Ażeby rozstrzygnąć o co może chodzić Franciszkowi Ksaweremu Dmochowskiemu w słowach zawartych w tytule, powinniśmy się zastanowić i rozważyć na czym polegał dorobek twórczy czarnoleskiego twórcy, ale również kim są muzy pochodzące z antyku i dlaczego określa się je mianem "muz sarmackich". Należy się także zastanowić o co może chodzić Dmochowskiemu, kiedy stwierdza, że Jan Kochanowski im "strojnie pozaplatał włosy". Kiedy zrozumiemy to wszystko, jasne dla nas stanie się stwierdzenie F. K. Dmochowskiego, określającego rolę i zadania poezji i całej twórczości Jana Kochanowskiego.
Muzami greckimi nazywano najczęściej córki Zeusa i bogini pamięci Mnemosyne. Muzy, jak podają najstarsze dokumenty, były opiekunkami śpiewu, później boginiami poezji i różnych innych sztuk. Nadawano im różnorodne imiona, które zależne były od tego, z którego rejonu Grecji pochodziły. Wiadomo, że jest ich dziewięć, a każda z nich to bogini mająca w opiece inny rodzaj sztuki. A zatem: Klio - zajmowała się historią, Kalliope - miała w opiece epicką poezję, Melpomene - czuwała nad teatrem, Erato - trudniła się miłosną poezją, Terpsychora - to bogini pieśni tańca, Euterpe - zajmowała się Liryczną poezją, Urania - opiekowała się astronomią, Talia - brała w opiekę komedię, Polihymia - czuwała nad chóralną poezją.
Zatem słowa wypowiedziane przez Dmochowskiego - "muzy sarmackie" - symbolizowało narodowe muzy, natchnienia, które sprawiały, ze twórcy narodowi, rodzimi mogli pisać i tworzyć wybitne dzieła. To muzy, które brały również w opiekę wszystkie nasze dziedziny sztuki.
Sarmaci - ich nazwa pochodzi od słynnej Sarmacji - to ludzie zamieszkujący państwo starożytnych, legendarnych Słowian. Tak mówiono o Polakach ze schyłku szesnastego / siedemnastego wieku. Później określano tak szlachcica, czy ziemianina polskiego. Jeśli chodzi o Jana Kochanowskiego Dmochowski używał tego sformułowania mówiąc o całej naszej literaturze, która dzięki temu pocie stała się znana.
Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku, a zmarł w 1584 roku. Jest znany i uważany za jednego z największych polskich, ale również światowych twórców. To dzięki jego twórczości poezja nabrała wielkich wartości, a polski renesans stał się znany. W 1544 roku poeta pobierał nauki na Akademii Krakowskiej, a w późniejszym czasie również w Padwie. W swoim życiu odbył wiele wycieczek - do Włoch, Królewca, czy Francji. Miał kontakty z innymi europejskimi twórcami. W dorosłym już życiu ( rok 1563) zyskał status sekretarza króla Zygmunta II Augusta. Kiedy władca zmarł przeniósł się do Czarnolasu i tam spędził całe swoje życie, które nie zawsze było szczęśliwe - poeta bardzo przeżył śmierć swojej ukochanej córki Urszulki. To dla niej stworzył cały cykl Trenów. Kiedy odeszła następna córka poety - Hanna - w niedługim czasie po tym wydarzeniu Kochanowski zmarł. Jego zwłoki spoczywają w Zwoleniu.
Kiedy poeta przebywał i studiował we Włoszech tworzył najczęściej wiersze w języku łacińskim o tematyce okolicznościowej. Znajdują się one w tomiku noszącym tytuł "Elegiarum libri IV ..." - powstały w 1584 roku. Kiedy wrócił do Polski zaczął się jego dworski okres życia. Wówczas tworzył wiersze głównie epickie, np.: "Zuzanna" 1562, "O śmierci Jana Tarnowskiego" 1561, "Szachy" 1564 - 1566, "Satyr, albo dziki mąż" 1564, czy "Zgoda" 1564. Później pisał wiersze liryczne, które były niezwykle kunsztowne i piękne. Do tej grupy zaliczamy Treny, Pieśni i Fraszki - jako ich przykłady można podać: "O żywocie ludzkim", "Do fraszek", "Do gór i lasów". Spod jego pióra powstał również przekład "Psałterza Dawidów" 1579. Napisał również pierwszą polska tragedię noszącą tytuł "Odprawa posłów greckich", którą pierwszy raz wystawiono w 1578 roku.
Kiedy prześledzi się ten skrótowy życiorys poety nie trudno zauważyć, że czerpał on natchnienie od wszystkich wymienionych wcześniej bogiń - opiekunek. Każda z muz dawała mu swoje talenty, które on w znakomity sposób potrafił wykorzystywać. Tworzył swoje dzieła w zasadzie w niemal każdym stylu pisarskim - pisał poezję epicką, liryczną , stworzył tragedię. Co ciekaw sam Jan Kochanowski podziękował muzą za natchnienie utworem "Muza" z 1567 roku. Znajdują się tam poglądy poety na poezję i rolę poety.
Sformułowanie F. K. Dmochowskiego - "Muzom sarmackim strojnie pozaplatał włosy" - oznacza zapewne, że Kochanowski, wybitny renesansowy twórca, napisał utwory doskonałe literacko, poetycko, które podejmowały ciekawe i ważne tematy. Może Dmochowski użył tego metaforycznego zdania, gdyż chciał zaznaczyć, iż literatura do czasów czarnoleskiego poety, nie była jeszcze tak doskonała - była takimi nieuczesanymi włosami muz. Dopiero Jan Kochanowski "uczesał im włosy" rozpoczynając okres znakomitej poezji polskiej.
