Najbardziej znanym utworem przedstawiającym obyczajowy obrazek polskiego Średniowiecza jest wiersz Słoty po tytułem "O zachowaniu się przy stole". Autor poradnika szlachcic Przecław Słota pochodził z Gosławic. Pozostawił nam wspaniały obraz jak należało biesiadować by pozostać w zgodzie z dworską, obowiązującą etykietą. Utwór Słoty dzieli się na dwie części wyszczególniając w ten sposób dwa tematy wiodące. Część pierwsza jest swoistym rodzajem średniowiecznego savoir vivre. Część druga przedstawia propagowany kult kobiety, polegający na otaczaniu jej czcią i usługiwaniem jej przy stole. Pannom należy się pomoc w podawaniu półmisków z jadłem. One zobowiązywane są do jedzenia drobnych kęsów potraw. I powinny być zabawiane szczególnie miłą konwersacją.
Swe przesłanie przekazując szereg niepoprawnych zachowań takich jak jedzenie brudnymi rękami czy rozpychanie się przy stole. Ten średniowieczny poradnik paradoksalnie pomimo upływu wieków nie stracił na ważności.
Drugim ważnym utworem będącym opowieścią o polskiej średniowiecznej wsi jest "Satyra na leniwych chłopów" której autor najprawdopodobniej pan ziemskiego majątku wylewa swe żale na niegodziwych chłopów, którzy oszukują go źle pracując na roli. Motyw unikania pracy, udawania, buntów ucieczek z folwarków staje się podstawowym tematem tego utworu. Obecny jest tu również topos chytrego wieśniaka, który stara się za wszelka cenę oszukać swego pana. Posiadacze ziemscy oczywiście tez przecież nie zachowali się w sposób lojalny i sprawiedliwy stosunku do swoich pracowników.
Innym ważnym utworem jest też "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią" której tytułowy bohater człowiek o wielkiej wiedzy i mądrości życiowej staje do rozmowy z nieubłaganą Śmiercią. Dowiaduje się że dla niej wszyscy ludzie bez względu na stan posiadania, pochodzenie czy wiek są równi i tak samo jednakowo jej ulegli. Postać Śmierci jest to rozkładający się trup kobiety z kosa w ręku. Przed lękiem przed Śmiercią uchronić może człowieka tylko prawe i pełne pobożności życie.
