CYPRIAN NORWID, VADE-MECUM

VI. W WERONIE

I

Nad Kapuletich i Montekich domem, a _ _ _ _ _ ` _ _ _ _ _ _ 11

Spłukane deszczem, poruszone gromem, a _ _ _ _ _ ` _ _ _ _ _ _ 11

Łagodne oko błękitu: b _ _ _ _ _ _ _ _ 8

II

Patrzy na grózy nieprzyjaznych grodów, c _ _ _ _ _` _ _ _ _ _ _ 11

Na rozwalone bramy do ogrodów c _ _ _ _ _` _ _ _ _ _ _ 11

I gwiazdę zrzuca ze szczytu- b _ _ _ _ _ _ _ _ 8

III

Cyprysy mówią, że to dla Julietty, d _ _ _ _ _` _ _ _ _ _ _ 11

Że dla Romea- ta łza znad planety d _ _ _ _ _` _ _ _ _ _ _ 11

Spada... i groby przecieka; e _ _ _ _ _ _ _ _ 8

IV

A ludzie mówią, i mówią uczenie, f _ _ _ _ _ ` _ _ _ _ _ _ 11

Że to nie łzy są, ale że kamienie, f _ _ _ _ _` _ _ _ _ _ _ 11

I- że nikt na nie... nie czeka! e _ _ _ _ _ _ _ _ 8

Cyprian Kamil Norwid to poeta, malarz, rzeźbiarz, dramaturg i teoretyk literatury. Tworzył później niż Mickiewicz i Słowacki. Pozostawił bogaty dorobek poetycki, który ciągle jest odkrywany i doceniany przez współczesnych. Historycy literatury dopatrują się w jego twórczości związków z romantyzmem , klasycyzmem, parnasizmem. Niewielka cześć twórczości Norwida ukazała się za jego życia, pod koniec XIX wieku odkrył ją i zaczął publikować Zenon Przesmycki. Za życia niedoceniany, odkryty ponownie w okresie Młodej Polski. Dla pokolenia Młodej Polski stał się Norwid symbolem samotnego artysty odrzuconego przez swoją publiczność. Legenda Norwida rośnie w latach międzywojennych i po wojnie. Do motywów poezji Norwida nawiązuje wielu poetów, odnajdując w niej nowe rozwiązania formalne.

W wierszu "W Weronie" autor nawiązuje do historii miłości Julii Kapuletti i Romea Monteki. Tragedia Williama Szekspira "Romeo i Julia" była w czasach romantyzmu bardzo popularna, a motyw tej miłości często wykorzystywany przez poetów romantycznych. Tragedia Julii i Romeo budzi w Norwidzie współczucie i ból. Norwid wzruszony jest ta miłością, ukazuje też emocjonalny stosunek przyrody do uczucia Romeo i Julii. Przyroda bierze aktywny udział w tragedii kochanków: "Cyprysy mówią, a łagodne oko błękitu" płacze Łazami aniołów, które są przypisane zakochanym. Mądrzy ludzie jednak zjawisko spadania gwiazdy traktują jako zjawisko fizyczne. Wywołuje to uczucie tęsknoty za tym, co nieosiągalne w świecie ludzi , którzy są obojętni na tragedię miłości Romeo i Julii.

Poeta zawarł krotką dyskusje między "uczonymi" ludźmi a cyprysami, czyli między rozumem człowieka a uczuciem przyrody. Spadająca gwiazda staje się głównym punktem sporu. Czy jest "łzą znad planety ", symbolem współczucia nieba wobec tragedii człowieka ? Tak twierdzą cyprysi, a wykształceni ludzie traktują gwiazdę tylko jako meteoryt. Interpretacja gwiazdy przez ludzi mądrych pozostawia ich w samotności, losy ludzkie są obojętne niebu i ludzie nie oczekuję od nieba niczego. W pewnym sensie odżyła romantyczna dyskusja o uczuciach i "szkiełku i oku". Norwid określił konsekwencje interpretacji gwiazdy, możemy bowiem zostać zupełnie sami i opuszczeni. Wiersz składa się z czterech strof , uderza bogactwem środków stylistycznych. Norwid stosuje przenośnie, epitety (np. "oko błękitu"), zestawia obrazy plastyczne: "rozwalone bramy do ogrodów", "gruzy nieprzyjaznych grobów". Używa zwrotów emocjonalnych: "spłukane deszczem", "poruszone gromem". Obraz poetycki oparty jest na dwóch personifikacjach;

  1. "spłukane deszczem , poruszone gromem,

Łagodne oko błękitu".

Oko błękitu- spłukane deszczem, łagodne, poruszone gromem, patrzy na gruzy, na rozwalone bramy, zrzuca gwiazdę ze szczytu.

  1. "… łza znad planety"

Łza znad planety- spada, groby przecieka.

Zjawisko przemijania ukazał w swych utworach Adam Mickiewicz. Powinniśmy sobie przypomnieć wiersz "Bakczysaraj". Smutny opis dawnej stolicy chanów krymskich Bakczysaraju. Jest to ruina, niszczące dzieło czasu, upadek dawnej świetności. Mickiewicz daje dowód , że jesteśmy bezradni wobec siły żywiołu. Coś, co kiedyś tętniło życiem, ulega unicestwieniu, przyroda wraca na swoje stare miejsce, szarańcza zżera trony. Tylko dawna fontanna wciąż bije. Woda jako symbol życia, lecz tu głos jej urąga uznanym przez świat wartościom, miłość, potęga odeszły. Refleksje o przemijalności doczesnego świata.

