" Być albo nie być; oto jest pytanie". To sztandarowy cytat z najbardziej znanego dzieła Williama Szekspira - sztuki "Hamlet". Kwestię tę, wypowiedzianą przez głównego bohatera dramatu można rozumieć zarówno dosłownie, jak i w sposób metaforyczny. Spróbuję przedstawić owe dwa sposoby interpretacji fragmentu monologu Hamleta.
Jeżeliby potraktować dosłownie treść słów Hamleta, można by je uznać za rozważania, które snuje przed popełnieniem samobójstwa. Zamierzenie to podpiera stwierdzeniem bezsensu życia wobec braku możliwości realizacji swoich pragnień w niedoskonałym świecie, w którym przyszło mu żyć, mówiąc : "...bo któż by ścierpiał pogardę i zniewagi świata...". Dobitność tych słów podkreśla kolejny cytat : "Najpożądańszym. Umrzeć- zasnąć. - Zasnąć!". Jednak dalsza część monologu Hamleta przynosi wniosek, iż byłaby to zbyt prosta droga, prowadząca do uniknięcia cierpień : "Gdyby od tego kawałkiem żelaza mógł się uwolnić? Któż by dźwigał ciężar nudnego życia". Przed powzięciem tego radykalnego kroku zatrzymuje go też niepewność, wobec tego ,co niesie ze sobą śmierć. Znany mu świat - dostępny zmysłom i odczuwaniu ludzkiemu, jest dla niego czymś o wiele bliższym i górującym pomimo obecności w nim zła, od niepewności bytu pozagrobowego. Książe nazywa go "obcym krajem", który być może jest o wiele gorszy, niż świat doczesny. W finale swojego monologu określa rozwagę, jako przyczynę naszego lęku przed nieznanym. To ona sprawia, że obawia się on rozstać ze światem i jest powodem rezygnacji z zamiaru samobójstwa, po to, by jednak stawić światu czoła. Jeśli potraktować słowa Hamleta literalnie, to właśnie taka interpretacja. wydaje się być właściwa. Słowa te można rozpatrywać także na płaszczyźnie metaforycznej i taką interpretację postaram się zaprezentować poniżej.
Ten drugi sposób spojrzenia na słowa duńskiego królewicza., to sens przenośny, jaki niosą ze sobą. Można rozumieć je, jako próbę wyboru pomiędzy aktywnością a pozostaniem biernym w życiu społecznym, Wahania Hamleta dotyczą jego obecności w życiu dworu, które scharakteryzował poprzez następujące słowa : "bo któż by ścierpiał [...] Odwłokę prawa, butę władz i owe Upokorzenia...". W kontekście tego zdania "być" oznacza dla niego walkę ze zgnilizną, panująca na dworze duńskim, zaś "nie być" może oznaczać, iż podporządkowuje się i staje się obojętny wobec zastanej sytuacji. Hamlet wybiera jednak aktywność - decyduje się na sprzeciw wobec tej sytuacji. Jest to wyraz jego buntowniczego nastawienia wobec świata, który go otacza.
Podsumowując rozważania na temat znaczenia słów, wypowiedzianych przez Hamleta, można rzec, iż obie z przytoczonych tu interpretacji są w dużym stopniu zgodne i składają się na nie zarówno części wspólne jak i wskazujące na różnice. Jakkolwiek ukazują one, jak różnorako możemy potraktować znaczenie tej chyba najważniejszej i najbardziej znanej ze sztuk Szekspira.
