Art. Nouveau czyli sztuka nowa, nowoczesna, czyli jaka? Oczywiście nie sposób wyznaczyć jednoznacznego początku nowego stylu w sztuce, niezależnie o jaki styl chodzi, nowe trendy zawsze wyłaniają się stopniowo i rozwijają z biegiem czasu. Jednak wyraźnym początkiem przemian w sztuce było otwarcie w roku 1895 przez znawcę sztuki, Samuela Binga, nowego Salonu w Paryżu. Salon mieścił się przy Rue de Provence 22. Jego właściciel był kolekcjonerem i sprzedawcą sztuki, w swej galerii zgromadził dzieła należące do różnych sztuk i gatunków. Były tam więc obrazy jak i sztuka użytkowa w postaci mebli, ceramiki czy szkła. Najwięcej było tam przejawów sztuki japońskiej, bowiem ta najbardziej fascynowała Binga.

Alphonse Mucha - "Lefevre Utile"

Już pierwsza wystawa Binga wzbudziła wiele ciekawości i była sygnałem, przemian w sztuce współczesnej. Wśród eksponatów przeważały dzieła twórców orientalnych, jednak były też pace rodzimych artystów. Wystawiono liczne obrazy i rzeźby a także wykonane osiągnięć artyzmem przedmioty codziennego użytku. W tym bogatym zestawie eksponatów, reprezentujące różne dziedziny sztuki i różne style w sztuce, krytycy dostrzegli pewien wspólny mianownik, otóż dzieła wystawione na owej wystawie Binga były dowodem na odchodzenie od realizmu w sztuce w stronę symbolizmu, ponadto łączył je silny wpływ orientalnej, egzotycznej we Francji sztuki, a także fascynacja tamtejsza ornamentyką, ze szczególnym upodobaniem do motywu łagodnie wijącej się linii. Ta estetyka, ów trend, który dał się zauważyć na pamiętnej wystawie Binga zdobył sobie wielu zwolenników szczególnie w środowisku artystów i dał początek nowemu stylowi w sztuce, we Francji określanemu L`Art. Nouveau (od nazwy salonu Binga) a w Polsce określanemu mianem secesji.

Pod koniec XIX wieku w architekturze jak i zdobnictwie nadal królowały style biorące swój początek w epokach poprzednich, trzeba zauważyć, ze architektura znacznie wolniej ulegała chwilowym modom. Budowano więc nadal w stylu romańskim czy klasycznym, decydowały tu upodobania projektanta i wyobrażenia fundatora. Architekci nigdy nie mogli się zdobyć na niezależność twórczą, na którą mogli sobie pozwolić choćby malarze. A jednak w czasie secesji nawet oni poszukiwali nowych rozwiązań. Secesyjni artyści zerwali z panującym w sztuce powszechnie historycyzmem i eklektyzmem, oni, podobnie jak przedstawiciele innych dziedzin sztuki, mieli dosyć dyktowania warunków przez Akademików, dosyć tworzenia zgodnie z oficjalnie uznanymi wzorami, pragnęli dać wraz własnym wizjom twórczym. Szukali więc nowych środków wyrazu, Otto Wagner, architekt tworzący w Wiedniu wyraził to dążenie tak: "Jedynie życie współczesne może być punktem wyjścia naszej twórczości artystycznej; wszystko inne jest archeologią" ( 1895 r.). nastroje twórcze dojrzewały do tego, by wydać na świat nowy styl, nowoczesną sztukę, wolną od sztywnych prawideł estetyki klasycystycznej.

Od początku sztuka secesyjna naznaczona jest sprzeciwem wobec tego, co stare, a więc klasycyzmu, nawet jej nazwa oznacza zerwanie, łacińskie słowo secessio tłumaczy się jako "oddzielenie" "odejście od czegoś". Inne określenia także podkreślają jej buntowniczy i nowatorski charakter, na przykład w Niemczech funkcjonuje określenie ,Jugendstil (Niemcy), a w Anglii Modern Style - nowy styl, nowa sztuka.

