Taniec jest obecny w polskiej literaturze na różne sposoby. Motyw ten pojawia się w różnych sytuacjach i w różnych kontekstach, tym samym więc może zostać różnie odczytany.
Motyw tańca pojawia się już w literaturze średniowiecznej. Ukazuje go utwór "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią." Utwór ten ukazuje jeden z bardzo popularnych średniowiecznych motywów, motyw tak zwanego "dance macabre" czyli tańca śmierci. Tańcem śmierci były obrazy, a w zasadzie cykle obrazów ukazujące śmierć, która wzywa do siebie ludzi. Śmierć przedstawiana była jako szkielet lub rozkładający się trup. Swoim tańcem obejmowała wszystkich ludzi, niezależnie od pochodzenia, od stanu społecznego czy majątku jaki posiadali. Śmierć nie oszczędzała nikogo, nikt nie mógł się wykupić od niej. Każdy powinien zdawać sobie sprawę z jej nadejścia, a tym samym być gotowym do wyrzeczenia się swych ziemskich dóbr.
Moc śmierci widoczna jest także we wspomnianym tu poemacie. W "Rozmowie mistrza Polikarpa ze śmiercią" śmierć także 0przedstawiona jest jako szkielet, który o tym czego może dokonać mówi podczas swego tańca. Nakaz pamięci o kruchości i nicość ludzkiego życia zamknięta jest w przestrodze : "Memento mori" czyli "Pamiętaj o śmierci."
Taniec może być także pojmowany jako element narodowej tradycji i spuścizny przodków. Tak właśnie pojmował go Adam Mickiewicz w "Panu Tadeuszu." Taniec był tam częścią obyczajowości szlacheckiej, jego pielęgnowanie, tańczenie staje się częścią etykiety. W dodatku taniec jest także częścią kultury narodowej. Dbanie o narodowe zwyczaje jest sposobem umacniania polskości wytrwania w ciężkich czasach niewoli. Stąd norodowego wymiaru nabiera kończący dzieło polonez, opisany w dwunastej księdze. Polonez ten, to nie tylko powrót do tradycji ale także melancholijna tęsknota za światem, który stopniowo odchodzi w niepamięci czyli za światem szlacheckiej obyczajowości. Polonezowi towarzyszyły wszak takiego westchnienia;
"Ach, to może ostatni! patrzcie, patrzcie, młodzi,
Może ostatni, co tak poloneza wodzi!".
Taniec jest ważnym elementem nie tylko kultury dworskiej i ziemiańskiej ale odgrywa istotną rolę także w obyczajowości wiejskiej. Na wsiach tańczono dużo i chętnie. Opisy tańca znajdziemy w "Chłopach" Władysława Reymonta. Szczególnie tańcami uwieńczone były uroczystości, jak na przykład chrzciny czy slub, ale taniec towarzyszył także bożonarodzeniowemu kolędowaniu. Reymotn opisuje wesele. Jagny i Boryny. Weselni goście tańczą oberki, mazurki, krakowiaki. Taniec jest także uosobienie żywiołowości i witalności. Wystarczy przytoczyć opis tańca młodej pary Jagny i Boryny:
" (..) Boryna do Jagny skoczył, przygarnął ją krzepko i z miejsca rymnął takiego oberka, aż dyle zaskowyczały, a on wiał po izbie, zawracał, podkówkami trzaskał...".
Taniec może być jednak także nie tylko symbolem radości i witalności, ale także nieudolności i marazmu. Taki wymiar ma tak zwany chocholi taniec opisany przez Stanisława Wyspiańskiego w dramacie "Wesele." Dramat podejmuje problem walki narodowowyzwoleńczej, jednak głupota i niechęć wzajemna różnych klas społecznych, które niejako uosabiają poszczególni goście uniemożliwia wspólny zryw. Kończący dramat Wyspiańskiego chocholi taniec jest symbolem pogrążonego w uśpieniu, a przede wszystkim niezdolnego do podjęcia walki społeczeństwa. Narodu, w którym inteligenci nie potrafią przejść od słów do czynu, chłopi nie mogą dogadać się z panami, i niemożliwa jest do wypracowanie wspólna wizja Polski. Równocześnie jednak tańcu przewodzi chochoł, który sam jest niczym innym, jak tylko krzewem róży owiniętym słomą, dla ochrony przed mrozem. Stąd dziwny taniec weselnych biesiadników może nieść także nadzieję. Idea walki została póki co odłożona, uśpiona. Może jednak powrócić, gdy nadejdzie lepszy dla niej czas.
Utworem , w którym taniec odgrywa dużą rolę jest dramat Sławomira Mrożka pod tytułem "Tango." Sam tytuł, a także taniec pojawia się jednak dopiero w finale utworu. Tango tańczą Edek i Eugeniusz. Wuj nie odmawia Edkowi mówiąc: ""A wie pan, że nawet zatańczę." Ruszają obaj w tango "La cumparsita". Taniec ma wymiar symboliczny. Ukazuje on cykliczność historii i siłę rewolucji. Tango tańczy wszak Edek zwycięzca, który uosabia siłę i prymitywność. W dramacie Sławoimra Mrożka symbolizuje także totalitarną siłę. Kończące dramat tango jest więc w rzeczywistości klęską wartości intelektualnych i kultury elitarnej, która przegrywa z prymitywizmem, brutalnością i kultura masową.
Podsumowując dotychczasowe rozważania powiedzieć można, że taniec to często poruszany motyw w polskiej literaturze. Począwszy od epok najdawniejszych aż po literaturę współczesną. Taniec kojarzy się nieodłącznie z jednością i wspólnotą. Często jest elementem rytualnych wspólnotowych obrzędów. W literaturze jest więc wykorzystywany jako element kończący utwór. Wieńczący dzieło u wskazujący bądź na poczucie wspólnoty, jak na przykład w "Panu Tadeuszu." Może oznaczać także radość ze zwycięstwa, taki wymiar ma tango tańczone przez Edka. Taniec prócz łączenia i zespalania wspólnoty ukazuje także jej rozpad i nieudolność, jak w dramacie Wyspiańskiego.
