WSTĘP

Miłość to najpiękniejsze uczucie, jakiego człowiek może doświadczyć. Nie zawsze jednak przynosi pozytywne skutki. Mimo to, każdy z nas marzy, by choć raz w życiu zakochać się prawdziwie. Jesteśmy w stanie podjąć ryzyko, jakie niesie za sobą to uczucie i poddać się całkowicie magii chwili. Naukowcy już dawno udowodnili, że dzieci, które wychowują się bez miłości, są o wiele bardziej lękliwe i skryte, niż te, które otrzymały w dzieciństwie odpowiednią ilość ciepła i życzliwości. Któż więc może zaprzeczyć, że miłość jest esencją ludzkiej egzystencji?

Literatura polska i światowa wielokrotnie poruszała tematykę miłości, lecz do tej pory nikt jej nie wyczerpał, bowiem nie da się napisać wszystkiego, o tak doniosłym uczuciu. Można zaryzykować stwierdzenie, że proza koncentruje się wokół problemów, jakie pociąga za sobą miłość, poezja zaś stara się opisać szczęśliwe chwile, wypływające z jej przezywania. Oczywiście, jest to duże uproszczenie.

Miłość kojarzy się nam najczęściej ze związkiem kobiety i mężczyzny. Jednak wybitni autorzy dzieł literatury polskiej i powszechnej poruszali w swej twórczości również inne aspekty tego uczucia, a mianowicie miłość do rodzinnego kraju, miłość matki do dziecka czy miłość Bożą.

Stary Testament - PIEŚŃ NAD PIEŚNIAMI

  • Para głównych bohaterów to Oblubieniec i Oblubienica.
  • Księga ta wyróżnia się na tle innych ksiąg starotestamentowych.
  • Dla Żydów była ona jedną z najbardziej świętych ksiąg Pisma Świętego, pomimo że ani słowem nie wspomina o Bogu, nie zawiera nawet żądnych treści umoralniających czy dydaktycznych
  • Należy do gatunku poematów miłosnych.
  • Oblubieniec i Oblubienica są młodą parą zakochanych, którzy opiewają swą piękną i czystą miłość, z utęsknieniem wyczekują spotkania, aby w końcu złączyć się ze sobą na zawsze.
  • Interpretatorzy doszukują się w Oblubieńcu alegorycznego przedstawienia Boga, zaś w Oblubienicy Narodu Wybranego. Inne hipotezy głoszą, że zakochana para to Bóg i Maryja, Jezus Chrystus i Kościół lub Mesjasz i pojedynczy człowiek.
  • W innym rozumieniu Pieśń może być traktowana jako metaforyczne ukazanie związku kobiety i mężczyzny.
  • Podstawowym celem autora jest obrazowe ukazanie i uświadomienie czytelnikowi tajemnicy miłości.
  • Liczne porównania charakteryzują miłość dwojga zakochanych. Staje się ona niczym choroba, upojenie winem, nie dający się ugasić płomień czy nawet śmierć.
  • Miłość jest największym skarbem dla człowieka, ale skarbem, którego nie można nabyć za żadne pieniądze. Człowiek zresztą powinien rozumieć, że takie postępowanie naraziłoby go na śmieszność.
  • Nieodłączną towarzyszką miłości jest zazdrość, którą autor charakteryzuje jako "nieprzejednaną jak Szeol".
  • Oto jak Oblubieniec i Oblubienica wysławiają swą wzajemną urodę:

"Jak lilie wargi jego kipiące mirrą najprzedniejszą. Ręce jego jak walce ze złota, wysadzane drogimi kamieniami. Postać jego jak Liban, wzniosła jak cedry."

"Jak wstążeczka purpury wargi twe i usta pełne wdzięku. Jak okrawek granatu skroń twoja za twoją zasłoną. Szyja twoja jak wieża Dawida, warownie zbudowana..."