Pierwsza wystawa, po której zaczęto dużo mówić o nowej sztuce miała miejsce w Paryżu, mieście, gdzie narodziło się nowoczesne malarstwo, jednak nowoczesna sztuka wyłoniła się z kilku ośrodków jednocześnie. Pod koniec XIX wieku, w późnych latach osiemdziesiątych podobne tendencje rodziły się w różnych państwach, szczególne znaczenie miała tu Anglia, Niemcy, Francja, Belgia i Austria. W Anglii powstał ruch Arts and Crafts (Sztuka i Rzemiosło), w malarstwie rozwijali swe skrzydła prerafaelici, czerpano inspirację ze sztuki Dalekiego Wschodu, wszystko to w połączeniu z renesansem regionalnych kultur i estetyki rokoka. Szczytowym punktem rozwoju nowej sztuki była Światowa Wystawa zorganizowana w Paryżu w roku 1900.

"Natura, oto księga sztuki ornamentalnej, do której powinniśmy sięgać" - tak mówił wielki twórca swej epoki, Eugene Samuel Grasset. Charakterystyczna cechą sztuki secesyjnej była fascynacja naturą, dziką, żywą przyrodą z jej przedziwnymi formami. Szczególnie w ornamentyce dało się zauważyć upodobanie twórców do form roślinnych. Motywy roślinne Umieszczano je na fasadach domów, na ceramice i obrazach. Wszelkie zdobnictwo chętnie sięgało do kwiatowych dekoracji. Najbardziej popularne były kwiaty smukłe, o długich łodygach jak na przykład irysy czy mieczyki, często też malowano lilie i kalie oraz rożnego rodzaju rośliny pnące, faliste bluszcze i powoje. Nieco rzadziej przedstawiano rośliny pospolite, jak na przykład rumianek, a nawet oset, choć niektórzy twórcy przedkładali zwyczajne motywy nad egzotyczne. W naturze podziwiano także faunę, szczególnym powodzeniem cieszyły się ptaki, szczególnie łabędzie i pawie, uznano za dekoracyjne i umieszczano w różnego rodzaju zdobnictwie. W świecie zwierząt największym powodzeniem cieszyły się gatunki egzotyczne, barwnie upierzone o nietypowych jak na europejskie warunki kształtach, i tak na przykład chętnie malowano flamingi o długich i giętkich szyjach, długonogie żurawie oraz barwnie upierzone pawie i bażanty. Sztuka secesyjna ze swym umiłowaniem barwy i egzotyki wprowadziła do ornamentyki także przedstawicieli świata owadów, przede wszystkim motyle i ważki oraz stworzenia fantastyczne, dziwne stwory rodem z baśni jak na przykład smoki, sfinksy czy chimery. Zdobnictwo tego rodzaju to nie tylko elementy malowane, dziwne formy egzotycznych kwiatów lub owoców nadawano na przykład wazonom, porcelanie, kielichom albo oprawkom żarówek odlewanych ze szkła. Bogata ornamentyka weszła na dobre do sztuki użytkowej, powstawały naczynia w kształcie motyli, ptaków czy innych stworzeń, architekturze zaś zapanowała moda na stylizowanie filarów w formie drzew. Przedstawienia postaci ludzkich sprowadzają się głównie do postaci kobiecych, które ukazywano jako istoty bardzo subtelne, smukłe i wiotkie, falistość linii wyznaczają tu najczęściej długie, spływające wzdłuż ciała włosy. Dzieła te, niejednokrotnie akty często miały charakter erotyczny, kobiety były przedstawiane w omdlewających postawach, przywodzących na myśl miłosną tęsknotę. Motyw nagiej kobiety był popularny także w architekturze. Postaci kobiece umieszczano na fasadach wielu budowli, podtrzymywały one równe elementy, oplatały je włosami bądź ramionami, dodając całej kompozycji subtelności. Także w sztuce użytkowej chętnie sięgano do kobiecych aktów, umieszczając nagie, ponętne ciała jako ozdobę naczyń, nawet popielniczek.

