Marinizm był tym, co najbardziej ceniono w epoce baroku, a konkretnie w jego nurcie dworskim. Wyzwaniem w tej epoce była forma utworu i właśnie na tym polu mariniści olśniewali.

Marinizm - założenia ojca gatunku

Pojęcie marinizmu stworzył włoski poeta, Giambattista Marino, który uznawał, że celem poezji powinno być zaskoczenie i zadziwienie czytelnika tzw. konceptem (pomysłem) osiąganym kunsztownym i zawiłym stylem, niezwykłymi metaforami, obrazami, itp. Stąd inna nazwa marinizmu - konceptyzm. 

Marino był w swych wymaganiach wobec twórców bardzo radykalny: Celem poety jest cudowność. Kto nie potrafi zdumiewać niech idzie do stajni- brzmiały jego słowa, zgodnie z którymi poeci parający się poezją odznaczającą się prostotą stylu, byli barbarzyńscy.

Marinizm - cechy poetyki utworów

W związku z takim założeniem, mariniści wypracowali sobie cały asortyment ulubionych środków poetyckich, po które sięgali. Należały do nich chwyty stylistyczne, takie jak: aliteracje, anafory, paradoksy, inwersje, parentezy oraz hiperbole.

Nie gardzili również przenośniami, porównaniami, epitetami, grą słów i mnożeniem określeń na ten sam temat z układaniem ich w gradacje.

Marinizm - preferowane tematy utworów

O poezji marynistycznej często mówi się, że jest pusta. Wiąże się to z faktem, że w utworach marynistycznych nie ma celu poszukiwać głębszego przekazu ideologicznego, wyrażenia głębszych uczuć czy zachwytu pięknem świata. Utwory marynistyczne najczęściej poruszają tematykę zmysłowej miłości, gry salonowej czy flirtu i zdecydowanie w ich przypadku zasadne staje się określenie, że barok to epoka przerostu formy nad treścią.

Marinizm a gongoryzm

Często wymiennie używa się określenia marinizm i konceptyzm, bywa zaś, że utożsamiany z nimi jest i gongoryzm. Tymczasem to ostatnie odnosi się tylko do pewnego rodzaju konceptów, opartych na tym, co preferował hiszpański poeta barokowy Luisa de Gongora. Uważał on, że dla stworzenia idealnego wrażenia oszałamiającego czytelnika należy sięgnąć po taki, który uwydatni harmonijne, a zarazem i sprzeczne związki zachodzące między zjawiskami. 

Czym dla oczu piękno, dla uszu harmonia, tym koncept dla umysłumawiano i w związku z tym tworzono utwory, które stanowiły swoistą grę intelektualną z czytelnikiem, przy jednoczesnym sprawianiu wrażenia, iż zostały napisane lekko, od niechcenia, choć znalezienie odpowiedniego doboru słów równało się sprostaniu nielichej łamigłówce matematycznej.

Marinizm w Polsce, przykłady

Polskimi poetami uprawiającymi sztukę kunsztowną byli, m.in.

- Jan Andrzej Morsztyn, twórca sławetnego sonetu Do trupaoraz klasycznie gongorycznego Niestatku: (Oczy są ogień, czoło jest zwierciadłem,/Włos złotem, perłą ząb, płeć mlekiem zsiadłem,/Usta koralem, purpurą jagody,/Póki mi, panno, dotrzymujesz zgody./Jak się zwadzimy: jagody są trądem,/Usta czeluścią, płeć blejwasem bladym,/Ząb słupią[1] kością, włosy pajęczyną,/Czoło maglownią, a oczy perzyną),

- Daniel Naborowski, najbardziej wszechstronnie wykształcony intelektualista wśród poetów barokowych, autor kultowej Krótkości żywotai wierszy gongorycznych takich jak Do tejże: Tym ma nad Macedona Aleksandra moja:/Ów świat jeżdżąc zwojował, a do tej podwoja/Od ziemskich bohatyrów wolny hołd oddany;/Ów w ciele, Aleksandra w sercu czyni rany;/Ów zbrojnymi szeregi, ta przeraża wzrokiem;/Ów ogniem płomienistym, ta świąt pali okiem.

- Szymon Zimorowic, twórca liryków obszerniejszych, takich jak np. Roksolanki.