"Dusiołek" jest ballada, zatem pod względem cech gatunkowych nawiązuje on do form epicko- lirycznych znanych doskonale w tradycji ludowej, rozwijanej zwłaszcza w dobie romantyzmu. Cecha charakterystyczną gatunku jest występowanie ludowego narratora, który w konwencji przekazu ustnego, opowiada swoim słuchaczom jakąś historię(tu: o Bajdale). Styl ballady jest zatem gawędowy, humorystyczny. W filozoficznej odmianie gatunku, którą posługiwał się Leśmian, pod przykrywką zdarzeń, kryje się bogata i głęboka treść.
Fabuła obejmuje wyprawę chłopa Bajdały, który w towarzystwie zwierząt domowych wędruje po świecie. Zmęczony, postanawia odpocząć i zapada w sen, w trakcie którego zjawa Dusiołek zaczyna dręczyć i dusić chłopa. Wybudzony nagle, Bajdała wyrzuca swym zwierzętom, że nie broniły go przed zmora i nie budziły go z koszmarnego snu. W istocie prawdziwy zarzut kieruje chłop do Boga, za to ,że stworzył on cos tak paskudnego i złego jak Dusiołek.
Ta prosta ballada o ludowym Dusiołku kryje w sobie jedno z zasadniczych pytań w teologii: jak to możliwe, że w doskonałym dziele Bożym jest miejsce na zło, brzydotę, z którym człowiek musi się zmierzyć?