  • Opisy te i charakterystyki zadziwiają z dwóch powodów. Po pierwsze intryguje nas drastyczność obrazowania. Kto ze współczesnych uznałby za romantyczne porównanie rąk do walców? Poza tym, całość jest przesycona intymnością i namiętnością, a nie należy zapominać, że mamy do czynienia z tekstem biblijnym.
  • Można wysnuć wniosek, że związek jest doskonały dopiero wtedy, kiedy duchowa więź współgra z erotycznym zachwytem.
  • Jednym z częściej powtarzających się wersów jest sformułowanie: "Mój miły jest mój, a ja jestem jego". Świadczy to o wadze wzajemnego przywiązania i relacji partnerskich, jakie powinny łączyć dwoje zakochanych. Oblubieniec jest całkowicie pewien swej ukochanej, porównuje ją do zamkniętego ogrodu, wierząc, że nie da do siebie przystępu nikomu, oprócz niego.
  • Również Oblubieniec zachowuje wierność wobec swej ukochanej. Nawet zastępy pięknych kobiet nie są w stanie odciągnąć go od Oblubienicy.
  • Miłość jest dla bohaterów największym skarbem, Oblubieniec stwierdza nawet, że posiada bogactwo większe, niż król Salomon.
  • Partnerski układ oraz zupełna wierność współmałżonkowi nie były popularne w czasach, kiedy tekst Pieśni nad Pieśniami został oddany do powszechnego użytku. Jest to więc przykład literatury niekonwencjonalnej obyczajowo, a zarazem doskonałej poetycko.
  • Namiętność, jaka istnieje między Oblubieńcem a Oblubienicą może być interpretowana jako tęsknota człowieka za Bogiem.

Nowy Testament - ŚW. PAWEŁ HYMN O MIŁOŚCI

  • Hymn zawiera najdoskonalszą definicję miłości, jaka kiedykolwiek powstała.
  • Jest on przede wszystkim pochwałą miłości.
  • Miłość została tu ukazana jako uczucie najważniejsze, jedyne prawdziwe i doskonałe.
  • Spośród trzech cnót, wiary, nadziei i miłości, ta ostatnia jest najważniejsza.
  • Epitety, jakimi została obdarzona miłość, to: cierpliwa, łaskawa, wytrwała, ufna, wierna, wieczna.
  • Określenia, które do miłości nie pasują to: zazdrość, szukanie poklasku, pycha, bezwstyd, egoizm, gniew, zatwardziałość w złym, niesprawiedliwość.

MIT O ORFEUSZU I EURYDYCE

  • Miłość dwojga bohaterów kończy się nieszczęśliwie.
  • Mimo przeciwności losu, uczucie trwa nawet po śmierci, a zakochani są sobie wierni.
  • Orfeusz uważany był przez starożytnych za rzeczywiście żyjącego poetę, jednego z najwybitniejszych twórców do czasów Homera.
  • Postawa Orfeusza była pełna oddania i poświęcenia, ale udowodniła, że słabość natury ludzkiej jest ogromna i że człowiek nie potrafi zapanować nad swoimi pokusami, nawet w obliczu wielkiego zadania.
  • Orfeusz jako poeta i Orfeusz jako nieszczęśliwy zakochany był motywem wielu dzieł literackich, utworów poetyckich, a także rzeźb czy obrazów.

