Średniowiecze to okres historyczno- literacki trwający od końca starożytności do schyłku XV wieku, a więc około 100 lat. W Polsce od X do XV wieku. Nazwę średniowiecza wprowadzili humaniści renesansu. Oznaczała ona okres pomiędzy epoką antyku a odrodzeniem. Średniowiecze dzieli się na trzy okresy:

- wczesne średniowiecze, od schyłku V wieku do końca X wieku,

- średniowiecze właściwe, od XI- XII wieku,

- schyłek średniowiecza, XIV- XV wiek.

Średniowiecze nosiło silne piętno religijności. Obok ksiąg o charakterze religijnym powstawały utwory oparte na legendach i mitach. Zadaniem literatury było kształtowanie pewnych wzorców osobowych, mających na celu pouczanie i wychowywanie ludzi. Założeniami epoki były: wyrzekanie się dóbr i zaszczytów, przyroda jako objaw potęgi Boga, teocentryczny pogląd na świat, teologia jako główne źródło wiedzy o świecie, wszystkie niemal dziedziny życia oparte na Piśmie Świętym, Bóg najwyższą wartością. Powstawał system stanowy, podział całego społeczeństwa na wyodrębnione stany, posiadające różne prawa i obowiązki. Spośród czterech stanów: szlachty, duchowieństwa, mieszczaństwa i chłopstwa, tylko dwa pierwsze miały prawa polityczne. Władzę duchową reprezentował kościół katolicki . Za panowania cesarza Konstantyna kościół uzyskał prawo do swobodnego rozwoju, a na przełomie VIII i IX wieku stał się jedną z głównych potęg politycznych. Język łaciński używany był jako język kościelny , wprowadzono jednolitą organizację kościelną, poddawano kontroli wszystkie niemal dziedziny życia ludzkiego. Nauka w tym okresie pozostawała pod pełną kontrolą kościoła i dostosowana była do potrzeb religii. Opierała się na autorytecie Biblii w interpretacji nakazanej przez kościół rzymski, nie można było głosić żadnego poglądu z nią niezgodnego. Wszystkie inne poglądy były traktowane jako herezje. Rozwijały się tylko pewne nauki, takie jak teologia, filozofia, inne jak medycyna, przyrodoznawstwo nie miały wielkich możliwości rozwoju. Nauka przejęła pewne poglądy Arystotelesa. W oparciu o naukę Arystotelesa została wykształcona specjalna metoda naukowa zwana scholastyką, polegająca na logicznym uzasadnianiu wcześniej przyjętych twierdzeń. Scholastykę stosowano w teologii i filozofii, a także w medycynie, nauka średniowieczna odrzucała doświadczenie jako metodę badawczą. W epoce średniowiecza na pierwszy plan wysuwają się teocentryzm, uniwersalizm, anonimowość dzieł (w przeważającej liczbie), system feudalny zbudowany na hierarchii społecznej i dualizm (kojarzenie przeciwstawnych wartości). Epoka jawi się jako czas ascezy i pobożności, śmierć była wstępem do życia w niebie lub piekle. Za św. Augustynem rozumiano istotę ludzką jako rozdartą między ambicjami duszy a słabościami ciała. Według św. Augustyna poznanie Boga i własnej duszy było najważniejsze, Bóg był najwyższym dobrem i najwyższym bytem. Świat jako twór Boga był dobry, ale istniało w nim zło, które było dziełem człowieka. Człowiek przez oddanie się Bogu dostaje łaski i staje się dobry.

Style architektoniczny średniowiecza to gotyk i styl romański. Najstarsze budowle kamienne w Polsce powstały w połowie X wieku. Nalezą do nich baptysteria, w których dokonywano chrztu. Pierwsze dzieła sztuki romańskiej powstają za Władysława Hermana, jej rozkwit przypada na XII i pierwszą połowę Xii wieku. W 1364 roku ukończono budowę katedry królewskiej na Wawelu, włączając w jej gotycką architekturę stare elementy romańskie.

Renesans to epoka w dziejach kultury europejskiej trwająca : we Włoszech, które są jej kolebką od XIV- pocz. XVI wieku, a od XV do połowy XVII wieku w krajach Europy zachodniej, północnej i środkowej. Epoka ta spowodowała przełom we wszystkich dziedzinach życia kulturalnego i umysłowego. Uległ całkowitej zmianie średniowieczny model życia, teocentryzm został wyparty przez antropocentryzm. Renesans oznaczał odrodzenie kultury antyku, odnowienie i przywołanie jej ideałów i rozwój ludzkości. Naczelnymi hasłami epoki były: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce" oraz "Carpe diem". Wzrosło zainteresowanie człowiekiem, zrodził się prąd umysłowy - humanizm renesansowy. Przeniknął on niemal wszystkie dziedziny życia . Humaniści głosili potrzebę poznania i kształtowania indywidualnej jednostki ludzkiej, akceptując prawo człowieka do wszechstronnego rozwoju. Drugim nurtem renesansu była reformacja. Był to wielki ruch religijny, mający na celu reformę Kościoła katolickiego, skierowany był przeciw władzy papieskiej. Początek reformacji to 1517 rok, kiedy miało miejsce wystąpienie Marcina Lutra. Duży wpływ na kształtowanie się renesansu miał Erazm z Rotterdamu i Piccolo Machiavelii. W 1450 roku wynaleziono druk, zakonnicy przestali przepisywać księgi. Rozwijało się słowo pisane i języki narodowe. Założeniami epoki były: humanistyczne spojrzenie na człowieka, kształtowanie nowego ideału człowieka (wszechstronnie wykształconego, humanisty), kult sławy jako najpewniejszej drogi do nieśmiertelności, szacunek dla pracy i nauki, nowe wyobrażenie Boga jako Stwórcy pozwalającego człowiekowi korzystać z uroków stworzonej przez niego natury, wyrabianie patriotyzmu i troski o los ojczyzny, walka o rozwój literatury w języku narodowym. Początek polskiego renesansu przypada na czasy panowania ostatnich Jagiellonów. Wraz z żoną króla Zygmunta Starego- Boną Sforzą przybywa do Polski kultura Włoch. W 1543 roku zostaję obwieszczona światu teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika. Epoka renesansu to rozwój polskojęzycznej literatury. Działalność rozpoczęli tacy humaniści jak Kallimach i Konrad Celtis.

Podsumowując, chciałbym żyć w epoce renesansu, bo wtedy człowiek był w centrum zainteresowania. W myśl humanizmu człowiek był najbardziej wartościową jednostką w świecie. Renesans zerwał z ascezą i teocentryzmem. Rzeczpospolita XVI wieku była potęgą, mocarstwem na mapie Europy. Polska stała się szybko sławna na polu nauki i sztuki i to wtedy tworzyli tacy twórcy jak Jan Kochanowski, Mikołaj Rej czy Szymon Szymonowic.