BAKCZYSARAJ

Jeszcze wielka, już pusta Girajów dziedzina!

Zmiatane czołem baszów ganki i przedsienia,

Sofy, trony potęgi, miłości schronienia

Przeskakuje sarańcza, obwija gadzina.

Skróś okien różnofarbnych powoju roślina,

Wdzierając się na głuche ściany i sklepienia,

Zajmuje dzieło ludzi w imię przyrodzenia

I pisze Balsazara głoskami <>.

W środku sali wycięte z marmuru naczynie;

To fontanna haremu, dotąd stoi cało

I perłowe łzy sącząc woła przez pustynie:

<

Wy macie trwać na wieki, źródło szybko płynie,

O hańbo! wyście przeszły, a źródło zostało>>.

gruzów "nieprzyjaznych domów", więc czy było warto?

Cyprian Kamil Norwid zaliczany jest do czołowych twórców epoki romantyzmu. Debiut poety przypadł na rok 1840- ukazał się wtedy "Mój ostatni sonet". Lata 1857- 1865 to okres powstawania zbioru "Vade-mecum". W 1851 roku ukazał się poemat "Promethidion", a w 11862 roku tom "Poezji". Inne znane utwory to "Pierścień wielkiej damy", "Czarne kwiaty" i "Białe kwiaty", "Bransoletka", "Noc tysięczna druga". Norwid podejmował tematy ponadczasowe, tym różnił się od romantyków. W poezji Norwida wymienić można takie motywy jak: kult ludzi wielkich, rozważania o człowieku, miłość, antyk, historia, sztuka i rola artysty. Nowatorstwo tej poezji uderza w każdym z wierszy, poeta chętnie tworzył neologizmy, był poeta oryginalnym, dążącym do maksymalnej kondensacji wypowiedzi poetyckiej. Dbał o bogatą treść każdego słowa, stosował trafne powiedzenia, które stają się aforyzmami. Norwid często nawiązywał do kultury antycznej i Biblii, łączył elementy plastyczne z muzycznymi. Stosował symbolikę, przemilczanie, pauzy, urywanie zdań, opuszczanie słów. Uprawiał różne gatunki literackie: krótkie utwory liryczne, poematy, dramaty, nowele, opowiadania, rozprawy pisane prozą. Interesował się kulturą antyczną. Swój program poetycki przedstawił w utworach lirycznych, które tworzą cykl "Vade-mecum". Jest to poezja precyzyjna, oszczędna. Posługiwała się ona niedomówieniami, ironią, aluzja literacką, symbolem, parabolą. Poezja Norwida zawierała problematykę moralno- filozoficzną, refleksje filozoficzne, pełna przemilczeń. Twórczość poety przepojona jest treściami filozoficznymi, jest nowatorska i odkrywcza.

Biografia poety.

Cyprian Kamil Norwid urodził się w 1821 roku, we wsi Laskowo- Głuchy, ochrzczony w kościele parafialnym w Dąbrówce. Ojciec Norwida był plenipotentem Radziwiłłów, później Administracji Namiestnictwa. Powstanie listopadowe Norwidowie spędzili w Warszawie. Norwid uczył się w warszawskim gimnazjum, przerwał tam naukę i wstąpił do prywatnej szkoły malarskiej. Pierwsze środowisko literackie, z którym Norwid miał związek to "Piśmiennictwo Krajowe". W 1842 roku poeta wyjechał do Drezna, podróżował po Wenecji i Florencji. W 1844 roku zamieszkał w Rzymie. Poznał Marię z Nesselrodów Kalergis, która stała się jego wielką nieszczęśliwą miłością. Do 1846 roku Norwid podróżował do Berlina, gdzie uczęszczał na wykłady uniwersyteckie. Aresztowany i zmuszony do opuszczenia Prus w 1846 roku, wyjechał do Brukseli. Okres Wiosny Ludów spędził w Rzymie, tam spotkał Mickiewicza i Krasińskiego. W latach 1849- 1852 mieszkał w Paryżu, spotkał się ze Słowackim i Chopinem, publikował w "Gońcu polskim". Żył w biedzie, postępowały u Norwida głuchota i ślepota. W 1852 roku wyemigrował do USA, pracował w pracowni graficznej. Dowiedział się o wybuchu wojny krymskiej i chciał wrócić do Europy. W 1854 roku wrócił do Europy , mieszkał w Londynie, udało mu się wrócić do Paryża. Opublikował kilka utworów. W 1863 roku wybuchło powstanie styczniowe, nie Bral w nim czynnego udziału, ale usiłował mieć wpływ na kształtowanie procesów powstania. W 1866 roku Norwid ukończył prace nad "Vade-mecum", ale nie udało mu się wydać dzieła. Norwid cierpiał straszną nędzę, chorował na gruźlicę. W 1877 roku chciał wyjechać do Florencji, aby poprawić stan zdrowia, nie pojechał, nie dostał pożyczki od Władysława Czartoryskiego. Kuzyn Norwida umieścił go w Domu św. Kazimierza na przedmieściach Paryża. Zmarł w przytułku dla ubogich emigrantów polskich w 1883 roku. Wieka cześć życia spędził za granicą, żyjąc w skrajnej nędzy i biedzie. Twórczość Norwida została zapomniana po jego śmierci, odkryta ponownie w okresie Młodej Polski.