Kochanowski "Pieśń Panny XII"
Jan Kochanowski wprowadził motyw arkadyjski w swojej pieśni Panny XII. Pisarz wyraził w niej uwielbienie dla wiejskiego życia oraz dla tego typu egzystencji człowieka. Stanowi ona wzorzec szlachecki, który umożliwia samowystarczalne życie w dostatku. Wiersz ma charakter sielankowy, wieś jest tu wyidealizowana, staje się krainą szczęścia i rajem dla każdego. Kochanowski po to wprowadził motywy mitologiczne, bożki leśne, aby podkreślić charakter wiejski, który jest niezmienny od wielu lat i ciągle wieś jest postrzegana jako ostoja spokoju i ciszy oraz szczęścia. Prezentowana przez Kochanowskiego wieś jest swoista arkadią.
Mikołaj Rej "Żywot człowieka poczciwego":
- w utworze przedstawiony został wzór szlachcica-ziemianina; określona została jego postawa od młodości po starość, zawartych jest tu mnóstwo porad i wskazówek; człowiek jest prostolinijny i żyje z pracy swoich rąk;
- wzór szlachcica: cnotliwy, prawy, patriota, dba o dobro kraju a nie o własne majątki i opinię rodową i stara się każda wolną chwilę z pożytkiem wykorzystać i żyć zgodnie z prawami natury;
- rej angażuje się emocjonalnie w prezentowany żywot ziemiański, ponieważ sam był szlachcicem i znał to wszystko z własnego życia, stąd tyle realizmu w prezentowanych opisach;
- kiedy szlachcic wybiera życie na wsi, ożenił się z ziemianką, dziewczyną, z którą spędzi resztę życia i zaczyna prowadzić "spokojny żywot człowieka poczciwego", pełny prac w gospodarstwie własnym i sąsiednim, radosny i spokojny; dla Reja taki jest idealny ziemianin prowadzący spokojny żywot na łonie natury;
- życie ludzkie zostało tu porównane do pór roku: wiosną człowiek jest młody, dojrzewa, zdobywa doświadczenie, uczy się, wychowuje. Natomiast latem człowiek dokonuje wyboru swojej roli w życiu. Jesień to schyłek życia, kiedy człowiek dokonuje rozrachunku ze swoim żywotem, to okres na refleksje i pogłębienie swojej wiary religijnej;
- wiejskie życie jest spokojne, radosne, zabawne, ludzie żyją zgodnie z prawami natury, dostosowują się do zmiany pór roku. A to wszystko ludzie ci zawdzięczają pracy, która nie jest dla nich aż tak uciążliwa jakby się mogło wydawać;
- ziemianin odczuwa radość, gdy wraz z rodziną przechadza się w ogrodzie czy sadzie. Gospodarz korzysta z bogactw przyrody - uprawy roli, łowiectwa. U kresu życia odczuwa zadowolenie z dzieci, wnuków, oczekuje śmierci bez dramatycznych rozterek, gdyż "pokój czynił na ziemi".
-umiłowanie do życia w zgodzie z naturą wywodzi się z renesansowych korzeni