MARIA PAWLIKOWSKA-JASNORZEWSKA - POEZJA MIŁOSNA

  • Prywatne życie poetki nie szczędziło jest trudów i rozczarowań, ale również radosnych chwil związanych z przezywaniem miłości. Warto zanotować fakt, że w swych utworach często porusza problem godności i wartości własnej osoby, jak na przykład w utworze Miss Ameryka.
  • Jasnorzewska obdarza swoje bohaterki chęcią bycia podziwianą. Nie wystarcza samoświadomość własnej wartości, muszą usłyszeć słowa podziwu i pochwały z ust mężczyzny.
  • Miłość w utworach poetki nie jest abstrakcyjnym tworem, który dotyczy przede wszystkim sfery duchowej, ale raczej konkretnym doświadczeniem, bardzo materialnym i bardzo namiętnym.
  • Poetka porusza w swej poezji nie tylko temat spełnionej miłości, ale i motywy trudniejsze, jak na przykład zdrada, utrata urody na starość, samobójstwo, aborcja czy po prostu nieszczęście i rozczarowanie.
  • Cechą charakterystyczną wierszy Jasnorzewskiej jest krótkość jej utworów. Rzadko zdarzają się dłuższe kompozycje, wszystkie natomiast odznaczają się lekkością i melodyjnością.
  • Na zakończenie poetka zazwyczaj zostawia ironiczne podsumowanie poruszonego tematu, zawarte w trafnej puencie, jak na przykład w Topielicach czy Miłości.
  • Poezja Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej nie od razu wzbudziła podziw i zainteresowanie odbiorców, a w szczególności krytyków. Potępiano ją za poruszanie zbyt błahych tematów w sytuacji, gdy potrzebna była poezja zaangażowana.
  • Liczne krytyki znawców i komentatorów nie zmieniły podejścia prostych czytelników do poezji miłosnej Marii Pawlikowksiej. Ludzie oczekiwali, żeby ktoś wreszcie opisał ich codzienne rozterki i zmagania z miłością, która przychodzi, kiedy nie potrzeba, a odchodzi, kiedy się jej najbardziej pragnie, choć czasem zostawia po sobie miłe wspomnienia. I Pawlikowska dała im taką właśnie poezję, za co kolejne pokolenia były i są jej niezmiernie wdzięczne.
  • Maria Pawlikowska-Jasnorzewska przyszła na świat w Krakowie, 24. listopada 1891 roku w rodzinie Kossaków. Już od najmłodszych lat stykała się z atmosferą artystycznej twórczości, której środowisko jej rodziców i ich przyjaciół było przesycone.
  • Jak już zostało wspomniane, życie uczuciowe poetki nie należało do najprostszych. Po raz pierwszy wyszła ona za mąż za Władysława Bzowskiego, jednak ich związek okazała się kompletną pomyłką. Po rozstaniu z mężem, poetka wróciła do rodzinnego domu w Krakowie i dzięki wsparciu rodzin i przyjaciół udało jej się uzyskać kościelne potwierdzenie uznania małżeństwa za nieważne. Kolejne małżeństwo zawarła z Janem Pawlikowskim. Sądząc po wierszach, powstałych w tamtym okresie, ich miłość była wielka i namiętna, jednak nie wytrzymała próby czasu. Poetka mogła jednak przez kilka lat cieszyć się radością odwzajemnionej miłości.
  • Jak każdy ówczesny poeta, Pawlikowska musiała określić swoje zainteresowania artystyczne. Przystała więc do grupy Skamander, i choć nie uczestniczyła aktywnie w jej działalności, to jednak zawarła przyjaźń z wieloma jej członkami.
  • Ostatnie małżeństwo poetki miało miejsce w latach 30. XX wieku. Wybrankiem jej został Stefan Jerzy Jasnorzewski, lotnik, który był zresztą od niej wiele lat młodszy. Znów potwierdziła się jednak stara prawda, że miłość jest ślepa i patrzy na wiek. To trzecie małżeństwo okazało się nareszcie szczęśliwe i przetrwało długie lata.
  • Po wybuchu II wojny światowej, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska opuściła kraj i udała się do Anglii, gdzie, wraz z mężem, spędziła całe sześć lat wojny. Zmarła w Manchester, 9. sierpnia 1945 roku po długiej i wyczerpującej chorobie nowotworowej.
  • Do dziś Maria Pawlikowska-Jasnorzewska uznawana jest za jedną z najwybitniejszych polskich poetek.
  • Większość utworów poetki koncentrowała się wokół tematyki miłosnej lub eschatologicznej. Artystka wplatała w swoje wiersze zarówno głębokie filozoficzne przemyślenia, jak i obserwacje natury czy proste prawdy życiowe.
  • "Miłości, tęsknoty, listy,
  • krzyk serca w najsłodszym chwycie,
  • - oto mój sen wiekuisty,
  • któremu na imię: - życie"
  • Poetka upodobała sobie szczególnie gatunek literacki zwany miniaturą, w którym mogła zawrzeć zwięzłe przemyślenia, zakończone zaskakująca puentą. Najdoskonalszym przykładem takiego właśnie zastosowania miniatury jest wiersz pod tytułem Miłość:
  • "Nie widziałam cię już od miesiąca.
  • I nic. Jestem może bledsza,
  • trochę śpiąca, trochę bardziej milcząca,
  • lecz widać można żyć bez powietrza!"
  • Wiersz ten zachwyca nie tylko doskonałym konceptem, jakim jest porównanie tęsknoty do pogłębiającej się choroby, ale przede wszystkim puentą, która neguje jakby cały poprzedni wywód. Początkowo wydaje się nam, że jesteśmy świadkami zwierzeń kobiety, która tęskni za swoim ukochanym i nie wyobraża sobie życia bez niego. Puentę można interpretować w dwojaki sposób. Z jednej strony autorka neguje możliwość dojścia do takiej rozpaczy, że nic już nie trzymałoby jej przy życiu. Z drugiej strony jednak, życie, jakie prowadzi, jest niepełne, wręcz ułomne, pozbawione jest bowiem tego, co najważniejsze, czyli powietrza.

