Okres Młodej Polski w literaturze przypadał na przełom wieków XIX i XX. Twórczość - nie tylko polska - w tym okresie naznaczona była nastrojem pesymizmu i niezadowolenia. Pokolenie młodych, debiutujących w tym czasie artystów tworzyło utwory pełne zwątpienia i poczucia zagrożenia. Wypływało to między innymi z sytuacji społecznej - mieszczaństwo uzyskało wówczas silną pozycję, a była to grupa społeczna o konserwatywnych poglądach dążąca jedynie do zapewnienia sobie materialnego bytu. Dlatego też artyści buntowali się przeciwko temu porządkowi nie tylko swobodą obyczaju ale również strojem. Głównym narzędziem tego buntu była jednak sztuka, którą otaczali bezwzględnym kultem. Nie były to formy umoralniające ani też edukacyjne - była to sztuka dla samej radości tworzenia - piękna i dziwna. Artyści szukali w niej ucieczki od świata, którym rządziły wartości materialne. W tym okresie powstawały głównie utwory poetyckie w tradycyjnej formie, ale również we współdziałaniu z utworami dramatycznymi czy prozą. Twórcy posługiwali się słowem, aby ukazać czytelnikowi wspaniałe obrazy, używali wyszukanych i kunsztownych form, dużą wagę przywiązując do rytmu utworu. Bardzo popularne były wyrazy dźwiękonaśladowcze, dzięki którym do utworu wprowadzono dźwięk i jeszcze mocniej akcentowano nastrój utworu. Doskonałym przykładem zastosowania onomatopei jest wiersz Leopolda Staffa "Deszcz jesienny" - "O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny" - melodia wspaniale współgra tu z nastrojem utworu co powoduje, że czytelnik widzi i słyszy ten deszcz. Twórcy w szczególny sposób dbali o formę dzięki czemu w tym okresie ukształtowały się wiersz wolny, toniczny i sylabotoniczny. Utwory musiały oddziaływać na czytelnika plastycznością i melodyjnością co uzyskiwano dzięki rytmowi i starannie dobranym rymom. Widoczna była również fascynacja przyrodą (głównie Tatr) i Orientem skąd wzięło się pojęcie Nirwany . Była ona powodowana chęcią ucieczki od świata w krainę czystego piękna. Te fascynacje świetnie oddają utwory Kazimierza Przerwy-Tetmajera.

Dekadencja, parnasizm i franciszkanizm przyniosły ze sobą twórczość wzniosłą i pełną wieloznacznych symboli, kult sztuki i piękna, a przede wszystkim mocne akcenty emocjonalne. W twórczości młodopolskiej nie zabrakło również rewolucyjnej i narodowej tematyki.

Bunt twórców można porównywać z sytuacją poetów romantyzmu, oni również byli niezrozumiani i niedoceniani przez społeczeństwo. Dlatego też artyści młodopolscy powracali do romantyzmu, z którego zaczerpnęli kult silnej jednostki poszukującej ideału i dążącej do zgłębienia metafizycznych wartości. Natomiast naturalizm wprowadził realistyczne opisy wszelkiego rodzaju patologii, brudu i chorób. Twórcy młodopolscy w swych utworach łączyli wzorce zaczerpnięte z poprzednich epok tworząc realistyczne obrazy, w których odbijały się nastrój i psychika autora. Warto w tym miejscu przywołać sztandarowy utwór dekadencji: "Koniec wieku XIX" Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Ukazuje on nam człowieka zagubionego i złamanego, rozczarowanego otaczającym go światem, bezsilność podmiotu lirycznego w nierównej walce ze światem doskonale przedstawia nastroje końca wieku, jednak śledząc jego twórczość można zauważyć znaczne osłabienie tego buntu. Bowiem ten sam autor w "Melodii mgieł nocnych" wydaje się już jakby wolny od dekadencji - teraz urzeczony jest czystą tatrzańską przyrodą, bawi się barwą i melodyjnością wiersza tworząc piękny impresjonistyczny obraz. Jednak twórczość Tetmajera to głównie erotyki - emanujące ekstazą i cierpieniem walczących ze sobą płci.

Ważne miejsce w twórczości Młodej Polski zajmuje parnasizm, który charakteryzował się nawiązywaniem do klasycznych form literackich, a za najwybitniejszego przedstawiciela parnasizmu uważa się Leopolda Staffa. W swych wierszach, które charakteryzowały się zawsze klasyczną budową skupiał się na oddaniu harmonii jaką może osiągnąć człowiek i świat, równowadze pomiędzy nimi. Twórczość Staffa była ciągłym poszukiwaniem najwyższych wartości i samego siebie, dlatego też początki jego twórczości naznaczone są dekadenckim pesymizmem, brakiem nadziei i chęci do życia. "Deszcz jesienny" jest to utwór utrzymany w nastroju melancholii, a obraz deszczowego ogrodu symbolizuje stan psychiczny podmiotu lirycznego (psychizacja krajobrazu). Wiersz "Kowal" stanowi swoiste przełamanie dekadenckiego wpływu, podmiot liryczny walczy ze słabością - z uporem i wysiłkiem porównywalnym do pracy kowala tworzy swoją osobowość, dąży do silnego ideału. Te dążenia są tak silne, że wolałby zginąć niż dopuścić się jakiejkolwiek słabości. Kolejne etapy twórczości Staffa prowadzą ku łagodnemu pogodzeniu się ze światem, poeta już go zna i wie, że w życiu można cieszyć się z małych radości - więc obserwujemy w jego utworach umiarkowane pogodzenie się ze światem.

Do twórców, którzy ewoluowali wraz ze swoją twórczością zaliczyć można również Jana Kasprowicza. Początek jego twórczości naznaczony jest buntem przeciwko światu i jego porządkowi co jasno widać w cyklu sonetów "Krzak dzikiej róży". Wprowadza tu symbole, które ukazać mają cykl i porządek jaki panuje na świecie, ale także bunt przed nimi. Ten bunt z czasem przeradza się we franciszkańską afirmację życia co szczególnie dostrzegalne jest w "Księdze ubogich"- w której opiewa postawy prostego człowieka przez co wyraża radość życia i spokojnego bytu, czyli ugodę z otaczającym światem.

Jak widać twórczość poetycka Młodej Polski jest wyjątkowo zróżnicowana odnajdujemy tutaj elementy folkloru, nawiązania do antyku, Biblii i Orientu, różnorodność filozofii i kierunków artystycznych, a przede wszystkim niepokoje człowieka przełomu wieków. Dla twórców najważniejsza była sztuka, opiewali ją w swoich wierszach i ustawiali ją na piedestałach jako wartość najważniejszą. Wszystko to ujęte w bogactwo barw i dźwięków w pięknych pejzażach. Poetykę tamtego czasu cechowały: impresja, ekspresja, symbolizm, wizyjność, naturalizm, nastrojowość, synestezja i muzyczność.