1. Wprowadzenie
  1. Zwięzłe scharakteryzowanie Benedykta i Witolda, jako ojca i syna:
  1. Podobieństwa Witolda do Benedykta, ponieważ: - cechy dziedziczne (można wykorzystać popularne powiedzenia: "Jaki ojciec, taki syn", oraz: "Niedaleko pada jabłko od jabłoni")
  2. Charakterystyka Witolda: - szlachetne ideały i chęć wprowadzenia ich w życie,

- zdobywanie doświadczenia i wiedzy,

- dojrzałość emocjonalna chłopca,

- niedocenianie zdolności, talentu, przekonań Witolda przez ojca,

- zarzucanie ojcu zaniedbania wobec chłopów,

- ufność wobec nauki i techniki, która może poprawić byt ludności,

- poszanowanie Witolda dla ojca.

c) Charakterystyka Benedykta: -zapomnienie o dawnych ideałach,

-brak wiary w słuszność idei głoszonych przez Witolda (mimo, że w młodości wyznawał podobne),

-chęć odżegnania się od przeszłości- powstania styczniowego ("O, te idee, te ideały...te...to...tamto... które tych błaznów do takich nawet rzeczy doprowadzają")

-chęć uchronienia syna przed rozczarowaniami związanymi z upadkiem jego ideałów,

- obawa o Witolda, żeby tak, jak on nie rozkochał się w ideach romantycznego zrywu narodowowyzwoleńczego ("wszak ty zaginiesz! Czy słyszysz? Z tą zapalczywością swoją, z tym ogniem...z tym...to...tamto.. zaginiesz!")

  1. Argumenty przytaczane przez Witolda

A.

  1. Wszyscy ludzie mają prawo do równości swych praw i przywilejów.
  2. Nie ważne są klasowe podziały, by wspólnie dźwigać państwo z upadku.
  3. Praca i doświadczenie każdego człowieka urzeczywistniają idee pozytywistyczne i indywidualne.
  4. Bunt wobec biedy i ciemnoty chłopstwa, chęć poprawy ich losu.
  5. Popieranie haseł pozytywistycznych, zwłaszcza tych związanych z pracą.

B. Język używany przez Witolda:

1. W czasie rozmów z Benedyktem:

jasny, klarowny, zwięzły, rzeczowy, ostry, wyrażający jego prawdziwe emocje i odczucia, odważny: mówi, co myśli, stanowczy.

  1. W czasie rozmów z chłopstwem:

jasny dla niewykształconych osób, bez wyszukanych środków, rzeczowy, konkretny, przyjazny, cierpliwy wobec rozmówcy, wyrozumiały, prosty.

  1. Argumenty przytaczane przez Benedykta

A.

  1. Wiara w słuszność swojego postępowania, między innymi procesu, który wytoczył.
  2. Psoty i szkody, które wyrządzają Benedyktowi chłopi i ich zachowanie.
  3. Życiowy bagaż doświadczeń Benedykta, który przeżył znacznie więcej od swojego młodego syna.

B. Język używany przez Benedykta w czasie rozmów z synem:

jąkanie się, co jest charakterystyczne dla osób, które mają za sobą jakieś traumatyczne wydarzenia, próba budowania zdań okrężnych, jeżeli chodzi o pewne ideały, których Benedykt nie chce nazywać po imieniu (na przykład "mogiła"- zająknięcia przy tym słowie, gdyż łącza się z patriotyzmem, powstaniem styczniowym).

  1. Nawiązania i skojarzenia:
  1. z biblią:

-złoty cielec,

-żal do ojca,

-męka Chrystusa (niesprawiedliwe cierpienia, oskarżenia, bunt),

-zmartwychwstanie Chrystusa (okrzyk Alleluja!).

  1. z innymi utworami literackimi:

- J. Słowacki: "Balladyna"- krwawe piętno na czole,

-A. Mickiewicz: "Oda do młodości",

-J. W. Goethe: "Cierpienia młodego Wertera".

  1. Podsumowanie.