Lew Tołstoj już za życia uznany za wielkiego, cieszący się uznaniem i szacunkiem mógł mieć u szczytu kariery wszystko, o czym zamarzył. Wzgardził jednak zaszczytami i luksusami, by żyć jak inni.

Lew Tołstoj - biografia

Wielki rosyjski pisarz urodził się 9 września 1828 r. w arystokratycznej rodzinie, za panowania cara Mikołaja I, w majątku w Jasnej Polanie. Był czwartym z piątki rodzeństwa, które urodziło się hrabiemu Nikołajowi Iliczowi Tołstojowi oraz hrabinie Marii z domu Wołkońskich. Niestety, pisarz stracił matkę mając już dwa lata, a ojca siedem lat później. Przygarnęli go krewni, wychowywali francuscy oraz niemieccy guwernerzy.

Po ukończeniu szkół Lew Tołstoj stał się kłopotliwym studentem Uniwersytetu Kazańskiego, gdzie kształcił się na wydziałach orientalistyki i prawa. Nie było to efektywne, przyszłego pisarza uznano za człowieka nie tylko niezdolnego, ale i niechętnego. Po trzech latach zatem Lew wrócił na Jasną Polanę i tam podjął edukację domową, w której z pasją poświęcał czas angielskiemu, prawu oraz filozofii, która stanowiła dla niego nową pasję.

Otworzył też w Jasnej Polanie szkołę dla dzieci chłopskich, ale póki co zaniedbywał tę sprawę bardziej oddany hazardowi, w którym realizował się często bywając w Moskwie i Petersburgu. Efektem szeroko rozumianego rozrywkowego trybu życia były olbrzymie długi, w które popadł przyszły pisarz. Ucieczki z problemów poszukał w wojsku - śladem brata ruszył na Kaukaz, wziął udział w wojnie krymskiej i zaczął przygodę z pisaniem.

Ponieważ jego pierwsza publikacja, Dzieciństwo, spotkała się z ciepłym przyjęciem, po krótkich wahaniach zdecydował się obrać drogę pisarstwa. Zwłaszcza, że bardzo poruszyły go rozbieżności pomiędzy tym, jak opisywano wojnę w znanych mu książkach, a tym, co ujrzał na własne oczy. Po powrocie z wojny pisarz najpierw osiedlił się w Petersburgu, jednak nie odnalazłszy się w atmosferze, jaka zapanowała tam po wstąpieniu na tron cara Aleksandra II, podróżował po Europie. Odwiedził Paryż, Szwajcarię oraz Włochy, a później jeszcze Niemcy.

Będąc w Paryżu świadkiem egzekucji, pod wpływem traumy związanej z tym doświadczeniem, zapałał niechęcią do wszelkich rządów i przejawów krępowania ludzkiej wolności. Przywiózł za to wiele pomysłów na reformy i edukację i zaczął je w praktyce realizować w Jasnej Polanie: otwierał kolejne szkoły dla chłopskich dzieci, sam tworzył podręczniki do nauki.

W 1862 poślubił Zofię Bers i realizował się w życiu rodzinnym, pracy pedagogicznej oraz pisał Wojnę i pokój. Żona urodziła Tołstojowi aż trzynaścioro dzieci, których edukacja stała się dla niego osobiście pojmowanym wyzwaniem. Krystalizowały się też poglądy pisarza - dziś nazwano by go zagorzałym pacyfistą, a nawet anarchistą i zakwalifikowano do partii zielonych - pisarz bowiem mimo odczuwanej wiary odrzucał zarówno autorytet władzy państwa, jak i cerkwi, ponadto był wielkim zwolennikiem powrotu do natury.

Nowoczesna cywilizacja jego zdaniem stanowiła siłę niszczycielską dla człowieka, mnożącą podziały między ludźmi. Z czasem za swe dzieła pisarz został ekskomunikowany oraz wydano zakaz dystrybuowania jego pism. Tołstoj zupełnie niezrażony tymi restrykcjami trwał w swych ideałach i bliski był podzielenia swego majątku między chłopów, by rozpocząć egzystencję przystającą w pełni swym ideałom, jednak zamiary te udaremniła rodzina.

Co paradoksalne, za Wojnę i pokój pisarz został skrytykowany, jakoby usiłował w niej przeciwstawiać się uwłaszczaniu chłopskiemu. To dzieło oraz nie tylko ono kosztowało go spore załamanie nerwowe. Po Annie Kareninie nawet posunął się do próby samobójczej, a jej niepowodzenie napełniło go szczególnym religijnym mistycyzmem, który łączył się z wielkimi wymaganiami wobec siebie.

Głębokie przekonanie pisarza o tym, jakim złem jest wojna, wyznawanie chrześcijańskiej zasady nie odpowiadania przemocą na przemoc i potrzeba moralnego samodoskonalenia, również przez wegetarianizm i pełen minimalizm życiowy - gdyby nie to, że w parze z tym szły przekonania co najmniej ortodoksyjne (np. o konieczności wstrzemięźliwości, również w małżeństwie), Tołstoj zapewne byłby dziś kultową postacią.

W swym czasie został jednak potraktowany jako człowiek niebezpieczny i wręcz szalony. Ubrany w ubogie chłopskie odzienie, we własnoręcznie zrobionych butach pisarz któregoś dnia, już jako osiemdziesięciodwulatek wymknął się z domu, zostawiając informację, że porzuca ziemskie życie by dopełnić swych dni w pokoju i samotności. Ten niesamowicie złożony człowiek o wielu obliczach: nauczyciel, filozof, krytyk stosunków społecznych, rolnik, ojciec, żołnierz oraz prorok został znaleziony kilka dni później na niedalekiej stacji kolejowej. Zima i niska odporność starego organizmu wywołały zapalenie płuc, które go zabiło 20 listopada 1910 r. w Astapowie.

Lew Tołstoj - twórczość

wielkie powieści:

· 1859 - Szczęście rodzinne

· 1861 - Dekabryści

· 1863-1869 - Wojna i pokój

· 1873-1877 - Anna Karenina

· 1899 - Zmartwychwstanie

oraz dramaty:

· 1886 - Ciemna potęga lub Potęga ciemnoty (ros. Власть тьмы) - tragedia chłopska

· 1890 - Owoce oświaty lub Płody edukacji (ros. Плоды просвещения) - komedia satyryczna

· 1900 - A światło świeci w ciemności (ros. И свет во тьме светит) - dzieło niedokończone

· 1900 - Żywy trup (ros. Живой труп)

nowele:

· 1854-57 - trylogia autobiograficzna: Dzieciństwo, Lata chłopięce, Młodość

· 1856 - Dwaj huzarzy

· 1856 - Poranek ziemianina

· 1862 - Polikuszka

· 1863 - Kozacy

· 1886 - Śmierć Iwana Ilicza

· 1889 - Sonata Kreutzerowska

· 1895 - Pan i parobek lub Gospodarz i robotnik

· 1911 - Diabeł lub Szatan

· 1911 - Ojciec Sergiusz

· 1912 - Hadżi-Murat

oraz około czterdziestu opowiadań, poza tym dzieła publicystyczne i traktaty dotyczące spraw wiary, sztuki i innych spraw życia i śmierci, w których wyrażał swe poglądy na to, jak żyć.