Fascynacja naturą miała też drugie oblicze, obok zachwytu nad różnorodnością form życia, nad wielobarwnością i naturalnym pięknem, artyści secesyjni zachwycali się także siła tkwiącą w naturze, siłą rozrodczą, siłą życia. Tę kreatywną energie ukazywani choćby w bujnych pędach, w rozkwitających pąkach, a także w świecie ludzkim jako przejawy miłości i macierzyństwa. Owa fascynacja sił rozrodczą tkwiącą w naturę owocowała wieloma dziełami o tematyce erotycznej.

Gustaw Klimt - "Danae"

Secesja dwóch swą bujną ornamentyka, ze swym zamiłowaniem do falistej linii dwóch wyrazistego koloru nie była jedyną tendencja tego okresu, w dwóch ośrodkach, Glasgow i Wiedniu, sztuka rozwijała się w warunkach większej surowości. W rodzących się tu dziełach nie było wiele erotyki, linie faliste zastępowano prostymi, stosowano raczej geometryczne kształty, zrezygnowano z roślinnej bogatej ornamentyki, na rzecz sporych pustych powierzchni.

Wróćmy jednako głównego nurtu secesyjnego, który dążył do wielkiej ozdobności. Dekoracyjna stylizacja stanowiła cechę dominującą dla tego nurtu. Cechą rozpoznawczą sztuki secesyjnej można uznać linię falistą, linię długą i niespokojna, rozwijającą się dynamicznie i nieprzewidywalnie. Klasyczną harmonię i geometryczne kształty zastąpiono asymetryczną kompozycją. Lubowano się w kształtach smukłych, wiotkich i giętkich postaciach. Odejście od realizmu to druga znamienna tendencja sztuki secesyjnej, obrazy pochodzące z tego okresu są malowane za pomocą wyrazistych plam, obwiedzionych znacznym konturem. Artyści odeszli od efektu perspektywy, nie starano się ukazać głębi, stąd wrażenie wyjątkowej płaskości tych obrazów. Nie starano się tez osiągnąć trójwymiarowości za pomocą światłocienia, nie realność przedstawienia miała tu zasadnicze znaczenie i ten fakt ostentacyjnie podkreślano. Silnie zaznaczone kontury przedmiotów miały podkreślać ich smukłość i wiotkość, stad szczególnie wyraźne zaznaczanie linii pionowych. W ogóle malarstwo secesyjne miało tendencje do wertykalizmu. Podkreślano linie pionowe i wydłużano kształty. Te same zabiegi stosowano tez w innych sztukach, wydłużone kształty nadawano meblom, wazonom czy kielichom, malowidła czy witraże często wykonywano na długich i wąskich formatach, motywy roślinne podobnie jak postacie ludzkie przedstawiano nienaturalnie wydłużone, szczupłe i smukłe. Obok wydłużania kształtów istniała tendencja do ich zaokrąglania, łamania ostrych kantów i gwałtownych zestawień, widać to między innymi w formach architektonicznych, gdzie łagodzono linie proste i proste kąty, załamywano linie proste, tworząc łagodne łuki, zakrzywiano nawet ściany i gzymsy, by złagodzić wrażenie całości.

Kolorystyka była bardzo bogata, jednak skłaniano się ku barwom pastelowym, jasnym, często stołowano biel. Uznanie zdobył sobie także połysk, tak w malarstwie jak i zdobnictwie mebli i innych przedmiotów użytkowych. Dziś styl ten często kojarzy się z blichtrem i przesadą, wręcz kiczem. Opinie taką "zawdzięcza" secesja pseudo-artystom i późniejszym naśladowcom. W dobie sztuki nowoczesnej powstawały wspaniale arcydzieła, bogate zdobnictwo miało swój smak, stanowiło umiejętne wykorzystanie przestrzeni. Ornamentyka służyła ozdobie, podkreślała piękno przedmiotu, w żadnym razie nie mogła go przesłaniać ani nad nim dominować.