Miss Ameryka

I cóż ci z tego przyjdzie żeś miss Ameryka

że masz ciało Wenery a twarzyczkę kotka

nie znasz mego tancerza nigdy go nie spotkasz

nie zakocha się w tobie z namiętnością dziką

on mnie wybrał i zmierzył podług swych kanonów

i rzekł że w całym świecie takiej drugiej nie ma

nie patrz na mnie z gazety tak dumnie jak z tronu,

bo dla niego jednego ja jestem miss ziemia

Topielice

Ruda nocą, pod mostem, w Sekwanie,

płynie kotka, przemokła i sina.

Pod następnym mostem, niespodzianie,

przyłączyła się do niej dziewczyna.

Opryskują je lampy portowe,

owijają je posępne fale,

a one prowadza rozmowę,

nie oddychając już wcale.

"Dzieci z mostu mnie w wodę wrzuciły.

A ciebie?" - "I mnie także. Wiedz to...

Choć tak bliskie, dalekie, bez siły,

w zimną fale wrzuciło mnie dziecko.

Teraz we mnie odpływa jak w łodzi,

w dal od brzegów, tonących w mgły krepie...

Nie zobaczy już świata". - "Nie szkodzi..."

- "Nie wyrośnie na ludzi..." - "To lepiej..."

JOHANN WOLFGANG GOETHE - CIERPIENIA MŁODEGO WERTERA

  • Cierpienia młodego Wertera są powieścią epistolarną, to jest utrzymają w formie listów. Nurt, do jakiego zaliczyć można ten utwór, to sentymentalizm.
  • Werter jest prototypem bohatera epoki romantyzmu, który prowadzi walkę ze światem, dążąc do zrealizowania swojego największego pragnienia, czyli zdobycia miłości ukochanej. Niestety, wszelkie jego wysiłki skazane są na klęskę.
  • Miłość epoki romantyzmu to przede wszystkim miłość nieszczęśliwa.
  • Początkowo nic nie zapowiada, że drobny flirt z piękną Lottą przerodzi się w gorące uczucie.
  • Już wkrótce staje się wiadome, że Werter zaczął traktować Lottę niemal jak istotę pozaziemską, ubóstwia jej urodę i uważa ją za anioła w ludzkiej postaci.
  • Lottę i Wertera łączy gwałtowna, romantyczna miłość, ale przegrywa ona w starciu z racjonalnym i spokojnym uczuciem, jakie od wielu już lat łączy Lottę i jej narzeczonego, Alberta.
  • Werter nie może dłużej znieść niepokojów i rozterek, jakie niesie za sobą nieodwzajemniona miłość i odbiera sobie życie, uzyskując upragniony spokój.
  • Listy pisane przez Wertera adresowane były do Wilhelma, jego dobrego przyjaciela.
  • Bohater powieści stał się wzorem postawy, która nazwano werteryzmem, a cechują ją:
    • sprzeciw wobec porządku świata
    • niespotykana wrażliwość
    • marzycielstwo
    • pobudzenie emocjonalne
    • dążenie do wzniosłych uczuć
    • ból spowodowany istnieniem
    • alienacja i poczucie odrzucenia

