Nie jest chyba niczym nowym, że artyści jakiejś epoki czerpią i inspirują się twórcami i osiągnięciami epok już minionych. Oczywiście czasem inspiracje te są pozytywne, ale czasem ktoś odnosi się do epoki minionej, aby ją skrytykować. Ale czy można powiedzieć, że taka sztuka ma charakter odtwórczy? Czy w ogóle można być niepowtarzalnym i oryginalnym, kiedy skazanym się jest na tak dużą tradycję.

Przecież nie jest niczym nie wyobrażalnym, kiedy ktoś by powiedział, że po tym co stworzył Arystoteles, Kartezjusz, czy Platon nic już nie trzeba pisać, niczego nowego stwarzać. Dlaczego sztuka renesansu tak często oskarżana jest o to, że ściągał z innych epok. Jak dobrze wiemy, sztuka odrodzenia stała w wielkiej opozycji do kultury średniowiecznej, a tym samym czerpał inspiracje z kultury antyku. Ale znaleźć można pewne ciekawostki i paradoksy dotyczące twierdzeń, które teoretycznie twórcy odrodzenia powinni przejąć ze starożytności.

Ciekawe jest, że wielki filozof starożytny - Arystoteles - uważał, że ziemia jest zupełnie płaska. A przecież należy pamiętać, że Mikołaj Kopernik - naukowiec renesansowy - udowodnił, że Ziemia jako planeta jest okrągła i ograniczona przestrzennie. Arystoteles uważał również, że świat i życie na nim istnieje od zawsze. Stwierdzono, że powstał i istniał zaledwie od dwudziestu miliardów lat. Należało by się zastanowić także przy tej okazji, w jakim świetle pozostawione są nauki Chrystusa i to co jest napisane w Piśmie Świętym.

Średniowiecze zaczęło się od czasu upadku rzymskiej potęgi - cesarstwa. Czas ten nie można raczej uznać za okres wielkich odkryć i rozwoju sztuki. Można nawet o tej epoce powiedzieć, że europejskie średniowiecze to czas, w którym kultura się zdecydowanie cofnęła nawet w stosunku do epoki antycznej. Historycy literatury nazywali ten okres "wiekiem ciemnym". Należy zwrócić uwagę na to, że właśnie w tej epoce było najwięcej analfabetów. Upadały i zostały masowo likwidowane szkoły i instytucje oświaty. A tym czasem w wiek czternastym na Półwyspie Apenińskim, wymyślono perspektywę w sposobie malowania i przedstawiani świata. Zrewolucjonizowano inne założenia literatury i sztuki. Uważa się, że odkrywcą perspektywy jest Giotto di Bendone - włoski malarz, tworzący na przełomie stuleci. Czy jest to w jakimkolwiek sensie działanie odtwórcze?

Oczywiście należy zgodnie przyznać, że artyści renesansu sięgali do twórczości twórców antycznych - zresztą wszędzie, gdzie pisze się tylko o odrodzeniu, jest to zaznaczone. Ale przecież mimo, że Jan Kochanowski pisał znane już w starożytności pieśni, czy treny, to nie było by zgodne z prawdą twierdzenie, że nie jest on nowatorski, czy oryginalny. Starożytne treny były wyrazem cierpienia człowieka, któremu umarł ktoś bliski, a nie tylko wówczas, kiedy ktoś stracił dziecko. Innym przykładem mogą być fraszki, wcześniej znane jako epigramaty. Ich twórca również był Jan Kochanowski, który podkreślał, że sztuka antyku jest wielka. O fraszkach pisarz sam się tak wypowiadał: "Fraszki nie przepłacone, wdzięczne fraszki moje, w które je wszystki kładę tajemnicę swoje". Polski pisarz znany jest również z tego, że napisał on pierwszy polski dramat - "Odprawa posłów greckich". Utwór ten także był inspirowany tragedią grecką. Innym znanym już gatunkiem w antyku była sielanka. Gatunek ten był zapoczątkowany w antyku przez Teokryta. Znane były także dialogi - w starożytności zapoczątkował je Platon, znakomity filozof, a w renesansie choćby Mikołaj Rej w dziele "Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem". Mimo, że twórcy odrodzeniowi przeciwstawiali się ideałom średniowiecznym to jednak przejęto kilkanaście gatunków literackich - np. sonety (w Polsce tworzył je choćby Mikołaj Sęp Szarzyński, czy Kochanowski; w Europie Szekspir, czy Petrarca). Przecież powstała także "Kronika wszystkiego świata" Marcina Bielskiego, a doskonale każdy wie, że w średniowieczu kroniki pisali je już Wincenty Kadłubek, czy Gall Anonim. W literaturze średniowiecza często powstawały kazania - świętokrzyskie, gnieźnieńskie. A w czasach renesansu powstało misterium - "Historia o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim".

Epoka renesansu sięgała również i nawiązywała do założeń filozofii stoickiej i epikurejskiej, a przecież znane były one w starożytności. Hasło stworzone przez filozofów epikurejskich - "carpe diem" - "chwytaj dzień", do głosu wielokrotnie dochodziło wierszach Reja, czy Kochanowskiego. Warto wiedzieć, że założenia idei politycznych polskiego renesansu, propagowane przede wszystkim przez Andrzeja Frycza Modrzewskiego, wywodziły się przede wszystkim z idei i polityki starożytnej. Pisarz twierdził, że: "bez praw nie może być prawdziwej wolności". Czerpano również inspiracje z twórczości Horacego, Wergiliusza, Cycerona. Zresztą same ich dzieła także były tłumaczone na poszczególne języki ojczyste.

Czas piętnastego i szesnastego wieku to epoka odkryć geograficznych. Dlatego wówczas znacząco rozwinęła się kartografia. Na gruncie polskim na przykład Maciej z Miechowa. Napisał on dzieło nazywające się "Tractatus de duabus Sarmatiis, Asiana et Europiana". Oczywiście wynaleziono również wiele rzeczy na gruncie biologii, medycyny, fizyki, czy matematyki.

Renesans w Polsce to czas, który zalicza się do okresu najbardziej dynamicznie rozwijającego się - zarówno w zakresie kultury, sztuki, jak i nauki i architektury. Zresztą samo słowo "renaissance" ( z jęz. włoskiego) oznacza w dosłownym słowa tego znaczeniu "ponownie narodzony". Epoka ta była nowatorska i niezwykle płodna w swoich osiągnięciach.