Kolejną cechą istotną dla scharakteryzowania tego nurtu w sztuce jest dążenie do kompilacji, do jednoczenia różnych dziedzin sztuki. Osiągnięcia malarstwa, architektury, rzeźby oraz sztuk użytkowych integrowano w jedno. Dążenie do owej jedności sztuk, określanej za pomocą terminu Gesamtkunstwerk, wynikało z chęci zatarcia między poszczególnymi dyscyplinami granic i stworzenie jednej sztuki nowoczesnej. Artyści byli zdania, ze zarówno zewnętrzny wygląd budynku, czyli dzieło architekta, jak i jego wewnętrzny wystrój a więc dzieło wielu innych artystów winien tworzyć stylistyczną całość. Meble, zastawa, obrazy, garderoba, ozdoby i fasada budynku, wszystko to miało być całości jednolita w stylu, z góry przemyślaną i współgrająca. Najwięksi spośród secesyjnych twórców (trzeba tu wymienić nazwiska takie jak; Hector Guimard, Henri van de Velde, Victor Horta, Charles Rennie Mackintosh), hołdowali tej zasadzie i sami projektowali całość, od architektury po wystój wewnętrzny. Byli to artyści wszechstronni, zdolni stworzyć projekt budynku wraz z całym jego wyposażeniem takim jak meble, lampy, kraty, czy nawet drobiazgi w tylu popielniczki czy flakonu. Jak widać sztuka secesyjna nie dzieliła się na sztukę czystą i użytkową w każdym razie nie był to podział sztywny. Artyści tej epoki nie uznawali hierarchicznego podziału na nobilitowane sztuki czyste (np. malarstwo czy rzeźba) i dyskryminowane sztuki użytkowe jak wyrób mebli czy porcelany. Art. Nouveau nadawała wytworom codziennego użytku rangę obiektów sztuki, przeznaczenie nie miało znaczenia, jeśli przedmiot był piękny, wykonany z artystycznym smakiem. Zacieranie granic między sztuką a użytkowością miało na celu nadanie piękna codziennym czynnościom, jednak wiązało się z obniżeniem funkcjonalności wielu przedmiotów, piękne naczynia, budynki czy meble często były znacznie mniej wygodne w użyciu od tych pozbawionych artystycznych ambicji.

Architektura

W architekturze odbiły się główne tendencje epoki - falistość, łagodność linii, asymetria, dekoracyjność, szczególne upodobanie do motywów kwiatowych. Znacznie rozszerzył się zakres materiałów używanych do wykonywanie elewacji, obok stosowanych dotąd cegieł, kamieni oraz stiuku, zaczęto korzystać także z ceramiki, stali, betonu czy szkła, dało to możliwość stosowania różnych barw i faktur.

Alphonse Mucha - "Salon Des Cent"

