1. Czynniki wpływające na powstanie i istnienie narodu, czyli czynniki narodotwórcze, to:
a) wspólne pochodzenie i wspólne losy historyczne dające poczucie odrębności od innych narodów
b) wspólne terytorium zamieszkiwane od wieków i uważane za ojczyznę.
c) wspólna kultura, tradycja i język
d) wspólne państwo chroniące naród przed zagraniami zewnętrznymi
2. Patriotyzm - (z gr. patriotes -rodak, ojczyzna) - oznacza postawę szacunku, miłości wobec ojczyzny, gotowość rzetelnego wypełniania obowiązków, które nakłada na każdego obywatela konstytucja;
a) te obowiązki:
- obrona ojczyzny
- poszanowanie tradycji, kultury i języka
- płacenie podatków
- przestrzeganie prawa
3. Istnieją różne postawy wobec własnego narodu, ojczyzny:
a) nacjonalizm - największą wartością jest naród, podkreśla się nadrzędność interesów własnego narodu w stosunku do interesów innych grup narodowościowych
b) szowinizm - skrajna postać nacjonalizmy, wyraża on bezkrytyczny stosunek do własnego narodu przy jednoczesnej nienawiści, wrogości względem innych
4. Istnieją różne postawy wobec innych narodów:
a) Rasizm - opiera się na tezie, że istnieją rasy gorsze i lepsze, a wartość człowieka zależy od tego, do której należy
b) Ksenofobia - postawa niechęci, a nawet wrogości wobec obcych, zwykle cudzoziemców
c) antysemityzm - nienawiść do Żydów
d) kosmopolita - „obywatel świata” - nie identyfikuje się z ojczyzną, dla niego ojczyzna jest wszędzie tam, gdzie czuje się dobrze
5. symbole narodowe:
a) godło - orzeł biały stał się godłem państwowym w XIV w. za panowania Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego. Wizerunek godła ulegał zmianom, po II wojnie światowej orzeł stracił koronę. Obecny wizerunek godła został ustanowiony w grudniu 1989 r.
b) barwy narodowe - popularnie zwane flagą lub sztandarem, oparte SA na kolorystyce godła. Barwami państwowymi stały się podczas powstania listopadowego w 1831 r. kolor biały (czystość) i czerwień (miłość, krew)
c) hymn - powstał w okresie zaborów, słowa napisał Józef Wybicki w 1797 r. Początkowo nosił nazwę „pieśń legionów polskich we Włoszech”. Potem przyjęła się nazwa „Mazurek dąbrowskiego” W 1927 r. sejm Niepodległej Polski ustanowił „Mazurek Dąbrowskiego” hymnem państwowym
6. Polonia - zwarta grupa ludności pochodzenia polskiego, żyjąca stale poza granicami państwa.
a) przyczyny emigracji Polaków
- ekonomiczne - XIX, XX w.
- polityczne:
* wielka emigracja po powstaniu listopadowym
* II wojna światowa (setki tyś. Polaków zostało wywiezionych na przymusowe roboty do Niemiec lub Rosji)
* po II wojnie światowej większość żołnierzy walczących na frontach zachodnich nie wróciło do polski
* koniec lat 60’ XX w. (wielu obywateli polskich pochodzenia żydowskiego opuściło kraj w wyniku nagonki antysemickiej
* 1981 r. po wprowadzeniu stanu wojennego
7. Mniejszości narodowe - grupy ludzi innych narodowości niż naród kraju, w którym zamieszkują:
- Niemcy (Pomorze, Śląsk)
- Ukraińcy (Południowo-Wschodnia Polska, Warmia, Mazury)
- Białorusini (Podlasie)
- Litwini (Suwalszczyzna)
- Romanie (Południe Polski)
- Słowacy (okolice Noego Targu - Spiż)
- Żydzi (duże miasta - Warszawa, Łódź, Szczecin)
