Głównym celem pedagogiki porównawczej jest badanie podobieństw i różnic zachodzących pomiędzy różnymi systemami wychowania oraz nauczania, jak również różnic i podobieństw w szkolnictwie i innych sytuacjach wychowawczych i oświatowymi w wielu krajach. Do głównych zadań pedagogiki porównawczej należy:

→ gromadzenie materiału faktów

→ opracowywanie monografii poświęconych różnym ustrojom

→ porównywanie różnych systemów

→ na drodze porównywania, formułowanie zasad i prawidłowości

Podatnym gruntem dla rozwoju dziedziny badań porównawczych, było rosnące rozczarowanie wynikami pracy szkoły i stanem oświaty, stanowiącej również jeden ze wskaźników kondycji społecznej, dlatego też po II wojnie światowej wzrosło zainteresowanie badaniami porównawczymi (co również związane było z umiędzynarodowieniem kontaktów międzyludzkich).

W połowie XX wieku powstała, jako odrębna dyscyplina naukowa, empiryczna pedagogika porównawcza, co było podyktowane potrzebą gromadzenia naukowego dorobku na temat efektywności systemów oświaty oraz praktyki dydaktyczno - wychowawczej. Ten cel umożliwiały właśnie projektowane i realizowane empiryczne badania porównawcze.

Wiele z badań porównawczych przeprowadziło Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań Osiągnięć Szkolnych (IEA) jak również ośrodki uniwersyteckie w Chicago, Michigan, Bochum, Londynie, Hamburgu i Sztokcholmie. W różnych miastach organizowano (regionalne i światowe) konferencje oraz kongresy, zaczęto publikować czasopisma, zakładać stowarzyszenia, w niewielkim okresie czasu napisano dziesiątki prac magisterskich z zakresu pedagogiki porównawczej; stała się ona nauką, z którą wiązane były wielkie oczekiwania i nadzieje na przyszłość. Jej głównymi zadaniami był wkład w doskonalenie systemów oświatowych i wspomaganie polityki oświatowej, jak również umożliwienie lepszego zrozumienia relacji zachodzących między społeczeństwem i oświatą

Rosnące zainteresowanie zagranicznymi systemami oświaty, doprowadziło do wykształcenia się dwóch podstawowych sposobów uprawiania komparatystyki pedagogicznej:

  • pierwsza koncepcja zakładała dążenie do odkrywania tego, co jest wspólne różnym systemom, co służyć miało uniwersalizacji najdoskonalszych rozwiązań z zakresu praktyki oświatowej
  • druga koncepcja natomiast poszukiwała tego wszystkiego, co było swoiste, i indywidualne oraz uwikłane w społeczno- kulturowy kontekst badanych krajów

Pozostałe koncepcje łączyły i wiązały elementy tych dwóch podstawowych trendów w uprawianiu pedagogiki porównawczej (Holmes, Hilker, King, Eckstein, Noah)

Twórcą pedagogiki porównawczej był Marc Antoine Julien De Paris, a jego pracę pt. "Szkice i przygotowanie przedwstępne do pracy o wychowaniu porównawczym" z 1817 roku, uznano jako pierwszy w historii, ścisły plan badań porównawczych, dotyczących systemów oświatowych. Przedmiotem badań Julien uczynił praktykę wychowawczą oraz związaną z praktyką, teorię wychowawczą. Twierdził on, iż na wychowanie składa się z faktów i obserwacji, a więc poprzez gromadzenie ich, porządkowanie i porównywanie, można formułować pewne prawidłowości i zasady. Zaproponował on utworzenie instytutu pedagogiki, który miałby być niejako ośrodkiem ćwiczeń najlepszych metod kształcenia i wychowania, a z którego wyników pracy, mogłyby korzystać również placówki kształcenia nauczycieli. Julien zbierając dane z różnych krajów, stosował metody obserwacji i ankiety, a wyniki swoich badań przedstawiał on za pomocą tablic, wykresów i klasyfikacji, co ułatwiało określenie stanu oświaty jednego państwa na tle innych krajów.

Na początku XX wieku (za sprawą Pedra Roselia, który odnalazł pracę Juliena i napisał na ten temat doktorat) - pedagogika porównawcza na nowo ujrzała światło dzienne. W tym okresie, wielu badaczy starało się zebrać wiadomości o różnych ustrojach szkolnych, jednak podstawowym ich problemem był brak jakichkolwiek sprawozdań dotyczących stanu szkolnictwa i oświaty. Te, które istniały, były zbyt krótkie i lakonicznie; najlepiej opracowano dane na temat systemów szkolnictwa i oświaty w Belgii, Holandii i Francji.

W 1925 roku założono Międzynarodowe Biuro Wychowania, którego wicedyrektorem był sam Pedro Roselio. Do głównych zadań tego biura należało:

→ udzielanie niezbędnych informacji

→ organizacja kongresów i podróży (w celach badawczych)

→ pośrednictwo między różnymi instytucjami pedagogicznymi