W 1949 roku, 1 października po zdobyciu Pekinu przez wojska Chińskiej Armii ludowej (ChAL) oraz pokonaniu sił Kuomintangu (KMT) Czangkaiszeka, przywódca komunistów Mao Tse - tung, zawiadomił z bramy Tian An Chińską Republikę Ludową (ChRL). W tym roku doszło do zawarcia z ZSRR układu o przyjaźni, a sowieccy inżynierowie przyczynili się do wdrożenia w Chinach radzieckiego modeli gospodarki.

W marcu 1953 rok zmarł wielki przywódca Józef Stalin, którego śmierć zamknęła w historii okres stalinizmu w ZSRR. Po walce, jaka toczyła się przy obejmowaniu tego najwyższego stanowiska w kraju, przywódcą zostaje Chruszczow. W Rosji zostają wprowadzone istotne zmiany powodujące wprowadzenie okresu destalinizacji i odprężenia.

Nowo prowadzona polityka prowadzi w następstwie do rozłamu w strukturach komunistycznych na świecie i przyczynia się do wybuchu ponad 30 - letniego konfliktu z państwem chińskim.

Najistotniejszym aspektem tych spięć między państwami był XX zjazd KPZR, podczas którego nowe władze Radzieckie bardzo poddały krytyce politykę prowadzoną przez Stalina oraz wypracowanej przez niego doktryny marksizmu i leninizmu. W tym czasie podjęły również próby utworzenia linii polityki wewnętrznej i zagranicznej, wprowadzono zasadę koegzystencji z państwami o charakterze kapitalistycznym.

Spór zaostrzył się jeszcze bardziej w czasie narad przedstawicieli partii komunistycznych świata, kiedy to próbowano wyjaśnić sporne kwestie i ustalić linię działania. Narada ta maiła miejsce w październiku 1960 roku w Moskwie, w której brało udział przybyłych na tą okazję 81 przedstawicieli z różnych krajów. Biorący udział w zebraniu politycy chińscy bardzo głośno skrytykowali politykę ZSRR, a zwłaszcza zaprzestanie korzystania z zasad marksizmu i leninizmu. Kwestię tą poparła również Albania oraz niektóre kraje azjatyckie.

Następny XXII zjazd KPZR, który miał miejsce w dniach 17 - 31 X 1961 roku dodatkowo wzmocnił i tak już napiętą sytuację. ZSRR odczuwała nad ChRL zdecydowaną przewagę i wyższość, mówiąc przy tym iż "zbudował socjalizm" oraz zakładał w niedalekiej przyszłości, iż "zbudowany zostanie komunizm". Przywódca ZSRR - Chruszczow nieustannie poddawał krytyce Pekin, a z państwem albańskim poróżniły ich stosunki dyplomatyczne.

14 VI 1963 roku KC KP Chin wysłał list do KC KPZR, którego treść zawierała oskarżenie o rewizjonizm i oportunizm ze strony moskiewskiej. W treści napisane były żądania o przestrzeganie marksizmu i leninizmu, dostosowania się do rewolucyjnych metod działania oraz zerwania z polityką koegzystencji z zachodem. Ponadto zawarto opis sytuacji ZSRR, po czym nastąpiło opisanie Pekinu jako głównego ośrodka rozwoju komunizmu.

Między zasadą komunizmu i realizacją ogólnoświatowej rewolucji występują istotne różnice, które prowadzą do powstania sprzeczności między tymi dwoma krajami.

Kolejną przyczyną prowadzącą do napięcia wzajemnych relacji stało się odwołanie w latach 60 - tych z Chin sowieckich doradców oraz wstrzymano pomoc finansową i zażądano spłaty kredytów zaciągniętych w Rosji, które miały zostać przeznaczone na walkę z KMT i budowę nowego państwa. Moskwa wycofała się z przekazania, na mocy wcześniejszej podpisanej umowy - technologii atomowej. Wydarzenie to rozegrało się w czerwcu 1959 roku.

Następny okres nie spowodował polepszeniach stosunków między tymi krajami, wzrastały rozbieżności i odmienne zdania i poglądy na kwestie związane z komunizmem, co umocniło pozycję wprowadzonej w Chinach w 1966 roku "Rewolucji Kulturalnej". W tym celu powstały organizacje młodzieżowe hongweibingi (Czerwona Gwardia) wraz z zaufanymi (rewolucyjnymi buntownikami). Przywódca chiński - Mao przeprowadził w swym aparacie partyjnym czystki. Dopiero kolejne wydarzenia: ofiary w cywilach, ogromne straty materialne doprowadziły w 1968-69 do zaprzestania działań rewolucji kulturalnej. Ostatecznie jej koniec nastąpił po śmierci Mao - 9 września 1976 rok, wówczas to zniszczono jego sprzymierzeńców "Bandy Czworga".

