Stanisław Moniuszko urodził się 5 maja 1819 roku w Ubielu koło Mińska. Jego pierwszą nauczycielką muzyki była matka. W 1827 roku wyjechał do Warszawy, gdzie został uczniem Augusta Freyera. Po powrocie do Mińska uczył się u Dominika Stefanowicza. W roku 1837 wyjechał na studia do Berlina i tam uczył się u Karola Rungenhagena w Singakademie. Dwa lata później powstały jego pierwsze utwory - I Kwartet smyczkowy d-moll i muzyka do komedii Aleksandra Fredry "Noc w Apeninach". Również w roku 1839 wydano pierwsze pieśni Moniuszki napisane do słów Adama Mickiewicza. W roku następnym Moniuszko objął posadę organisty w kościele św. Jana w Wilnie, a potem został też dyrygentem teatru wileńskiego. W 1842 roku rozpoczął komponowanie "Śpiewnika domowego". Kiedy cztery lata później wyjechał do Warszawy by wystawić swą operetkę "Loteria", otrzymał od Włodzimierza Wolskiego gotowe libretto "Halki". Premiera ukończonej w 1847 roku pierwszej, dwuaktowej jeszcze wersji tej opery, odbyła się w Wilnie 1 stycznia 1848 roku. Rok później w Petersburgu zaprezentował kolejne utwory - kantatę "Milda" oraz uwerturę fantastyczną "Bajka". W 1857 roku, na wieść, że Opera Warszawska ma w planach wystawienie "Halki", przerobił ten utwór poszerzając jego rozmiary do czterech aktów. "Odnowiona" "Halka", wykonana dokładnie 10 lat po premierze pierwszej wersji, odniosła ogromny sukces. W roku 1858 Moniuszko ukończył kolejne opery - "Flis", "Hrabina" i "Verbum nobile". Rok 1862 przyniósł wydanie w Paryżu zbioru 34 pieśni opatrzonych wspólnym tytułem "Echo de Pologne". W okresie poprzedzającym Powstanie Styczniowe Moniuszko wziął udział w kilku patriotycznych manifestacjach, wtedy również ukazało się pierwszych kilka zeszytów "Śpiewnika domowego". Kiedy w 1865 roku podczas premiery kolejnej opery, "Strasznego dworu" doszło do politycznej demonstracji, cenzura zabroniła wystawiania tego dzieła. W tym samym roku Moniuszko przedstawił swoją kantatę "Widma", opartą na treści drugiej części Mickiewiczowskich "Dziadów". W 1869 roku odbyła się premiera kolejnej opery Moniuszki, "Paria", a praca nad ostatnim dziełem operowym, "Treą" została przerwana przez śmierć w roku 1872. Pogrzeb kompozytora przerodził się w patriotyczną manifestację narodu polskiego.
Stanisław Moniuszko to najwybitniejszy po Chopinie przedstawiciel stylu narodowego w muzyce polskiej, a przede wszystkim twórca opery narodowej.
Tekst na podstawie "Encyklopedii muzyki" PWN.
