Dzieło zatytułowane "Mistrz i Małgorzata" można nazwać utworem uniwersalnym. Pisarz wprawdzie dość szczegółowo określił ramy chronologiczne powieści, to opisane metaforyczne przesłanie powieści można odnieść do naszych czasów. Walka dobra i zła, jaka została ukazana w powieści, nigdy nie traci na aktualności i nie zostaje poddana żadnym ograniczeniom czasowym. Trwa bowiem od początku istnienia człowieka i dopóki nie zniknie ludzkość, to będzie istnieć.
W powieści można odnaleźć mnóstwo motywów biblijnych. Woland swą opowieścią o Jeszule i Piłacie skierowaną do Berlioza i Iwana Bezdomnego potwierdza obecność "Tego", który oddał swe życie za grzechy całej ludzkości i uczynił to zupełnie bezinteresownie. Woland to uosobienie zła w powieści, jest też potwierdzeniem istnienia szatana. Dwie siły: dobro i zło funkcjonują wspólnie, bez siebie utraciłyby swą moc sprawczą. Ofiara Jezusa nie miałaby miejsca gdyby nie to, że Piłat uległ woli rozhisteryzowanego i przekupionego tłumu. Natomiast do porwania Jezusa nie doszłoby, gdyby Judasz nie okazał się człowiekiem słabym i tchórzliwym, który zdradził Zbawiciela.
Obraz dwudziestowiecznej Moskwy ukazuje nam wiele cząstek biblijnego świata. Fałszywe normy społeczne, zakłamanie jej mieszkańców, brak szacunku do drugiego człowieka czy łamanie praw obywatelskich należą do moskiewskiej codzienności. Jednak w tym świecie przestrzegane jest prawo winy i kary - każdy zbrodniarz musi ponieść karę za swe czyny. Główną jednak analogią między historią biblijną a moskiewską, dwudziestowieczną rzeczywistością jest strach, który paraliżuje człowieka i nie pozwala mu na opowiedzenie się po stronie prawdy. Jak mówi jeden z bohaterów powieści: "tchórzostwo jest grzechem najcięższym". Tchórzostwem grzeszy Piłat, zdający sobie sprawę, że skazuje na śmierć niewinnego człowieka, bojący się jednak kary ze strony cezara, tchórzostwem grzeszy Mistrz, który wyrzekł się i spalił swoją powieść, tchórzostwem wreszcie grzeszy cała Moskwa, udając, że świat w jakim żyje, świat, w którym ludzie znikają w niewyjaśnionych okolicznościach i nikt nie waży się o nich upomnieć (zawoalowana aluzja do aresztowań i wywózek częstych w ogarniętej totalitarnym terrorem Rosji) jest światem normalnym i właściwym.
Przeinaczony świat ukazuje Bułhakow za pomocą kilku warstw społecznych. Środowisko literatów i artystów powinno odgrywać rolę i intelektualnej elity miasta, jednak w istocie stanowi jedną z najmocniej zepsutych i zdeprawowanych grup społecznych w powieści. Człowiek zostaje zniewolony przez nieustanną inwigilację i indoktrynację. Nie ma wolności słowa, nie wolno wyrażać tego, co myśli się o świecie. Dzieje się tak, gdyż w Rosji panuje system totalitarny, który więzi przede wszystkim ludzkie umysły. Strach przed karą i podsłuchem prowadzi do tego, ze ludzie stale się kontrolują, aby nie powiedzieć czegoś, co mogłoby nie spodobać się władzom. Pisarz krytykuje poza tym artystów, którzy całkowicie podporządkowali się systemowi i tworzą sztukę "na zamówienie" władz. Powstają dzieła, które nie wyrażają żadnej prawdy o kondycji człowieka, lecz które ukazują wartości akceptowane przez system.
Woland chce na ziemi urządzić coroczną zabawę "złych mocy". Wybiera Moskwę, gdyż wie o moralnym zepsuciu tam panującym,. Jednak to, co zastaje po przybyciu do tego miasta, przekracza nawet jego wyobrażenie o złu. Uważa, że powinien wykluczyć z tamtejszej społeczności jednostki najbardziej okrutne i niegodziwe. Nienawidzi donosicielstwa, dlatego z wielką surowością każe wszystkich, którzy zajmują się taką działalnością. Ukarał Berlioza, który umiera. Postać ta jest odwołaniem do Nowego testamentu, gdzie ginie zdrajca Chrystusa, Judasz.
Powieściopisarz posługuje się wątkami biblijnymi również po to, aby przybliżyć odbiorcom problem sprawowania władzy. W Piśmie św. jest wiele przykładów bezwzględnej walki o władzę, często krwawo się kończącej. Historia sprawowania władzy przez Heroda, który kazał wymordować tysiące dzieci z obawy przed nowonarodzonym Jezusem pokazuje krwawy system sprawowania władzy. Bułhakow ukazuje działanie władzy skupionej nie w jednym ręku, lecz ukrytej pod maską systemu ograniczającego ludzi w każdej dziedzinie życia i wypacza ich wizję świata. Dzięki
Podsumowując należy stwierdzić, że funkcja motywów biblijnych w powieści Bułhakowa jest niezwykle ważna. Zostały wprowadzone po to, aby ukazać walkę dobra ze złem oraz zagadnienie winy i kary za grzechy. Ponadto pokazują, w jaki sposób jednostka zmaga się z władzą. Pisarz rozwija wątki biblijne, gdyż za ich pomocą może lepiej ukazać wymienione problemy. Dzięki temu powieść nabiera znaczenia uniwersalnego, a jej treści stają się ponadczasowe.