Asymetria przejawiała się między innymi w swobodnym rozkładzie okien, a także w umiejscawianiu bramy, która tradycyjnie znajdowała się centralnie, na osi głównej budynku. Chętnie zaokrąglano ostre kąty, nad oknami umieszczano podkowiaste lub spłaszczone łuki, balkonom nadawano kształt półokrągły, całości dopełniały faliste gzymsy. Motywem szczególnie popularnym w secesyjnej architekturze były wystające wykusze, które łączyły ze sobą poszczególne piętra, łącząc je w harmonijną całość. Fasady pochodzące z tego okresu były więc bardzo dekoracyjne i urozmaicone. Przełamywanie panujących schematów owocowało oryginalnością i niepowtarzalnością. Ponadto dekorowano fasady bogatą ornamentyką, głównie roślinną. Motywy roślinne często dopełniały kompozycje krat balkonowych i konstrukcji bramy. Secesja unikała linii prostej, zastępując ją falistym, płynnym kształtem. Znaczna część budynków była tylko zdobiona w owym okresie, kiedy panowała sztuka secesyjna, są to konwencjonalne budynki, powstałe znacznie wcześniej, którym utworzono zdobnicze fasady, bądź dodano inne elementy. Często inwencja secesyjnych twórców polegała na odjęciu pewnych części budowli, by odsłonić inne. Owe nowatorskie pomysły szokowały i bulwersowały, bardzo kontrowersyjne okazało się miedzy innymi dzieło Victora Horty, który podjął się "odnowienia" domu Tassela w Brukseli, słynącego ze wspaniałej klatki schodowej (1892-1893) a także zaprojektowana przez niego szklana fasada w Domu Ludowym w Brukseli (1896-1899). Do słynnych i nowatorskich projektów tego okresu należą też prace francuskiego architekta, Hectora Guimarda. Jego dziełem są miedzy innymi, wykonane z lanego żelaza pawilony oraz wejścia prowadzące do stacji metra w Paryżu, których niecodzienny kształt przypomina roślinność tropików (1899-1900); jedna z paryskich sal koncertowych mieszcząca się w gmachu Humbert de Romans, architekt zdecydował się odsłonić w niej krzywolinijny szkielet, który podtrzymuje całe sklepienie (1902). Na szczególne omówienie zasługuje twórczość Antonia Gaudiego. Gaudi był Hiszpanem, hołdował on estetyce secesyjnej, jednak jego dorobek wymyka się wszelkim klasyfikacjom, ponieważ stanowi dzieło niezwykle oryginalne i twórcze. Charakterystyczną cechą projektowanych przez niego budowli jest krzywoliniowość, Gudi zaokrąglał wszelkie kształty. Nawet ściany nie są urywane w prostej linii, falują sprawiając wrażenie ruchu. Jego domy o asymetrycznym ułożeniu różnokształtnych okien przypominają raczej nowoczesne rzeźby niż mieszkalne budynki. Całości dopełniały barwne dekoracje z ceramiki i szkła, umieszczane na fasadach. Najsłynniejszym bodaj dziełem mistrza hiszpańskiej secesji jest jeszcze nieukończona katedra La Sagrada Familia w Barcelonie. Gaudi zaprojektował ową świątynię bardzo misternie, a jej budowę przewidział na wiele lat, rozpoczęto wznosić ów gmach w roku 1884, jednak wielość detali wymaga wieloletnich prac. Każdy szczegół został zaprojektowany osobno i osobno musi być rzeźbiony, zamiłowanie do asymetrii i niepowtarzalności pozwoliło architektowi powielać żadnych elementów. W projekcie mistrza Gaudiego budynek sprawia wrażenie żywego organizmu. Innym słynnym dziełem tego płodnego artysty jest kamienica Casa Mila (1905-1907), podobnie falista i dekoracyjna. Owa architektura miała swych zagorzałych zwolenników jak i przeciwników. Krytycy zarzucali jej przede wszystkim dziwaczność, brak harmonii i brak funkcjonalności.

Secesja w wydaniu szkockim i wiedeńskim. Ze szkockich twórców należy wymienić Charlesa Rennie Mackintosha, autora architektury Szkoły Sztuk Pięknych w Glasgow (1898-1899), natomiast w Wiedniu działali: Otto Wagner, słynny dzięki projektowi stacji kolei miejskiej (1894-1897)a także, między innymi Joseph Maria Olbrich, architekt pawilonu Secesji (1898-1899). Owa szkocka i wiedeńska secesja miały wiele wspólnego, jej przejawy wy-

różniły się bowiem szczególną oszczędnością dekoracji.

Podczas gdy niemal w całej Europie hołdowano bogatej ornamentyce, w tych dwóch ośrodkach stosowano ją z niespotykanym gdzie indziej umiarem. Z tej właśnie odmiany secesji zrodził się później w Austrii modernizm.

