Romantyzm najogólniej mówiąc powstał jako protest przeciw apodyktyczności racjonalizmu, krępującego poetykę swymi niezłomnymi kanonami. W atmosferze takiego sprzeciwu narodziła się tzw. filozoficzna refleksja o poezji, która nie miała być skupiona tylko i wyłącznie wokół elitarnej sztuki klasycystycznej. Zwrócono uwagę na stosunek do natury i twórczość ludową, która zresztą odniosła wówczas ogromną popularność.
Poezja miała być swoistego rodzaju wykładnią tajemnic natury i odbiciem najgłębszych myśli kryjących się w duszy artysty. Dużą wagę przywiązywano do intuicji jako przejawu prawdziwego poznania poetyckiego. Świat postrzegano z subiektywistycznego punktu widzenia, będącego odbiciem indywidualizmu twórcy, którego nic nie krępowało i w żaden sposób nie ograniczało. To specyficzne poczucie wolności pozwalało na kreowanie świata jako odzwierciedlenia wyobraźni.
Cechą twórczości poetów romantycznych było dążenie do bezpośredniego i spontanicznego przekazywania uczuć i bunt przeciwko rygorom formalnym. Niemałą rolę odgrywało silne poczucie związku poezji i śpiewu, a także historia, która często stawała się tłem dla przedstawianych zdarzeń.
Romantycy w żaden sposób nie akceptowali rzeczywistości, skąd rodziła się postawa bohaterów skłóconych z życiem, zagubionych i odczuwających ból istnienia.
Należy zaznaczyć również, że romantyzm to apoteoza miłości jako potężnej namiętności i siły dynamizującej ludzkie poczynania. Przekonanie to pozwoliło na stworzenie kreacji bohaterów, których losy czytywane są przez współczesnych i chociaż przeważnie nie mają szczęśliwego zakończenia zachwycają i w szczególny sposób ujmują wszystkich XX - wiecznych romantyków.
