał pieniądze na realizację jej celów. Działalność fundacji musi ograniczać się do zadań społecznych. Finansowe wsparcie fundacji umożliwia odpisanie tej kwoty od podatku i daje możliwość uzyskania ulg podatkowych. Podobnie jest, kiedy zakłada się fundację.

Fundacje zajmują się pomaganiem potrzebującym, często mają bardzo wąsko wyspecjalizowane cele. Organizują też różnego rodzaju jednorazowe akcje pomocowe.

VII. Przykłady organizacji pozarządowych działających w Polsce

~ PCK (Polski Czerwony Krzyż)

~ PAH (Polska Akcja Humanitarna)

~ Amnesty International

~ Stowarzyszenie Rotary Club

~ Gdańskie Stowarzyszenie "Nasz Gdańsk"

~ Fundacja Porozumienie Bez Barier

~ Fundacja Polsat

~ WOŚP