Bogurodzica i Lament świętokrzyski należą do kręgu liryki religijnej związanej z kultem Matki Bożej, a powstały w epoce Średniowiecza.
Powstanie Bogurodzicy sięga końca XIII wieku. Jest to jedna z najsłynniejszych polskich pieśni religijnych. Najpierw powstały dwie zwrotki, a potem dopisywano dalszy ciąg tekstu. Matka Boska jest tu ukazana jako pośredniczka między człowiekiem a Bogiem, ludzie modlą się o to, aby wstawiała się za nimi u jej Syna. Dostąpiła zaszczytu bycia matką Chrystusa, więc jest wstawiennictwo jest najbardziej owocne i z pewnością przynosi upragnione szczęście i dobro dla wszystkich proszących. Matka Boża jest także matką każdego z nas.
Obraz cierpiącej Matki Bożej pojawia się w Lamencie świętokrzyskim. Widok bolejącego, ukrzyżowanego Syna jest powodem smutku i wyrażania uczuć towarzyszących temu bolesnemu widokowi. Matka Boża jak każda matka cierpi nad niedolą swego umiłowanego dziecka. Cierpienie przybiera tu wymiar ludzki, pozbawiony elementów boskości, ukazuje bezradność człowieka, którego doświadcza życie. Dodatkowym nieszczęściem jest niemoc i przekonanie, że nie można ulżyć katuszom, na jakie skazano jej dziecko. W utworze jest i apostrofa skierowana do Anioła Gabriela, który zapewniał ją o radości i szczęściu, a w rzeczywistości musi przeżyć widok Syna, który wcześniej poniżony i sponiewierany kona na krzyżu. Na ludzki wymiar owego cierpienia wskazuje zakończenie utworu, w którym wyrażone zostaje życzenie skierowane do ziemskich matek - aby los oszczędził im widoku cierpiącego dziecka.