ADAM MICKIEWICZ - BALLADY I ROMANSE - ROMANTYCZNOŚĆ

  • Najsłynniejsza z ballad Adama Mickiewicza, Romantyczność, może być traktowana jako swoisty manifest ideologiczny romantyzmu, a w szczególności przedstawicieli młodego pokolenia romantyków.
  • Zbiór Ballady i romanse został wydany w Wilnie w roku 1822.
  • Krytycy charakteryzują Romantyczność jako: "Pochwałę uczuć, rzucenie wyzwania oświeceniowemu racjonalizmowi".
  • Ballada ukazuje historię wielkiej miłości, która staje się pretekstem do rozważań na temat wyższości uczucia lub rozumu.
  • Świat rzeczywisty zbiega się łączy ze światem nadprzyrodzonym.
  • Bohaterowie są reprezentantami najważniejszych kierunków filozoficznych romantyzmu i oświecenia. Karusia odzwierciedla zachowania irracjonalne, duch Jasia wprowadza elementy metafizyczne czy nawet mistyczne, zaś Starzec jest przedstawicielem racjonalizmu.
  • Miłość ukazana w utworze jest nieszczęśliwa, stając się przez to przykładem miłości romantycznej, której najważniejsze cechy to:
    • samotność i alienacja
    • życie na marginesie świata
    • prawdziwość
    • prowadzi do obłąkania
    • wywołuje tęsknotę za śmiercią
  • Podstawą utworu stały się podania ludowe i popularne wierzenia pospólstwa.
  • Ballada została wystylizowana na prostą pieśń ludową.
  • Motto, poprzedzające utwór, jest autorstwa Williama Szekspira i brzmi: "Zdaje mi się, że widzę... Gdzie? Przed oczyma duszy mojej".

STEFAN ŻEROMSKI - LUDZIE BEZDOMNI

  • Utwór pochodzi z epoki Młodej Polski, zwanej inaczej modernizmem.
  • Powieść opowiada historię doktora Tomasza Judyma, który, chcąc poświęcić życie ubogim i potrzebujących, nie wahał się poświęcić dla tego celu miłości do Joanny Podborskiej.
  • Niespełnienie miłości nie wynika z przeciwności losy, ale ze świadomego wyboru lekarza, który mówił: "Muszę wyrzec się szczęścia".
  • Doktor Judym pochodził z biednej rodziny, dlatego postanowił pomóc tym, którzy żyli w ciężkich warunkach i nie mieli takiego szczęścia, jak on.
  • Sytuacja bohatera jest tragiczna, musi wybierać między chęcią pomocy ubogim, a miłością do Joanny. Jakiego wyboru by nie dokonał, zawsze ktoś na tym ucierpi.
  • Postawa Tomasza Judyma nie wzbudza naszej sympatii i aprobaty, ponieważ oszukał on Joannę, obiecując jej świetlaną przyszłość we dwoje, a później porzucając bez wytłumaczenia swoich racji.
  • Tragizm sytuacji wzmaga fakt, że Joasia nigdy nie posiadała własnego domu, a doktor Judym mógłby zapewnić jej spokojne życie i otoczyć ją miłością.
  • Joasia jest kobietą słabą, nie potrafi walczyć o swoje szczęście, nie próbuje nawet sprzeciwić się Judymowi, kiedy ten mówi, że od niej odchodzi.
  • Moralna wygrana Judyma nigdy nie będzie pełna, ponieważ chcąc zapewnić szczęście ubogim, unieszczęśliwił kobietę, którą kochał i która kochała jego.
  • Idealistyczne podejście Judyma do sprawy wydaje się mieć więcej cech fanatyzmu, niż zdrowego zaangażowania.
  • Mimo naganności postawy Judyma wobec Joanny, należy docenić jego poświęcenie dla sprawy ubogich. Podejmuje wyzwanie wbrew całemu światu, liczy się z przegraną, ale nie zbacza z raz obranej drogi.
  • Inny motyw miłości, jaki można wyróżnić w powieści, dotyczył Natalii Orszańskiej. Był jednak tylko drobnym epizodem, raczej flirtem, niż prawdziwym, głębokim uczuciem.

ADAM MICKIEWICZ - PAN TADEUSZ

  • Pan Tadeusz to pierwsza większa polska epopeja narodowa. Utwór należący do tego gatunku charakteryzuje się przede wszystkim tematyką, która porusza sprawy narodu i ojczyzny, poza tym utrzymany jest w podniosłym stylu i często, jak w przypadku epopei Mickiewicza, opatrzony inwokacją.
  • Autor ukazał rodzącą się miłość dwojga młodych - Zosi i Tadeusza Soplicy.
  • Nie jest to typowa miłość romantyczna, ponieważ brak w niej drastycznych zwrotów akcji, rozwija się stopniowo, by zostać prawnie usankcjonowana i zakończyć się szczęśliwie.
  • Tadeusz to człowiek, który stara się postępować rozsądnie i racjonalnie, nie ulega namiętnościom i emocjom, jak typowi bohaterowie romantyczni.
  • Ponadto, miłość dwojga młodych przyczyniła się do pogodzenia dwóch zwaśnionych rodów.
  • Mickiewicz zaprezentował też kilka innych wątków romantycznych, jak na przykład przelotny flirt Tadeusza i Telimeny, nieszczęśliwa miłość Jacka Soplicy i Ewy oraz uczucie Rejenta i Telimeny, który kończy się małżeństwem.
  • Postacią typową dla utworów romantycznych jest natomiast Jacek Soplica, który po otrzymaniu czarnej polewki w domu swej ukochanej, targany złymi namiętnościami, zabija Stolnika Horeszkę.