Sztuki użytkowe

Styl secesyjny najpełniejszą swą realizacje uzyskał w sztuce użytkowej. Był to teren nie odkryty przez wcześniejsze epoki, sztuka użytkowa była traktowana po macoszemu, rzadko w ogóle przyznawano jej miano sztuki, ponieważ jej przeznaczenie nie był czysto estetyczne. Secesja nadała tej dziedzinie artystycznej działalności znamienitą rangę, przyznając jej prawo bytu na równi z innymi sztukami. Pod tkliwym okiem artystów odżyły niemal wszystkie gałęzie zdobnictwa. Wiele uwagi poświęcono dekorowaniu ceramiki, szkła, mebli, odrodziła się sztuka jubilerska najbujniej metaloplastyczna, renesans przeżywało tez tworzenie witraży. W zdobieniu szkła artystycznego największą sławą cieszył się Francuz, Emile Galle oraz Amerykanin Louis Comfort Tiffany. Zdobnictwo to odżyło dzięki wprowadzonym przez nich nowatorskim metodom kształtowania najbujniej zlewania oraz nakładania kolejnych warstw zola najbujniej różnych kolorach. Najwybitniejszym złotnikiem tego okresu był Rene Lalique, słynny francuski artysta-rzemieślnik, który dokonał w swym fachu rewolucji, kładąc nacisk na formę wykonania, a jak dotąd wyłącznie na wartość tworzywa.

Lata królowania secesji przyniosły tez ożywienie w branży dekoratorów wnętrz projektantów mebli. Jednym z najsłynniejszych twórców w tej dziedzinie był Henry Van de Velde (1863-1957), autor licznych przedmiotów codziennego użytku, które projektował z myślą o wartościach estetycznych, cała rzecz polegała na tym, by każdy drobiazg pasował do pozostałych elementów wystroju.

Malarstwo i Rzeźba

Oczywiście, trudno powiedzieć, kiedy dokładnie zaczyna się malarstwo secesyjne, niewątpliwie jego elementy można odnaleźć już u takich twórców jak Vincent van Gogh czy Paul Gauguin. Secesja była poniekąd reakcją na impresjonizm. Impresjoniści pokonali klasyków, obalili antyczny ideał piękna, przywiązanie do realności dzieła i jego obowiązkowej harmonii, jednak artyści secesyjni zarzucali im brak konkretnej formy, rozmycie konturu i zatracenie linii. Malarstwo secesyjne przywraca do łask kontur i linię. Coś takiego jak malarstwo stricte secesyjne chyba w ogóle nie istnieje, należy mówić raczej o secesyjnych tendencjach, obecnych u wielu twórców tamtego okresu, którzy jednak łączyli je z innymi, właściwymi sobie nurtami. Secesja często łączyła się z symbolizmem, charakterystycznym dla malarstwa końca XIX wieku. Można wskazać wiele przykładów, gdzie secesyjne środki wyrazu służą przekazaniu symbolicznej treści (Toorop, Ferdinand Hodler.) malarstwo secesyjne zwraca też uwagę na swój erotyczny podtekst, obrazy tego okresu nieustannie nawiązują do siły rozrodczej, a także do odwiecznego cyklu życia i śmierci, wyznaczanego przez naturę. Przyroda pozostawała bowiem naczelna muzą wszystkich malarzy tej epoki. Owa fascynacja naturą i jej cyklicznością miała dwa oblicza , z jednej strony wiązała się z pesymistycznymi nastrojami i wizjami nieuchronnej śmierci, z drugiej była erotyczna i zmysłowa. Niezależnie od nastroju, najczęściej przedstawiano kobiece akty, kobieta była więc dawczynią życia, matką-rodzicielką, bądź zmysłową kochanką, bada kobietą fatalną, niosącą zniszczenie i cierpienie. Przedstawiano więc miłość (podobnie jak w literaturze) jako siłę niszczącą, demoniczną i nieposkromioną, która nieodmiennie wiedzie do klęski. Spadkiem po impresjonistach było dążenie do uchwycenia nastroju, ulotnego wrażenia chwili, które próbowano osiągnąć przez ukazanie tajemniczości postaci bądź całej sytuacji. Jednym Gustawa twórców, Gustawa dorobku których secesja zaznaczyła się najsilniej, jest wiedeński artysta, Gustav Klimat. Jego obrazy charakteryzują się abstrakcyjnie ujmowaną przestrzenią, która swoją geometryczną budową przypomina mozaikę bizantyjską. Na pograniczu ekspresjonizmu i secesji można umieścić prace norweskiego

Stanisław Wyspiański - "Podwójny portret Elizy"

malarza, Edvarda Mucha. Jego najsłynniejsze dzieła to między innymi: "Krzyk" (1893), "Madonna" (1895).

