Charakterystyka stresu

Stres jest stanem mobilizacji organizmu w odpowiedzi na docierające do niego bodźce fizyczne lub psychiczne. Ma on znaczący wpływ na funkcjonowanie człowieka, często może mieć jednak silne negatywne skutki dla organizmu. Aby im zapobiec, konieczne jest kontrolowanie poziomu stresu w naszym życiu. W tym celu należy starać się zadawać sobie sprawę z działających na nasz organizm czynników powodujących reakcję stresową - aby kontrolować stres musimy wiedzieć, co jest jego przyczyną.

Stresująco działają na organizm wszystkie zmiany nie tylko negatywne. Zmiany dezorganizują funkcjonowanie organizmu i obniżają jego odporność. Im bardziej znacząca jest zmiana w subiektywnym odczuciu danej osoby, tym większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń związanych ze stresem. Nie znaczy to jednak, że należy unikać wszelkich zmian. Radzenie sobie ze stresem nie polega na całkowitym wyeliminowaniu go z naszego życia, lecz zakłada umiejętną kontrolę jego wpływu. Świadomość nadchodzących zmian pozwala przygotować się również na doświadczenie ich negatywnych skutków. Niekiedy jednak doświadczamy nagłych niepowodzeń i tragedii, które całkowicie dezorganizują nasze życie.

Smutek wywołany negatywnymi doświadczeniami często wywołuje w nas poczucie, że wszystko się skończyło. Utrata kierunku dla naszej aktywności powoduje bierność i brak dostępu do zasobów energii do działania. Przełamanie takiego stanu, gdy już raz nastąpi, jest często bardzo trudne i zachodzi wolno i stopniowo. Przez długi czas po stracie nasza uwaga skupiona jest na niej, co utrudnia planowanie dalszych działań. W takich sytuacjach refleksja jest konieczna dla psychicznego przystosowania się do zaistniałej sytuacji, co jest warunkiem pewnego podjęcia dalszej życiowej aktywności.

Stres towarzyszący przedłużającej się kontemplacji straty może prowadzić do silnej depresji. Wiąże się to z poczuciem przygnębienia, lęku, wyobcowania i niepokoju, spadkiem poczucia własnej wartości i niechęcią do własnej osoby. Stanowi temu towarzyszą symptomy zmniejszenia sprawności umysłowej takie jak zaburzenia pamięci i koncentracji. Utrzymywanie się objawów depresji prowadzi do utraty nadziei na poprawę i rozpaczy. Często w takiej sytuacji pojawiają się myśli samobójcze; śmierć wydaje się jedyną możliwością uniknięcia odpowiedzialności za niepowodzenia, które są - zdaniem osoby chorej - niemożliwe do pokonania. Osoby depresyjne są rozczarowane własnym zachowaniem i tym, że nie potrafią sprostać trudnościom; często pojawia się u nich nienawiść do samych siebie.

Stan silnego przygnębienia, czyli smutku, stresu i rozczarowania, pojawia się też u osób bezrobotnych przez długi czas. Niemożność znalezienia pracy powoduje zanik nadziei na poprawę życia i różnorakie zaburzenia. Wystąpić mogą choroby somatyczne różnego rodzaju, negatywne nastroje i zwiększające się poczucie alienacji.

W sytuacjach ciągłej ekspozycji na działanie stresorów lub doświadczenia bardzo silnego stresora należy uświadomić sobie fakt, iż poziom stresu jest zależny od nas samych. Możemy go kontrolować: zmniejszać, gdy jego poziom ma negatywne skutki i zwiększać w celu zmobilizowania organizmu.

Metody kontroli stresu

Stres jest swego rodzaju stosunkiem umiejętności radzenia sobie z trudnościami do wymagań stawianych organizmowi. Ze względu na to, poziom stresu w znacznej mierze zależy od nas. Najlepiej jest przewidzieć nadchodzące zmiany i trudności i działać profilaktycznie. Gdy stres ma zewnętrzne źródło można stosować techniki wyobrażeniowe, aby przygotować się do wykonania jakiegoś zadania oraz pozytywne myślenie (autosugestia). W przypadku gdy nieustannie doświadczamy sytuacji stresogennych wskazana jest redukcja napięcia w organizmie poprzez różnorodne techniki relaksacyjne.

Techniki redukcji napięcia:

- kontakt z naturą pozwala na zgromadzenie energii potrzebnej do codziennej aktywności, przebywanie na świeżym powietrzu pozwala na dotlenienie mózgu co usprawnia procesy umysłowe

- poświęcenie czasu tylko dla siebie pozwala na planowanie i przygotowywanie się do wykonania zadań, które przed nami stoją

- szczera rozmowa z zaufaną osobą pozwala na znalezienie wyjścia z trudnej sytuacji dzięki wskazówkom osoby, której zdolności umysłowe nie są osłabione przez stres związany z naszą trudną sytuacją

- stosowanie technik relaksacyjnych takich jak medytacja czy joga pozwala na zwiększenie kontroli nad własnym ciałem

- uprawianie sportu zwiększa wytrzymałość organizmu, stymuluje jego funkcjonowanie i poprawia samopoczucie oraz pozwala na przeniesienie uwagi ze zmartwień na formę fizycznej aktywności

- odpowiednia dieta i unikanie używek poprawia kondycję organizmu oraz zmniejsza ryzyko chorób, co wpływa na poprawę samopoczucia

- właściwe zorganizowanie miejsca pracy ułatwia codzienne funkcjonowanie

- planowanie dnia ułatwia organizację pracy i oszczędza stresu związanego z pośpiechem

- stawianie sobie tylko realistycznych celów zaoszczędzi nam rozczarowania związanego z niewykonaniem jakiegoś zadania

W codziennym funkcjonowaniu ważny jest dystans do wielu spraw, na które nie mamy wpływu i świadomość własnych ograniczonych możliwości. Warto rozwinąć w sobie poczucie humoru, które pozwoli nam zaakceptować nasze własne potknięcia. Ważna jest świadomość faktu, że nawet nasze bezbłędne wykonanie stawianych sobie celów nie zagwarantuje nam braku stresu. Życie jest przecież nieprzewidywalne.