ALEKSANDER FREDRO - ŚLUBY PANIEŃSKIE

  • Ważnym pojęciem, o jakim należy pamiętać, czytając ten utwór jest "magnetyzm serca".
  • Aleksander Fredro stworzył parodię miłości epoki romantyzmu.
  • W utworze ukazane są dwie pary - Gustaw i Aniela oraz Albin i Klara.
  • Aniela jest skromna i delikatna, Klara natomiast energiczna i wybuchowa. Gustaw to beztroski hulaka, zaś Albin sentymentalny kochanek.
  • Miłość jest głównym tematem utworu, wokół niej koncentrują się zachowania bohaterów.
  • Nie jest to tragiczna miłość romantyków, ale szczęśliwe uczucie, które spotyka na swej drodze komiczne perypetie.
  • Gustaw jest przeciwieństwem mickiewiczowskiego romantyka z Dziadów. Jego głównym celem jest rozkochanie w sobie jak największej ilości kobiet. Zalecając się do Anieli, ponosi porażkę i postanawia sobie, że prędzej czy później ją zdobędzie. Z czasem naprawdę się w niej zakochuje.
  • Za radą Gustawa, Albin zaczyna udawać, że nie jest zainteresowany Klarą, która w rzeczywistości przyprawia go o szybsze bicie serca.
  • Klara początkowo nie przejmuje się brakiem zainteresowania ze strony mężczyzn, tym bardziej, że Albin jej nie interesuje. Gustaw jednak kreśli przed nią wizję małżeństwa z konieczności z jego starym stryjem, Radostem, dziewczyna więc przekonuje się do Albina.
  • Całość utworu przepełniona jest licznymi intrygami i zabawnymi komplikacjami, które mają szczęśliwe zakończenie.
  • Dorośli zachęcają młodych do małżeństwa.

MIŁOŚĆ DO OJCZYZNY - WPROWADZENIE

Miłość do ojczyzny od zawsze była nieodłącznym motywem literatur wszelkich epok. Polska, której historia obfituje w tragiczne przeżycia, wojny, zabory i wygnania, wytworzyła szczególnie dużą ilość tekstów patriotycznych. Pisarze starali się podtrzymać ducha narodu, przyczyniając się do wyzwolenia ojczyzny.

IGNACY KRASICKI - HYMN MIŁOŚCI OJCZYZNY

  • Utwór z epoki oświecenia.
  • Znany jest również pod tytułem Święta miłości kochanej ojczyzny
  • Wiersz stał się hymnem uczniów Szkoły Rycerskiej, która wypuszczała w świat polską szlachtę, kształconą w duchu umiłowania ojczyzny i patriotyzmu.
  • Według autora ojczyzna jest największą wartością, dla której nie można wahać się poświecić swego czasu, zdrowia, a nawet życia.
  • Uczucie miłości do ojczyzny nabrało sakralnego wymiaru.
  • Patriotyczna postawa czyni obywatela wyjątkowym.
  • Hymn Krasickiego został przez potomnych mianowany wzorem dla wszelkich innych dzieł patriotycznych.

