Wydaje się , że aby móc nazwać siebie samego człowiekiem oczytanym, nie można nie przeczytać, znać, mieć w pamięci, kilku chociażby sztuk wybitnego, angielskiego dramaturga - Williama Szekspira. Twórca ten słusznie uważany jest za dramaturga wybitnego. Jego sztuki są głębokie, wielo tematyczne, kryją w sobie wiele wątków i prawd. Nic nie jest w nich proste i jednoznaczne. Tak też jest również w jednej z najbardziej znanych sztuk twórcy, zatytułowanej od imienia głównego bohatera - "Hamlet". Tytuł ten oznacza dla wytrawnych czytelników, nie tylko znakomitą sztukę, ale wątki, które nie daje się jednoznacznie wytłumaczyć. "Hamlet" jest sztuką oddziałującą na czytelnika z wielu powodów - to sztuka o ludzkich słabościach, zawziętości, przywiązaniu do rzeczy materialnych, dążeniu do zdobycia władzy, zemście, okrucieństwie, zawiści, prawach i kodeksie moralnym. To sztuka o życiu w ogóle. Można by tak wymieniać i wymieniać. "Hamlet" jest arcydziełem, tak jak geniuszem jest jego twórca. Sztuka była tyle razy wystawiana na całym świecie, że trudno było by to zliczyć. Twórcy teatralni, reżyserzy starają się w coraz to inny sposób przedstawić istotę tego dzieła, ale czy w ogóle da się to zrobić? Wielu dramaturgów z całego świata próbowało dorównać Szekspirowi, stworzyć takie arcydzieło. Ale to jest próżny trud.
Należałoby się zastanowić o czym tak naprawdę jest "Hamlet"?
Cała akcja dramatu nie jest prosta. Dlatego należy ją chyba pokrótce przypomnieć. Tytułowego bohatera - Hamleta -czytelnik może poznać w niezwykle trudnym i skomplikowanym momencie jego życia. W niedalekiej przeszłości zmarł ojciec Hamleta, który był królem Danii. Jego matka, krótko po śmierci męża, ponownie wychodzi za mąż, a co gorsza jej mężem zostaje brat zmarłego Ojca, stryj Hamleta. Hamlet podejrzewa, że jego ojciec nie umarł w naturalny sposób, ale że został zabity. Potwierdza tę hipotezę duch zmarłego ojca, który ukazuje się Hamletowi. Duch namawia go na zemstę. Mówi, że został zamordowany przez stryja. Oskarżenia nie omijają także matki Hamleta - Gertrudy. Hamlet postanawia się zemścić. Aby osiągnąć swój cel, postanawia udawać obłąkanego, aby nikt nie rozszyfrował jego zamiarów. Podczas jednej z uczt odbywającej się na zamku, Hamlet sprowadza trupę teatralną, która odgrywa "pewną" sztukę. Sztuka ta ma ujawnić prawdę o morderstwie.
Ma wydarzyć się coś jeszcze poważniejszego - podstępny stryj, ma zostać zabity, zostanie mu podana trucizna. Hamlet wymyśla sobie, że kiedy trupa teatralna będzie odrywać spektakl, to on wówczas zaobserwuje zachowanie stryja, zobaczy czy zdradza on jakieś oznaki, że to on zamordował króla Danii. Wszystko odbywa się zgodnie z planem - stryj tak bardzo zdenerwował się przedstawieniem, że wyszedł z komnaty. Hamlet był pewien, że on jest mordercą. Ale sprawy się trochę kompilują. Obecny król, wraz z żoną - matką Hamleta, decydują, aby bohater został wysłany do Anglii. Tam, zgonie ze scenariuszem Klaudiusza, zostanie on zamordowany. Ale Hamlet, kompiluje ten plan. Do Anglii na jego rozkaz udaje się - Rozenkrantza i Gildensterna, a sam powraca do zamku. Tam czekają na niego same straszne wieści - dobiega go wiadomość o szaleństwie i śmierci Ofelii. Staje się nawet uczestnikiem jej śmierci. Hamlet zostaje wywołany przez brata Ofelii - Laertesa, do pojedynku. Kiedy rozpoczyna się pojedynek, na jaw wychodzi plan Klaudiusza. Szpady, którymi się miano pojedynkować są zatrute. Niestety bohaterowie umierają, tuż przed śmiercią sobie wybaczając. Tak rozpoczyna się pasmo tragedii - umiera Gertruda, matka Hamleta, gdyż pije zatrute wino, Klaudiusz również zostaje ukarany. Tron Danii ma objąć Fortynbras. W skrócie tak przebiega akcja dramatu.
