Andrzej Kmicic jest głównym bohaterem "Potopu", powieści historycznej napisanej przez Henryka Sinkiewicza. Bohater jest typowym reprezentantem szlachty XVII wieku. Pochodził z niegdyś zamożnego, teraz jednak zubożałego szlacheckiego rodu.
Andrzej Kmicic był bardzo przystojnym mężczyzną. Był wesołym i zawadiackim szlachcicem o bujnym temperamencie. Był zdolny do wielkiej namiętności, gorącej miłości i do szlachetnych odruchów. W Kmicicu płynęła bardzo gorąca krew, która często się wzburzała, co sprawiało, że bohater był bardzo porywczy. Reputację Kmicica psuła jego skłonność do pijatyk i bitek. Był przyzwyczajony do ryzyka i do gwałtów, gdyż wychowywał się w potyczkach przygranicznych. Ważna dla niego była dobrana kompania i swoboda w działaniach. Jego charakter dobrze ukazuje zachowanie jego kompanii w Lubiczu, Upicie oraz w Wołmontowiczach. Te ostatnie Kmicic spalił, a wszystkich jego mieszkańców zabił. Jego czyny ściągnęły na jego imię hańbę i niesławę. Stracił Oleńkę oraz zaufanie jego przyjaciół, a także popadł w konflikt z otoczeniem. Kolejnym bezmyślnym czynem było porwanie Oleńki przez Kmicica. Bohater stanął z Wołodyjowskim do pojedynku i został dotkliwie raniony przez małego rycerza.
Bohater przeżył wewnętrzną przemianę. Bardzo się zmienił - z warchoła, pijanicy i zabijaki, stał się szlachetnym człowiekiem, kochającym swoją ojczyznę i dla niej gotowego zrobić wszytko, nawet poświęcić własne życie. Zostaje wplątany w intrygę Janusza Radziwiłła. Nieświadomy niczego ufnie oddał się pod komendę Radziwiłła, złożył mu przysięgę wierności, przez co został okrzyknięty zdrajcą. Znów niesława ciągnęła się za naszym bohaterem. Uznano, że chciał dokonać zamachu na życie Jana Kazimierza. Mimo, iż jego rzekoma zdrada nie była świadoma, wobec ludzi i Oleńki był przegrany. Na uczcie w Kiejdanach dowiedział się, co zrobił, gdy Janusz Radziwiłł oświadczył wszystkim zebranym o oddaniu Szwedom Litwy. Kmicic nie mógł uwierzyć w to, co słyszy i w to, co zrobił on sam! Aby się zrehabilitować i obronić króla, musiał narazić swoje życie. Stanął na czele oddziału i stłumił bunt więźniów Radziwiłła. Zabił przeciwników Jana Kazimierza.
Bardzo ważną wartością w życiu Andrzeja Kmicica byłą religia, która była nierozerwalnie połączona z polskością. Nowe życie bohater zaczął od spowiedzi. Swoje winy wyznał księdzu Kordeckiemu. Aktywnie uczestniczył w obronie Jasnej Góry. Bohater przyjął nazwisko Babinicz i brał udział w walkach ze Szwedami. Bierze udział w wielu bitwach, nawet w tych, które wydaja się od razu przegrane. Cały ten czas jest wierny Oleńce, mimo iż jest z dala od niej. Ta w końcu wybacza Kmicicowi, gdyż spełnił jej warunek. Miał sprawić swoimi czynami, by przebaczyli mu ludzie, których skrzywdził swoim zachowaniem. Kmicic pozostał wierny przyjaciołom, natomiast wobec zdrajców ojczyzny był bezlitosny i bezwzględny.
Andrzej Kmicic jest postacią dynamiczną. Z awanturnika i pijanicy stal się gorącym patriotą. Swoimi czynami zmazał winy z przeszłości. Nastąpiła rehabilitacja bohatera. Nadano mu starostwo. Teraz Kmicic mógł poślubić Oleńkę.