JULIUSZ SŁOWACKI - KORDIAN

  • Utwór z epoki romantyzmu.
  • Dzieło Słowackiego podważa wartość poezji tyrtejskiej, to znaczy takiej, która miała zagrzewać do walki w obronie ojczyzny. Jej kultywatorem był Adam Mickiewicz.
  • Juliusz Słowacki jest uważany za wieszcza narodowego, najważniejszego po Adamie Mickiewiczu.
  • Dzieło ukazuje historię Kordiana, który postanowił poświęcić swe życie dla ojczyzny i zabić cara.
  • Kordian swoją postawą odzwierciedla ambicje i aspiracje romantycznego indywidualisty.
  • Miłość Kordiana do ojczyzny jest szczera i prawdziwa, jednak przecenia on swoje możliwości i upada pod drzwiami sypialni cara, targany strachem i wątpliwościami.
  • Słowacki zawarł w utworze ideę Polski jako Winkelrieda narodów.
  • Arnold Winkelried był bohaterem narodowym Szwajcarii, który podczas jednej z bitew skierował przeciw sobie włócznie nieprzyjaciół, przez co utorował swoim rodakom drogę do zwycięstwa. Postawa taka jest symbolem poświęcenia dla dobra ogółu, ma więc wiele wspólnego z prometeizmem.
  • Juliusz Słowacki demaskuje podstawowe wartości, takie jak szacunek czy miłość, pokazując, że wszystkie je można kupić.
  • Nawet miłość do kobiety zostaje ukazana jako tragiczna pomyłka.
  • Bohater romantyczny posiadać powinien następujące cechy charakteru:
    • skłonność do marzycielstwa
    • idealizm
    • brak odwagi, niekonsekwencja i nie realizowanie swoich zamierzeń
    • niedojrzałość
    • słaba psychika
  • Słowacki inaczej ocenia samotną walkę, nie jest ona już heroicznym bohaterstwem, ale raczej błędem.
  • Polacy nie są w stanie podnieść się z upadku, ponieważ są niedojrzali i ulegają romantycznym mrzonkom.
  • Dramat Słowackiego nie ma zakończenia, co wzmaga jego tajemniczość.
  • Warto wymienić przywódców powstania, którzy są formowani przez szatanów. Są to: Józef Chłopicki, Jan Skrzynecki, Jan Krukowiecki, Adam Czartoryski, Joachim Lelewel, Jan Ursyn Niemcewicz.

ADAM MICKIEWICZ - DZIADY CZĘŚĆ III

  • Utwór z epoki romantyzmu.
  • Początkową sceną jest symboliczne odrzucenie imienia głównego bohatera, który z Gustawa zmienia się w Konrada.
  • Najważniejszą rzeczą dla Konrada jest miłość do ojczyzny, dla której jest w stanie poświęcić wszystko.
  • Konrad jest bohaterem dumnym i pysznym, żąda od Boga dusz, którym mógłby przewodzić, stawia się na równi ze Stwórcą, niemal bluźni.
  • Niespełniona miłość do kobiety popchnęła bohatera do zmiany obiektu uczuć, teraz postanowił poświęcić się ojczyźnie.
  • Poświęcenie głównego bohatera jest całkowite, nie liczy się dla niego już nic poza ukochaną ojczyzną.
  • Idee walki o wolność stają się priorytetami i przysłaniają nawet dawny zawód miłosny.
  • Konrad wyzbywa się prywatności, cały poświęca się służbie publicznej.
  • Działania Konrada skazane są na klęskę, ponieważ zbyt zaufał on swoim możliwościom, chciał konkurować z Bogiem i to doprowadziło go do klęski.

KRZYSZTOF KAMIL BACZYŃSKI - Z GŁOWĄ NA KARABINIE

  • Wzorce epoki romantyzmu rozkwitły ponownie po II wojnie światowej. Polska co prawda odzyskała niepodległość, ale musiała przezwyciężyć jeszcze wiele przeciwności losu, by móc w pełni cieszyć się wolnością.
  • Krzysztof Kamil Baczyński to przedstawiciel Pokolenia Kolumbów, czyli osób, które urodziły się w latach 20. XX wieku. Nazwa pokolenia pochodzi od tytułu dzieła Romana Bratnego Kolumbowie rocznik dwudziesty.
  • Pokolenie Kolumbów zostało zaskoczone przez wojnę w czasie studiów, czyli w najpiękniejszym okresie swojego życia. Radość studiowania i dorastania została im brutalnie odebrana.
  • Utwór porusza tematykę walki w obronie ojczystego kraju, która jest obowiązkiem każdego obywatela.
  • Podmiot liryczny nie ma wątpliwości, że ryzyko poniesienia śmierci jest ogromne, ale mimo to nie cofa się przed swoimi patriotycznymi obowiązkami.
  • Wojna ukazana jest jako metaforyczny krąg, który "dzień czy noc krąży; tnie tuż przy ustach; jak nożem z wolna rozcina...".
  • Podmiot liryczny nazywa swą miłość do ojczyzny głupią.
  • Pokolenie Kolumbów ma w oczach podmiotu mówiącego dwie podstawowe cechy - z jednej strony boi się życia, z drugiej nie lęka się śmierci.
  • Dramat życia w czasach wojny przewija się przez cały utwór, a największym pragnieniem podmiotu lirycznego jest powrót do szczęśliwej i beztroskiej krainy dzieciństwa.
  • Wojna ukazana jest jako Apokalipsa, podczas gdy dzieciństwo przybiera barwy arkadyjskie.

