GUSTAW
- Nieszczęśliwy, odczuwa wielki smutek po rozstaniu z ukochaną kobietą
- Jest samotny i zagubiony
- Budzi się w nim bunt przeciwko zasadom panującym na świecie
- Całą uwagę skupia na sobie, swych uczuciach i myślach
- Nie potrafi przezwyciężyć dręczącego go smutku i popełnia samobójstwo
- Nosi cechy bohatera werterowskiego: nadwrażliwość, indywidualizm, niemożność odnalezienia się w otaczającej rzeczywistości i bunt przeciwko panującym zasadom, co prowadziło do samobójczej śmierci.
KONRAD WALLENROD
- Czuje się odpowiedzialny za losy ojczyzny i smucą go ponoszone przez nią klęski
- Jest rozdarty między miłością do żony, a miłością do kraju
- Musi dokonać tragicznego dla siebie wyboru - między szczęściem osobistym, a obowiązkiem wobec ojczyzny
- Podejmuje samotną walkę o wyzwolenie kraju
- Dręczą go wyrzuty sumienia, buntuje się przeciwko złu panującemu na świecie
- Walenrodyzm, czyli próba osiągnięcia jakiegoś celu za pomocą metod niezgodnych z moralnymi zasadami, jednak w imię wyższych wartości.
KONRAD
- Najpierw dręczy go smutek z powodu utraty ukochanej osoby, potem - za sprawą niewoli, jaka spotkała jego kraj
- Jest samotny, przekonany o swej wyjątkowości i indywidualizmie
- Przechodzi przemianę duchową: z nieszczęśliwego kochanka staje się żarliwym patriotą
- Staje do samotnej walki o wolność ojczyzny i całej Europy
- Buntuje się przeciwko woli Boga
- Prometeizm, czyli bunt przeciw Stwórcy, wielkie poświecenie w imię dobra ludzkości, choćby kosztem własnego życia
- Mistycyzm - przekonanie o tym, że człowiek wierzący może dostąpić zaszczytu bezpośredniego kontaktu z Bogiem.
KORDIAN
- Jest nieszczęśliwy, nie potrafi odnaleźć sensu istnienia, czuje się niezrozumiany i opuszczony przez najbliższych
- Weltschmerz - "choroba wieku", skrajny pesymizm, typowy dla romantyków
- Cechuje go indywidualizm, samotność i przekonanie o własnej inności, wyjątkowości
- Przechodzi metamorfozę na górze Mont Blanc, po której staje się patriotą
- Staje do samotnej walki w imię dobra ojczyzny
- Buntuje się przeciwko ciemiężycielom narodu polskiego (rosyjskiemu zaborcy)
- Winkelriedyzm, czyli poświęcenie jednostki, które ma zaowocować przystąpieniem do walki przeciw zniewoleniu całego narodu.
JACEK SOPLICA/KSIĄDZ ROBAK
- Jest nieszczęśliwy po utracie Ewy
- Pod wpływem tragicznych wydarzeń przechodzi przemianę duchową: typowy polski szlachcic - nieszczęśliwa miłość - zemsta i zbrodnia - zakon i pokuta - patriota, działalność emisaryjna
- Współpraca ze społeczeństwem dla dobra ojczyzny
- Chce odpokutować swe grzechy jako mnich, staje się pokorny i wyciszony
- Kieruje nim wielki patriotyzm
- Oddaje życie za wolność kraju.
