Rodzina jako podstawowa forma, w której wychowywany jest niemalże każdy człowiek, odgrywa najważniejszą rolę w życiu każdego z nas. Tworzą ją osoby, do których zawsze możemy powrócić, którzy zrozumieją nasze porażki, akceptują nas takimi, jakimi jesteśmy i po prostu nas kochają mimo naszych niedoskonałych charakterów. W niej młody człowiek uczy się, jak postępować, by zasłużyć na szacunek i poważanie innych, by być osobą szczęśliwą. Do rodzinnego domu często powracamy jako dorośli już ludzie, posiadający własne rodziny. Rodzice przekazują nam system wartości, który sami uznali za najważniejszy. Naśladujemy rodziców, przypatrujemy się, w jaki sposób radzą sobie z problemami i staramy się postępować podobnie. Czasami bywa i tak, że przejmujemy wady swoich rodziców, popełniamy identyczne błędy, ale w ten sposób uczymy się życia.

W dziełach literackich możemy zaobserwować wiele przykładów wpływu rodziny na losy bohaterów. Ważnym utworem jest powieść Zofii Nałkowskiej pt. "Granica". Negatywny wzorzec rodziny wpłynął na podejście do życia głównego bohatera, Zenona Ziembiewicza. Wychował się w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Kochał rodziców, ale wraz z wiekiem odkrywał coraz więcej wad u matki i ojca. Ojciec nieustannie zdradzał żonę z różnymi wiejskimi dziewczynami. Pani Ziembiewiczowa tolerowała wyskoki męża, potrafiła mu stale wybaczać. Zenon, patrząc na postępowanie ojca, obiecał sobie, że nigdy nie będzie robił podobnie. Tymczasem popełnił ten sam błąd, co jego ojciec - wdał się w romans z Justyną Bogutówną, córką kucharki. Nie przerwał kontaktów z kochanką nawet wtedy, gdy ożenił się z Elżbietą Biecką, którą bardzo kochał. Sytuacja skomplikowała się, gdy Justyna zaszła w ciążę. Przekonana była, że Zenon porzuci żonę i zajmie się ją i ich mającym się urodzić dzieckiem. Zenon sprawował funkcję prezydenta miasta i nie mógł pozwolić sobie na taki skandal. Zasugerował Justynie, aby usunęła dziecko. Zrozpaczona dziewczyna przyjęła od niego pieniądze i zrobiła to, czego od niej oczekiwał. W przypływie szalonej złości oblała Zenona żrącym kwasem. Ziembiewicz, nie mogąc znieść sytuacji, popełnił samobójstwo. Przykład Zenona pokazuje, że nie można uwolnić się od negatywnego wzorca rodzinnego, gdyż w dorosłym życiu będziemy postępować tak, jak czynili nasi rodzice. Pesymistyczny jest wniosek płynący z powieści - nie można uwolnić się od wpływu swej rodziny.

Kolejnym utworem dotyczącym omawianego zagadnienia, jest powieść Marii Dąbrowskiej pt. "Noce i dnie". Głównym tematem powieści jest uczucie łączące Barbarę i Bogumiła. Dla bohaterki mąż był wsparciem, pomocą. Bogumił bardzo kochał żonę mimo jej emocjonalnego chłodu. Bohaterów bowiem dość silnie dzieliły oczekiwania wobec życia: Bogumił chciał żyć spokojnie, uczciwie pracując, natomiast Barbara tęskniła za wielkim uczuciem i nieco mniej przewidywalnym życiem. Jednak z czasem narodziło się między nimi wielkie, trwałe uczucie oparte nie na młodzieńczej namiętności, lecz na wzajemnym zaufaniu i oddaniu. Bogumił przejął postawę optymistyczną od swych rodziców. Jest postacią, która nigdy nie traci wiary w sens codziennych zmagań, potrafi pracować wytrwale i uczciwie. Przykład, jaki dali mu rodzice, ukształtował w znacznym stopniu jego charakter i usposobienie.

"Moralność pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej to kolejne dzieło literackie, w którym pokazano niszczący wpływ rodziny na jej członków. Komedia ukazuje ironiczny obraz mieszczańskiej rodziny, w której każdy członek ma odrębne usposobienie. Aniela Dulska to tytułowa pani Dulska. Jest chytrą, obłudną i zakłamaną kobietą. Najważniejsze dla niej są pieniądze i zachowywanie pozorów "przyzwoitości". Oszczędności szuka wszędzie: kupowanie książek, chodzenie do teatru to dla niej jedynie wyrzucenie pieniędzy w błoto. Dulska akceptuje romans syna Zbyszka ze służącą Hanią, bo chce kontrolować jego życie. Do członków swej rodziny odnosi się z chłodnym dystansem, bo sądzi, że miłość życzliwość to niepotrzebne uczucia. Gdy Hanka zachodzi w ciążę, Dulska zostaje zmuszona do wypłacenia jej dużej sumy pieniędzy. Posuwa się do przekupstwa, bo chce, aby służąca zniknęła z życia jej syna. Zbyszek zgadza się na takie rozwiązanie, bo w ten sposób unika konsekwencji swych czynów. Dulska była niedobrą żoną, gdyż nie szanowała męża, nie pozwalała, aby uczestniczył w życiu rodziny. Całkowicie podporządkowała sobie męża, który dla świętego spokoju wolał nie wtrącać się w to, co robiła jego żona. Dwie córki Dulskich - Hesia i Mela również odczuły negatywny wpływ rodziny. Hesia to pełna energii, siły i temperamentu młoda dziewczyna, która jak najszybciej pragnie dorosnąć. Nie szanuje Hanki, bo uważa służącą za niższy gatunek człowieka. Chce żyć jak Zbyszek, chodzić na zabawy i do kawiarni. Hesia odziedziczyła swój charakter po matce i w przyszłości będzie pewnie postępowała tak jak ona. Natomiast Mela jest łagodną, dobrą postacią. Ma nieco naiwny stosunek do świata, wierzy w dobroć ludzką. Pod względem charakteru jest podobna do ojca, również naiwnego, ale pełnego serdeczności człowieka. W "Moralności pani Dulskiej" został ukazany wyłącznie negatywny wpływ domu rodzinnego na usposobienie i postawy życiowe dzieci.

Rodzina potrafi wpłynąć na bohatera zarówno pozytywnie, jak i negatywnie. W literaturze nie brakuje przykładów tego potwierdzających. Rodzina zawsze w jakiś sposób kształtuje postawę życiową człowieka. Rodzice wrażliwi, dobrzy i uczciwie pracujący przekażą podobne wartości dzieciom. Nie wybieramy rodziny i dlatego musimy nauczyć się funkcjonować wspólnie mimo różnych charakterów i oczekiwań. Zadaniem każdego rodzica jest pomaganie dzieciom, wspieranie ich dążeń i marzeń oraz pozwolenie na wybór własnej życiowej drogi.