Ramy czasowe epoki

Ostatnią jak dotąd opisaną epokę literacką, nazywaną umownie współczesnością, wyznaczają dwa przełomowe momenty w historii Polski: wrzesień 1939 roku (wybuch II wojny światowej) i czerwiec 1989 roku (upadek komunizmu).

Literatura II wojny światowej

Po wybuchu II wojny światowej zostały wydane tomiki następujących poetów: Tadeusza Gajcego ("Dzień pierwszy"), Czesława Janczarskiego ("Wrzesień 1939"), Juliana Przybosia ("U szczytu drogi"), Kazimierza Wierzyńskiego ("Święty Boże"), Jana Brzechwy ("Ojczyzna"), Aleksandra Baumgardtena ("Katowicka ballada"), Leopolda Lewina ("Nowe Termopile"), Jerzego Pietrkiewicza ("Szarża pod Kutnem"), Teodora Bujnickiego ("Modlitwa za Warszawę") i innych.

Do wielu ważnych utworów poetyckich napisanych podczas wojny należą m.in.: "Nad rzekami Babilonu" i "Żydom polskim" Władysława Broniewskiego, "Ustami pełnymi krwi" Teodora Bujnickiego (poety z Wilna), "Do przyjaciela" i "Mazowsze" Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, "Śpiew murów" i "Rapsod o Warszawie" Tadeusza Gajcego, "Maj 1943" Romana Bratnego; tomiki wierszy: "Rdza" Wojciecha Żukrowskiego i "Gołębie" Tadeusza Kwiatkowskiego; fragmenty "Dywizjonu 303" Arkadego Fiedlera, drukowane w katolickim miesięczniku "Prawda Młodych".

Stosunkowo mniej było utworów prozatorskich, do których należą m.in.: "Klucze" (Londyn 1943) Marii Kuncewiczowej, "Warszawa-Lwów 1939" Stefanii Zahorskiej, "Srebrne orły" (Jerozolima 1943) Teodora Parnickiego, "Droga wiodła przez Narvik" (Londyn 1941) Ksawerego Pruszyńskiego, "Żądło Genowefy" (Edynburg 1943) Janusza Meissnera, "Dywizjon 303" (Londyn 1942) Arkadego Fiedlera, "Z Moskwy do... Moskwy" (Londyn 1944), "Z ziemi włoskiej do Polski" (Londyn 1944) i "Cofnięty czas" (Londyn 1945) Mariana Czuchnowskiego. Początek II wojny światowej opisał w trzech książkach Melchior Wańkowicz - "Te pierwsze walki" (Bukareszt 1940), "Wrześniowym szlakiem" (Palestyna 1944) i "Wrzesień żagwiący" (Londyn 1947). Wańkowicz jest również autorem trzytomowego reportażu "Bitwa o Monte Cassino" (Rzym 1945-1947).

Przełom 1956

W roku 1956 zadebiutowało wielu utalentowanych poetów (Andrzej Bursa, Stanisław Grochowiak, Tadeusz Nowak), pisarzy (Marek Hłasko, Włodzimierz Odojewski, Edward Stachura) i dramatopisarzy (Sławomir Mrożek).

Lata 60.

Nurt egzystencjalizmu (wzorowanego na twórczości Alberta Camusa) w literaturze polskiej reprezentują: Witold Gombrowicz, Kazimierz Brandys, Sławomir Mrożek i Miron Białoszewski.

Do współczesnych klasycystów zaliczamy Czesława Miłosza, Wisławę Szymborską i Zbigniewa Herberta.

Przełom 1976

W tym okresie jest wydawanych wiele czasopism niezależnych (np. "Zapis"), funkcjonuje podziemny obieg literatury. Pokolenie Nowej Fali przeciwstawia się rządom komunistów, np. tomiki poetyckie Stanisława Barańczaka: "Ja wiem, że to niesłuszne" (1977), "Tryptyk z betonu, zmęczenia i śniegu" (1980). Rolę "sumienia narodu" pełni podziemna twórczość Tadeusza Konwickiego ("Mała apokalipsa") i Andrzeja Szczypiorskiego ("Początek").

W literaturze faktu prym wiedzie Melchior Wańkowicz, a także jego zdolni uczniowie: Ryszard Kapuściński ("Wojna futbolowa", "Cesarz", "Imperium") i Hanna Krall ("Zdążyć przed Panem Bogiem").

Literatura stanu wojennego

W tym okresie nasila się sprzeciw wobec władzy. Zostaje ogłoszony stan wojenny (1981-83). Powstają nowe tomiki poetów: Stanisława Barańczaka ("Atlantyda i inne wiersze z lat 1981-85"), Zbigniewa Herberta ("Raport z oblężonego miasta"), Mirona Białoszewskiego ("Kabaret Kici Koci").

Rok 1989

Nadal tworzą literaci z wcześniejszych lat epoki współczesności: Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, Stanisław Barańczak, Sławomir Mrożek, Tadeusz Konwicki, Wiesław Myśliwski, Stanisław Lem, Ewa Lipska, Adam Zagajewski. Debiutują młodzi twórcy, m.in. Tomasz Jastrun, Olga Tokarczuk, Bronisław Maj.

Literatura emigracyjna

Wielu poetów i pisarzy spędziło lata II wojny światowej za granicą, wielu w okresie PRL-u wykorzystało możliwość wyjazdu na Zachód. Ośrodkiem polskiej emigracji był Paryż, gdzie wokół pisma "Kultura" skupili się wybitni literaci, m.in. Gustaw Herling-Grudziński (autor "Innego świata. Zapisków sowieckich" i "Wieży"). Na emigracji tworzył też Czesław Miłosz ("Rodzinna Europa", "Dolina Issy"), który został laureatem literackiej Nagrody Nobla w 1980 roku, Witold Gombrowicz ("Trans-Atlantyk") i inni.