Piśmiennictwo w epoce średniowiecza w rzeczywistości było bardzo jednorodne, a miało na celu przede wszystkim kształtowanie poglądów społecznych obywateli, ten natomiast miał być w zupełności podporządkowany Bogu i wierze. Musiał odrzucić wszelkie pragnienia materialne i pokusy. Jego jedynym celem miało być dążenie do osiągnięcia wstępu do raju i życie wieczne po śmierci. Z początkiem X wieku na dworach zaczęła intensywnie tworzyć się społeczność rycerska.
W tych czasach był wytworzony wyraźny podział ludzi na świeckich i duchowych. Stworzono też pewną hierarchię funkcji, która obejmował szczeble od króla, przez wojskowego, duchownego kapłana i cały obecny dwór. Istniały też wzory heroicznego rycerza i świętego, ten ostatni będący ideałem chrześcijaństwa wprowadził bardzo popularne pojęcie 'świętości'.
Utworem z wieków średnich, który najlepiej ujmował wzorzec świętego - ascety jest "Legenda o świętym Aleksym", której treść opisuje Zycie młodego szlachcica, który dostąpił łaski bożej i swoimi czynami zaczął gorliwie służyć wierze kościelnej. Doprowadza do cudu zejścia Matki Bożej z obrazu. Dowodem świętości Aleksego były liczne uzdrowienia, które się dokonały przy jego ciele jak już zmarł.
Ta opowieść miała szerzyć ideały kościelne i chrześcijańskie takie jak czystość (duchową i fizyczną), dobrowolne ubóstwo i chęć rozdania biedakom wszystkiego co się posiadało. Wyżej wspomniane cechy są najważniejszymi jakie się przypisywało modelowi idealnego chrześcijanina. Aleksy całkowicie oddał swoje życie Bogu, dzięki czemu uznano go za wzór pobożności. Często opowiadana historia tego człowieka była swojego rodzaju przypomnieniem i wyzwaniem dla średniowiecznych ludzi, jakim sposobem można dotrzeć do bram raju i zostać wpuszczony w boskie oblicza nieba.
Następnym często opisywanym przykładem ideału człowieka był wzorzec władcy. Wywodził się on jeszcze z cesarstwa Bizancjum, który miał duży wpływ na kulturę i tradycję europejską, wprowadzając podstawowe zasady moralności człowieka. Doskonały władca to taki, który został namaszczony przez Stwórcę, więc jest też gorliwym obrońcą wiary, a zrazem człowiekiem mężnym, sprawiedliwym, dbającym o swój kościół i o poddanych. Powinien mieć jakieś cechy nadprzyrodzone, a z jego osoby powinna płynąć godność, dostojeństwo i honor. Właśnie takim władcą był Karol Wielki opisywany w "Pieśni o Rolandzie". Ten obrońca religii scalał w sobie cząstki świeckie i duchowe, mając walory idealnego króla i wojownika. Stał się Karol Wielki modelem władcy i symbolem Europy walczącej o wiarę.
W Polsce w rolę takiego króla wszedł Bolesław Chrobry. Jego czyny zostały dokładnie opisane w "Kronice Polskiej" Galla Anonima. Widać w tym władcy bohaterstwo, mężność, odwagę w walce, ale równocześnie jest to władca sprawiedliwy i dobry dla poddanych. Bardzo podobnie opisał Anonim Bolesława Krzywoustego, w nim jednak bardziej wzmocniona była cecha szerzenia chrześcijaństwa i walki z innowiercami i poganami.
"Pieśń o Rolandzie" dostarcza nam ideału rycerza - wojownika. Hrabia Roland łączył w sobie wszystkie elementy doskonałego rycerza, charakteryzowała go niespotykana odwaga i chęć walki. Jego głównym celem była walka w obronie kraju i wiary chrześcijańskiej - oba te cele były spełniane podczas tak bardzo wtedy rozpowszechnionych wypraw krzyżowych. Broniąc swoich wartości był gotowy umrzeć - co tez się stało. Jego śmierć stała się symbolem rycerza - męczennika i świętego wojownika umierającego w imię wiary.
Ze względu na to, że ideałów istniało wiele, a wśród jednego wzorca występowały różne typy czego przykładami mogą być święty Aleksy i święty Franciszek - jeden dążył do samounicestwienia, drugi zaś umiłował naturę i okazywał równość wszystkim istotom. Piśmiennictwo wieków średnich miało być przede wszystkim moralizujące i dydaktyczne, stąd właśnie wszechobecne postawy, wzory i ideały, które miały służyć ludziom za przykłady, do których należało dążyć. Najbardziej charakterystyczne postawy były w osobach rycerza i ascety, a z nich wypływają kolejne, które są jedynie rozbudowaniem podstawowych wyznaczników, czyli władca i święty. Cechy wspólne dla wszystkich postaw to była nieograniczona wiara z Boga i chęć obrony chrześcijaństwa. Co prawda teraz zmieniły się sposoby dochodzenia do wybranych wartości, ale to co pozostało takie samo, to wyznawane ideały.
