Wydaje się, że intuicyjnie wszyscy wyczuwamy co oznacza pojęcie nienormalne zachowanie. Jednak jeśli próbujemy bliżej sprecyzować ten termin pojawia się wiele problemów. W tekście tym postaram się przybliżyć jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby można było mówić o jakimś zachowaniu jako o zachowaniu patologicznym.
W literaturze przedmiotu wyróżnia się siedem cech charakteryzujących zachowanie patologiczne. Oczywiście nie wszystkie z tych cech są obecne w każdym zachowaniu patologicznym.
Do elementów tych zaliczamy:
- Cierpienie - występuje ono często w przypadku zachowań patologicznych. Osoba chora na depresje czy nerwice niewątpliwie cierpi.
- Trudności w przystosowaniu - w przypadku zachowań patologicznych często występują trudności w funkcjonowaniu, utrzymywaniu dobrych relacji społecznych czy osiąganiu celów
- Nieracjonalność i dziwaczność - często u osób z zaburzonym zachowaniem występują dziwaczne przekonania, spostrzeżenia, które nie mają podstaw w rzeczywistości ( np. omamy czy halucynacje).
- Nieprzewidywalność i utrata kontroli - zachowanie jest niespójne i wydaje się nielogiczne, często może pojawiać się "zerwanie" hamulców.
- Wyrazistość i niekonwencjonalność- szczególnie zachowania nietypowe i społecznie niepożądane będą odbierane jako nienormalne.
- Dyskomfort obserwatora - pojawią się on szczególnie wtedy gdy ktoś łamie pewne niepisane ale powszechnie znane normy społeczne. Czasem obserwator może nie zdawać sobie nawet sprawy z tego dlaczego czyjeś zachowanie wywołuje w nim dyskomfort
- Naruszanie ideałów i norm moralnych - czyli wykroczenie przeciwko przyjętym zasadom postępowania. Np. normą jest , że dorośli ludzie pracują - za nienormalne, dziwne uważać się będzie zachowanie gdy dorosła osoba unika pracy.
Wymienione elementy mogą się pojawiać również wówczas gdy mamy do czynienia z zachowaniem normalnym, jednak im większa będzie ich liczba i im bardziej będą nasilone tym większe prawdopodobieństwo, że dane zachowanie jest zachowaniem patologicznym.
Na zakończenie warto dodać że ocena tego czy dane zachowanie jest normalne czy tez jest nienormalne jest oceną o charakterze społecznym tak więc łatwo może ona prowadzić do nadużyć. Czasami wyznawcy nowych idei określani byli przez społeczeństwo jako nienormalni.
Dodatkowo ocenę utrudnia fakt, że różnica między zachowaniem normalnym a nienormalnym jest różnicą ilościową a nie jakościową. Oznacza to, że w zachowaniu nienormalnym występują te same elementy co w zachowaniu normalnym tylko znacznie bardziej nasilone.
