Ojcem powieść realistycznej, gatunku, który dotąd był nie znany, jest H. Balzak. Swoim utworem "Ojciec Goriot" wyznaczył nowy nurt powieści, stworzył nowy gatunek, który później chętnie był podejmowany, gdyż doskonale nadawał się do proklamowania haseł pozytywistycznych, pokazywania realiów otaczającego świata. Powieść Balzaka bardzo drobiazgowo ukazywała dziewiętnastowieczną stolicę francuską, prawa nią rządzące (rozprzestrzeniający się kapitalizm) oraz jej mieszkańców. Autor rzetelnie ukazał ich wady i przywary, natomiast realizm powieści widoczny jest szczególnie przy ukazaniu warstw kontrastowych: arystokracji i skrajnej biedoty.
Powieść realistyczna charakteryzowała się:
- prawdopodobną fabułą;
- zdarzeniami, które musiały być realne, mieć szansę zaistnieć naprawdę (sytuacje ukazywane musiały zostać pozbawione nadmiernej fikcji i fantastyki);
- ogromną drobiazgowością, niemalże fotograficzną szczegółowością w prezentacji świata przedstawionego (żaden element nie mógł umknąć wytrawnemu oku autora);
- bohaterami, którzy byli przykładami jednostek ambitnych, pełnych energii i życiowego wigoru, mieli jasno wyznaczony życiowy cel (często byli umieszczani przez autora na pograniczu dwóch przestrzeni: bogactwa i nędzy, świata kapitalistycznego i feudalnego, czy też występnego i moralnego);
- narracją prowadzoną w trzeciej osobie, narratorem, który był wszechwiedzący, wiedział wszystko o wszystkich, miał dostęp nawet do wewnętrznych przemyśleń postaci.
Powieść Balzaka opiera się na prawdopodobnej fabule: wydarzenia rozgrywają się w autentycznym mieście: stolicy Francji- Paryżu w latach dwudziestych dziewiętnastego wieku. Zdarzenia, które pokazuje opowiadają historie mające cechy prawdopodobieństwa, pokazują społeczeństwo w dobie rządów pieniądza. Całe otoczenie, przestrzeń paryska opisana została z niezwykłą drobiazgowością, odtwarza realia ówczesnego Paryża, dokładnie obrysowuje jego kontury (podobnie postąpi B. Prus w swojej "Lalce", drobiazgowo ukazując przestrzeń warszawską!). Bohaterowie "Ojca Goriot" to jednostki wyróżniające się swoim dążeniem do celu, którym, z reguły jest chęć posiadania- powiększania swego majątku, jak choćby w przypadku pana Vautrina, który dla chęci zysku gotowy jest przekroczyć wszelkie bariery. Ponadto żyje na granicy dwóch rzeczywistości- udaje zwykłego, prostodusznego, sympatycznego człowieka a jest zbiegłym galernikiem. Narrator doskonale orientuje się we wszystkich wydarzeniach, ma pełną, niezależną wiedzę o postaciach, opowiada o nich z punktu widzenia przeciętnego obserwatora, ale fakt, że zna wewnętrzne przemyślenia, rozterki głównych postaci, zaświadcza jego wszechwiedzę. Narracja prowadzona jest w trzeciej osobie, pokazuje przerażającą prawdę o paryskiej burżuazji i zasadach, a właściwie ich braku, nią kierujących.