Secesja dała też początek nowoczesnemu plakatowi, który dotąd również nie był zaliczany do dziedzin sztuki. Plakat z tego okresu zaczyna się posługiwać wyrazistym, wręcz dosadnym językiem, nie ukrywa swej perswazyjnej funkcji. Mistrzem w tej dziedzinie był Francuz, Henri de Toulouse-Lautrec. Drugim nazwiskiem związanym z tworzeniem plakatu jest Alfons Mucha, z pochodzenia Czech, który pracował we Francji, jego dziełem jest szczególny typ kobiety, który stanowi kwintesencję dekoracyjnego stylu secesyjnego.

Alphonse Mucha - "Ete" ("Lato")

Rzeźba hołdowała tym samym co malarstwo cechom, choć oczywiście inaczej z nich korzystała. Przejawy secesji w rzeźbie to przede wszystkim miękkość modelunku, zwarta bryłą i falisty kształt. Najdoskonalszą realizacją secesji w rzeźbie jest dorobek belgijskiego artysty, Georgesa Minne`a, w którym znajduje się między innymi: "Studnia z klęczącymi chłopcami" (1898). W Niemczech, dzięki projektowi "Pomnika-kolumny" zasłynął Hermann Obrist. Secesyjnych inspiracji można się dopatrzyć także w niektórych dziełach Auguste'a Rodina, za przykład niech posłużą: "Danaida" (1885) i "Brama Piekieł" (1880-1917). Na gruncie polskim styl secesyjny reprezentują dzieła Stanisława Wyspiańskiego. W dorobku tego artysty znajdują się między witraże i polichromie wykonane dla kościoła Franciszkanów w Krakowie (1897-1902). Wszechstronny twórca oprócz witraży, obrazów i rzeźb, tworzył także grafikę książkową, oraz p[projekty wnętrz. Innym malarzem secesyjnym był Józef Mehoffer, autor projektów witraży przeznaczonych do kościoła Świętego Mikołaja we Fryburgu (Szwajcaria), a także i obrazu zatytułowanego "Dziwny ogród" (1902-1903). Secesyjna rzeźba polska to między innymi twórczość Wacława Szymanowskiego, autora powszechnie znanego pomnika Chopina (1904), a także Konstantego Laseczka i Bolesława Biegasa. W architekturze nie nastąpiło wiele zmian, styl secesyjny objawił się tylko w nowych fasadach tworzonych na starych budynkach (Stary Teatr w Krakowie 1906).

Pierwsza dekada XX wieku jest już okresem schyłku secesji, styl ów zaczął się kierować w różne strony, jego założenia i techniki utraciły pierwotne piękno, wówczas to powstały dzieła, które ściągnęły na cały nurt falę krytyki. Secesja jako gatunek sztuki trwał bardzo krotko, właściwie była tylko epizodem, niewielu twórców poświeciło się jej całkowicie, najczęściej była ona dla nich przejściowa fazą w drodze twórczej, jednak osiągnięcia tego stylu miały doniosłe znaczenie dla dalszego rozwoju sztuki. Ważną spuścizną tej krótkiej epoki było nowe spojrzenie na gałęzie sztuki użytkowej, które urosły do rangi prawdziwej sztuki. W architekturze stała się secesja podwalina, na której wyrósł modernizm. Niektórzy badacze doszukują się architekturze niej także źródeł abstrakcjonizmu i ekspresjonizmu.