Teocentryzm - światopogląd, zgodnie z którym najważniejszym punktem odniesienia dla człowieka jest Bóg. Pogląd ten i rola jaką odgrywał w tamtej epoce znalazły swoje odzwierciedlenie jako główny temat dzieł literackich, powstających po łacinie i obarczonych zadaniem propagowania nauki Kościoła.
Scholastyka, dosłownie "wiedza szkolna" - koncepcja filozoficzna, uznająca katolickie dogmaty wiary, potwierdzone przez Kościół i znane z objawienia biblijnego, za prawdy niepodważalne. Opierała się ona reguły wnioskowania zawarte w "Logice" Arystotelesa. Sytuację jednostki w świecie, którego granice wyznaczały prawdy wiary określano jako harmonijną (tomizm) lub dramatyczną (augustynizm).
Tomizm - nurt w filozofii średniowiecznej, zapoczątkowany przez św. Tomasza z Akwinu, który uważał, że miejsce zajmowane przez człowieka na tzw. drabinie bytów, jest naturalne i zgodne z wolą Boga, powinno więc być źródłem wewnętrznego szczęścia. Filozof głosił potrzebę rezygnacji z pożądań, albowiem dzięki temu człowiek staje się wartościowym uczestnikiem życia społecznego. Odzwierciedleniem tomizmu był feudalny ład społeczny, oparty o hierarchię stanów, która była gwarantem ogólnego ładu. Dlatego niedopełnianie obowiązków społecznych było traktowane jako grzech.
Augustynizm - koncepcja oparta o poglądy św. Augustyna, które zawarł w "Wyznaniach". Według nich człowieka jest skazany na cierpienie, którego źródłem jest refleksja nad obecnością w przestrzeni i czasie, a także miejsce na drabinie bytów pomiędzy aniołami a zwierzętami. Takie umiejscowienie owocuje konfliktem między pragnieniami ducha i ciała, dążeniem do dobra i skłonnością do zła. Filozof, zastanawiając się nad psychiką ludzką, uznał za jej fundament gotowość do autorefleksji, zaś o wielkości człowieka decydują rozwijane przez niego wartości duchowe.
Franciszkanizm - postawa religijna, przepełniona radością i miłością do świata, opartą o ewangeliczne nakazy miłosierdzia, miłości do innych ludzi, ubóstwa i braterstwa. Charakteryzował ją także panteizm, tzn. utożsamianie Boga ze światem przyrody. Najpełniejszy wyraz tej postawy został przedstawiony w "Kwiatkach św. Franciszka", będących zbiorem legend o świętym z Asyżu i jego współbraciach.
Hagiografia - piśmiennictwo, na które składają się żywoty świętych. Narodziło się ono na Wschodzie, gdzie istniała tradycja spisywania dziejów egipskich oraz syryjskich pustelników. W żywotach męczenników i ascetów zwracano uwagę na ich cnoty, umartwianie, rezygnacje z dóbr doczesnych, kreując w ten sposób wzór osobowy do naśladowania. Kościół zwracał uwagę by te biografie odwoływały się do faktów, jednak nie udało mu się ograniczyć elementów fantastycznych. Przykładem literatury hagiograficznej są "Żywoty świętych" Piotra Skargi.
Pareneza - edukacja przez literaturę. To zadanie związane było z funkcjami przypisywanymi literaturze średniowiecznej, a mianowicie z piętnowaniem grzechu, propagowanie wzorców, wiedzy oraz pouczaniem czytelników. Stąd dominuje w literaturze tendencja do moralizowania i przedstawiania wzorów do naśladowania. Dotyczy to zwłaszcza wzorów osobowych, w przedstawieniach których dominuje podziw, uwielbienie dla tych, którzy są ich uosobieniem. Do literatury parenetycznej zaliczane są także dzieła, zawierające wskazówki praktyczne, jak np. "O zachowaniu się przy stole", a także traktaty o sztuce dobrego umierania.
Misterium - utwór dramatyczny o tematyce biblijnej, najczęściej dotyczące męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. W roli aktorów mogli występować jedynie mężczyźni. Całość dekoracji była umieszczona na scenie jednocześnie. Było to odzwierciedlenie przekonania, że czas boski nie dzieli się na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Wszystko bowiem było zatrzymane w wieczności. Najsłynniejsze polskie misterium to "Pieśń o chwalebnym zmartwychwstaniu Pańskim". Obok misteriów popularne były mirakle, utwory o tematyce maryjnej.
Moralitet - utwór dramatyczny, którego bohaterem był człowiek, najczęściej na łożu śmierci w towarzystwie wysłanników nieba i piekła. Musiał on dokonać wyboru między nimi, walcząc wewnętrznie. Zmagania te przedstawiano, posługując się alegoriami cnót i występków. Zależnie od tego, czy bohater opowiedział się po stronie dobra czy zła, w zakończeniu spotykała go było kara lub nagroda. Przykładem moralitetu jest "Komedia o Justynie i Konstancji".