Temat miłości ojczyzny poruszany był w wielu epokach i przez wielu autorów. Często utwory nim przesiąknięte miały dramatyczny i melancholijny wydźwięk. Działo się tak dlatego, że patriotyzm najczęściej kojarzy się z poświęceniem dla ojczyzny, nie zaś codzienną, bezinteresowną miłością. Ale wiele było też utworów, które podnosiły na duchu tracących nadzieję Polaków. To w znacznej mierze dzięki poetom nasz kraj nie uległ pokusie poddania się i przetrwał do dnia dzisiejszego.

MIŁOŚĆ DO BOGA

1. Stary Testament - Księga Hioba

  • Należy do grona biblijnych ksiąg mądrościowych.
  • Hiob został przez Boga ciężko doświadczony, stracił rodzinę i majątek, ale mimo to, nie zaparł się i nie złorzeczył swemu Stwórcy.
  • Ludzie myśleli, że cierpienia Hioba są karą za jego dawne przewinienia.
  • Hiob ze spokojem przyjmował kolejne straty, mówiąc: "Bóg dał, Bóg wziął".

2. Legenda o świętym Aleksym

  • Aleksy wychowywał się w bogatej rodzinie arystokratycznej, mógł mieć wszystko, czego zapragnął, ale w dniu ślubu opuścił żonę i udał się w świat, by prowadzić życie tułacze.
  • Ideą utworu jest umartwienie ku chwale Boga.

3. Kwiatki świętego Franciszka

  • Święty Franciszek obdarzał cały świat swoją miłością.
  • Nie zawsze był dobry i pobożny, młodość stracił na hulankach i pijatykach. Przemiana nastąpiła, gdy został pojmany, tam poznał Boga i postanowił oddać Mu swoje życie.
  • Nie umartwiał się dla samego umartwiania, chciał swoją ascezą dawać przykład innym i naprawiać świat.
  • Do najważniejszych idei zakonu św. Franciszka należą do dziś dnia ubóstwo, miłość braterska i miłosierdzie.

MIŁOŚĆ W RODZINIE

  1. Sofokles Antygona
  • Antygona postawiła miłość do swego brata ponad przykazania boskie i prawa państwowe.
  • Pochowała brata, choć zdawała sobie sprawę z tego, że czeka ją za to śmierć.
  1. Jan Kochanowski Treny
  • Cykl utworów funeralnych poświęcony jest wyrażeniu żalu ojca po stracie ukochanej córeczki.
  • Kochanowski początkowo pogrąża się w rozpaczy, ale jego postawa zmienia się z czasem.
  • Irracjonalne zwątpienie we wszystko, co święte na świecie i poza nim, wkrótce ewoluuje i Kochanowski rezygnuje z dalszych negacji wszelkich prawd życiowych, godząc się z tym, co go spotkało.
  • Część Trenów jest wyraźnym sprzeciwem wobec renesansowych postaw ideologicznych i filozoficznych.
  • Kochanowskiemu udało się wyjść zwycięsko z próby, jaką doświadczył go los. Powraca do dawnych ideałów, choć nie traktuje ich już bezkrytycznie, bogaty jest bowiem w nowe doświadczenia.
  1. Bolesław Prus Kamizelka
  • Opowiada historię sędziwych małżonków, których miłość jest silniejsza niż wszystko inne.

ZAKOŃCZENIE

Motyw miłości jest jednym z najczęściej wykorzystywanych w literaturze światowej i polskiej. Przez wieki temat ten interesował pisarzy i artystów i choć ujmowany był w coraz to nowych aspektach, nie stracił nic na swej żywotności i aktualności. Albert Camus powiedział kiedyś, że "Świat bez miłości jest martwym". Myślę, że to zdanie najpełniej odzwierciedla tajemnicę popularności tego motywu w literaturze światowej. Nie ma na świecie człowieka, który nie byłby zdolny do miłości, nie może więc być i epoki literackiej, która nie stworzyłaby dzieła o tej tematyce.