Akcja dramatu Szekspira, jest oryginalna i niepowtarzalna, ale podobne spotkać mogliśmy już w dziełach Bayrona, Goethego, czy Mickiewicza. Motywy, które stworzył William Szekspir, często wykorzystywane były przez najwybitniejszych pisarzy romantyzmu. Najczęściej tym wykorzystywanym motywem, była zdrada - Mickiewicz - ballady "Lilie", "Świtezianka", czy Bayrona "Giaur".
Akcja prawie wszystkich dramatów Szekspira toczyły się na dworze, w zamku. Bohaterami było zamknięte grono ludzi bogatych, wpływowych, stojących na czele państwa. Ludzie zwykli nie mieli swoich miejsc w sztuce. Często działo się tak u twórców polskich - Juliusz Słowacki "Kordian", "Konrad Wallenrod".
Niezwykle częsty był również motyw nieszczęśliwej. Niespełnionej miłości (najczęściej romantyzm), kłamstwa, zdrady, intrygi. W dziełach polskich romantyków, zresztą jak i innych, najczęściej w dramacie pojawiały się nadprzyrodzone siły, moce zła, duchy - Mickiewicz "Dziady", "Romantyczność", Słowacki "Kordian".
Ale powróćmy do "Hamleta". W różnych opracowaniach, tekstach krytycznoliterackich, czy dotyczących teatru, o tym dramacie, często pojawia się zdanie, że Hamlet był niezdecydowany. Sąd ten wywołał wiele sporów między ludźmi zajmującymi się szeroko pojętą literaturą. Polscy krytycy i specjaliści, często przyrównywali Hamleta do Kordiana, który również bez końca nie mógł się zdecydować jak ma postąpić. Ale mnie wydaje się, że postaci te podobne są do siebie jedynie pozornie.
Hamlet, którego stworzył i powołał do życia Szekspir, jest postacią niezwykle pogmatwaną, skomplikowaną. Dramaturg angielski ukazuje studium psychologiczne głównego bohatera, który wplątany jest w mroczne i przerażające sprawki ludzi władzy. Szekspir był mistrzem w ukazywaniu skomplikowanych cech charakteru ludzi władzy, często zajmował się tym, jak bardzo ludzie mogą się zmienić, kiedy w grę wchodzi dążenie do zdobycia władzy, tronu. Do czego tacy ludzie są zdolni, co są w stanie zrobić? Wydaje się, że ten problem pozostawał w kręgu głównych tematów, które interesowały dramaturga. Jego psychologiczna analiza człowieka mającego władzę, albo do niej dążącego, nie była analizą kogoś nadzwyczajnego. U niego ludzie władzy byli "normalnymi" ludźmi, którzy popełniali, czy dopuszczali się strasznych czynów, u których pojawiał się zazdrość, zawiść, rozczarowanie, zagubienia, obłęd. Przykładem może być "Hamlet", ale również "Makbet", czy "Król Lear".
Szekspir próbował pokazać, że ludzie, którzy piastowali wysokie urzędy w państwie, często byli po prostu niezwykle nieszczęśliwi, samotni, zakłamani, smutni.
Hamlet również jest sam. W nikim nie ma wsparcia, nikomu nie może zwierzyć się ze swoich planów, podejrzeń. Hamlet może liczyć tylko na siebie, musi udowodnić (wedle prośby zmarłego ojca) kto dopuścił się tego morderstwa. Zresztą podejrzenia od razu padają na stryja - pozostaje to jedynie potwierdzić, udowodnić. Bohater nie może liczyć także na matkę, która zaraz po pogrzebie jednego męża, ponownie wyszła za mąż. Hamlet nie ufa nikomu, gdyż podejrzewa, że wszyscy planują jego zabicie, aby nie mógł udowodnić prawdy.
W sztuce Hamlet, co prawda ginie , ale w rzeczywistości on pozostaje bohaterem nieśmiertelnym. Jego uparte dążenie do udowodnienia i ukazania prawdy, symbolizować mogą niektórych ludzi żyjących dziś - wybranych ludzi współczesnych.
Dramat Szekspira jest wciąż aktualny, ponadczasowy, zawsze żywy.
