W oświeceniu obok siebie egzystowały dwa główne nurty pisarskie klasycyzm i sentymentalizm. Pierwszy wywodził się z estetyki starożytnej Grecji i Rzymu, której harmonia i ład stały się dominującymi walorami u wielu twórców. Podstawy tego kierunku stworzył Francuz Mikołaj Boileau w swoim traktacie "Sztuka poetycka". Z filozofów najbliższy temu prądowi był wielki myśliciel Wolter, znany chociażby z powiastki pt. "Kandyd". W Polsce klasycystami można nazwać Ignacego Krasickiego, bądź Juliana Ursyna Niemcewicza. Typowymi gatunkami były powiastka dydaktyczna, satyra, bajka, poemat heroikomiczny, pisane w duchu by bawiły ucząc i uczyły bawiąc. Zawierały przez to dużo kpiny z określonych, negatywnych postaw i wzbudzając śmiech wskazywały na głupotę wielu poczynań ludzkich. Wiele cech stylu pisarskiego i budowy fabuły było pochodzenia antycznego, stąd i w utworach oświecenia spotykamy się z zasadami dekorum, czy podziałem na język wysoki i niski.
W przeciwieństwie do klasycyzmu sentymentalizm opierał się o irracjonalizm. Jego podstawy stworzył filozof Jean-Jacques Rosseau. Wedle jego poglądów człowiek powinien żyć nie wedle praw stanowionych przez państwa, ale przez naturę. Droga jego życia powinna być zaś wskazywana przez serce a nie rozum. Stąd też bohater utworów sentymentalistycznych to postać wrażliwa, którą cechuje egzaltacja. Przedstawicielami tego nurtu w Polsce byli Franciszek Karpiński, twórca sielanek ("Laura i Filon"), a także jedna z pierwszych kobiet - pisarek księżna Maria z Czrtoryskich Wirtemberska, autorka "Malwiny, czyli Domyślności serca". Cecha tych utworów jest połączenie uczuć z naturą otaczającą bohaterów, za zadanie zaśmiały kształtowanie relacji pomiędzy ludźmi.
