Jana Kochanowskiego uznaje się za najwybitniejszego renesansowego poetę polskiego. Żył i tworzył w latach 1530 - 1584. Był człowiekiem wszechstronnie wykształconym (studiował na Akademii Krakowskiej, na uniwersytecie w Królewcu i w Padwie). Dużo podróżował, m.in. do Włoch, Francji i Niemiec. Ostatnie lata swojego życia spędził w rodzinnym majątku ziemskim w Czarnolesie. Kochanowski pozostawił po sobie dość obszerny zbiór różnorodnych gatunkowo i tematycznie utworów. Wśród nich znajdują się liczne fraszki, pieśni, treny, poematy, przekłady psalmów, a nawet dramat klasyczny "Odprawa posłów greckich". Bardzo ważne miejsce w jego tekstach zajmuje tematyka osobista (np. "Fraszki" traktuje się jako swoisty pamiętnik poetycki tego wybitnego humanisty). Do najczęściej podejmowanych przez poetę tematów zaliczymy również: wieś, miłość, przyjaźń, naturę, ojczyznę i zagadnienia patriotyzmu, przemijanie, piętnowanie przywar ludzkich, życie dworskie, kobiety itp.

"Fraszki" pisał poeta w zasadzie przez całe życie, dlatego zebrał się ich dość pokaźny zbiór ponad 300 tekstów zebranych w trzy księgi (pierwsze wydanie ukazało się w 1584 roku). Są to drobne utwory poetyckie, często żartobliwe, kończące się zwykle niespodziewaną puentą. Uznaje się je za prawdziwe arcydzieła liryki. Powstawały najczęściej w wyniku wnikliwej obserwacji otaczającej Kochanowskiego rzeczywistości. We "Fraszkach" ukazany jest cały obraz życia w ówczesnej, szesnastowiecznej Rzeczypospolitej ze wszystkimi wadami Polaków pokazanymi w krzywym zwierciadle. Wyraźnie odzwierciedlają one również stosunek ich autora do opisywanego świata. "Fraszki" charakteryzuje bardzo różnorodna tematyka. Możemy więc wyróżnić utwory:

- autotematyczne (fraszki o fraszkach) - np.: "Na swoje księgi", "Do fraszek. Fraszki moje…", "Do fraszek. Fraszki nieprzepłacone…";

- filozoficzne - "O żywocie ludzkim", "Na dom w Czarnolesie", "Do snu", "Na zdrowie", "Na lipę", "człowiek Boże igrzysko";

- autobiograficzne - " Do gór i lasów";

- miłosne - "Do Hanny", "O miłości", "Do Magdaleny";

- patriotyczne - "Na sokalskie mogiły";

- satyryczne (piętnujące wady ludzkie) - "O kaznodziei", "O kapelanie", "Na nabożną", "Na Konrada", "O szlachcicu";

- o życiu dworskim - "O doktorze Hiszpanie";

- obyczajowe, np. o kobietach - "Raki";

- dotyczące aktualnych wydarzeń - "Na most".

Podobne bogactwo tematyczne znajdziemy w "Pieśniach". W dwóch księgach mieści się czterdzieści dziewięć pieśni. Znajdziemy wśród nich utwory:

- biesiadne - "Pieśń XX (Miło szaleć, kiedy czas po temu)";

- filozoficzne - "Pieśń II. (Serce rośnie)", "Pieśń IX (Chcemy sobie być radzi)", "Pieśń IX (Nie porzucaj nadzieje)", "Pieśń XII" zwana też "Pieśnią o cnocie", "Pieśń XXIII";

- patriotyczne - "Pieśń V. Pieśń o spustoszeniu Podola";

- miłosne - "Pieśń XXI";

-chwalące wieś - cykl dwunastu pieśni pt. "Pieśń świętojańska o Sobótce";

- religijne - hymn "Czego chcesz od nas, Panie".

Jan Kochanowski jest również autorem "Trenów". Cykl dziewiętnastu utworów żałobnych powstał po śmierci ukochanej córeczki poety - dwuipółletniej Urszulki (pierwsze wydanie w 1580 roku). Artysta i ojciec zawarł w nich cały swój ból i rozpacz wywołane tą tragedią. W obliczu śmierci dziecka bogate doświadczenie życiowe i posiadana ogromna wiedza okazały się nie wystarczalne i bezużyteczne, a cały system wartości do tej pory wyznawany przez Kochanowskiego legł w gruzach.

Z kolei "Psałterz Dawidów" zawiera piękne tłumaczenia 150 psalmów biblijnych. Ich kunsztowność potwierdza wyjątkowy artyzm i niezwykły talent literacki Jana Kochanowskiego. Poeta zachował pierwotny układ psalmów (przekładał werset po wersecie). W 1580 roku do tekstów Jana z Czarnolasu została napisana muzyka przez Mikołaja Gomółkę.