Czasy te zaostrzyły spory terytorialne z ZSRR. W 1969 roku wybuchła walka o wysepkę Dumańska na granicznej rzece Ussuri. Działania te trwały 2,14 i 15 marca 1969 roku.

Polepszeniu stosunków nie pomaga również wizyta prezydenta Nixona w Chinach w lutym 1972 roku oraz ulepszenie kontaktów na linii USA - ChRL. Państwo radziecki było bardzo zaniepokojone tą współpracą, gdyż miało to wpływ na osłabienie pozycji sowieckiej w Azji.

Okres lat 70 - tych ukazuje również odmienne postawy w konfliktach w Azji południowej i w Indochinach. W 1971 roku, kiedy to wybuchł konflikt Indyjsko - Pakistański, oba kraje stanęły po różnych stronach. ZSRR opowiedziała się za Indiami, Chiny zaś za Pakistanem. Ta sytuacja wzmogła niebezpieczną sytuację. Podobne problemy występowały wokół starć Wietnamsko - Kambodżańskich w latach 1977 - 1979. Również podczas tych zajść można było dostrzec nasilający się zatarg Chin i Rosji o dominacje w regionie. W 1978 roku wojska Wietnamskiej we współpracy z ZSRR weszły do Kambodży i przyczyniły się do zniszczenia wojsk "Czerwonych Khmerów". Oddziały te przyłączyły się do wojny partyzanckiej. Chiny stanęły po stronie obrońców. ONZ postanowiła podjąć próby mediacji, uważała za słuszne przeforsować rezolucje wzywającą do wycofania wojsk okupacyjnych. Działania te nie powiodły się, między innymi z powodu postawienia veta ze strony radzieckiej. Sowieckie olbrzymie wpływy zagrażały ChRL, która czuła na sobie presję otoczenia. Sytuacja ta spowodowała., że państwo chińskie przystąpiło do konfliktu. Chiny rozpoczęły walkę z Wietnam pamiętając jeszcze stary konflikt graniczny o przynależność wysp Paracelskich i Spartly i opiekę nad interesami mniejszości chińskiej (Hoa) w Wietnamie. Ponadto Chiny nie mogły się pogodzić z utratą swoich wpływów w Wietnamie (na rzecz ZSRR), które to od wielu lat należało do strefy ochronnej państwa chińskiego. W tym okresie państwo radzieckie dostało od rządzących w Hanoi bazę morską w Cam Ranh.

Konflikty tych państw wzmagane były jeszcze przez państwo amerykańskie, które to od 70 - tych lat, zaobserwowawszy znaczne osłabienie ZSRR rozpoczęło próbę zniszczenia "imperium zła". W swoich zadaniach skupiało się na "granie kartą Chińską". W 1979 roku ówczesny prezydent Carter podczas wizyty w ChRL postanowił pozyskać większe wpływy w rejonie Azji. Rząd USA oficjalnie uznał i zaakceptował rząd w Pekinie i podjął z nim współpracę nawiązując stosunki dyplomatyczne. Rozpoczęli on również pomagać anty sowieckim działaniom rządu chińskiego. Olbrzymie poparcie ze strony amerykańskiej sprawiło znaczną poprawę w stosunkach z Japonią i sprowadziło do podpisania z tym krajem traktatu pokojowego w 1979 roku. Przyczyniło się to do znacznego zwiększenia napięcia z ZSRR, które z państwem japońskim miało konflikt o wyspy Kurylskie. Kolejnym złym wydarzeniem dla tych obu państw był wybuch wojny radziecko - afgańskiej.

Stosunki zaczęły się poprawiać dopiero w latach 80 - tych. Wydarzeniami, które zaowocowały tą sytuację były:

  • rządy w ZSRR objęte przez Michaiła Gorbaczowa (11 III 1985),
  • wprowadzenie przez nowego I sekretarza reform: głasnost, czyli jawność życia politycznego, pierestrojka, uskornienie, a więc przyśpieszenie procesu rozwoju ekonomicznego państwa.
  • rozpad państwa radzieckiego i narodzenie się nowych krajów,
  • podjęcie próby nawiązania przyjaznych stosunków z Chinami od 1988 roku, wizyta Gorbaczowa w Pekinie,
  • koniec epoki rządów Mao w ChRL oraz zlikwidowanie "Bandy Czworga"
  • skuteczność reform gospodarczych wprowadzonych w Chinach (I etap - XII 78 do IX 84, II etap - X 84 do XII 91, III etap - I 92 do obecnie).