Antyk to epoka, której czas trwania określa się na okres pomiędzy IX w. p.n.e., a V w. n.e., pojęcie to dotyczy kultury, która rozwijała się w basenie Morza Śródziemnego. W okresie tym powstały dzieła literackie, które do dzisiejszego dnia stanowią niewyczerpane źródło motywów i wątków, na których bazowali artyści kolejnych epok literackich. Literatura i myśl filozoficzna tego okresu stanowią źródło kultury europejskiej. Czerpiemy z nich wartości moralne, zasady etyczne, a także wzory estetyczne. To co wykształcił antyk do dzisiejszego dnia stanowi niedościgniony wzór do naśladowania.

W czasach chaosu, antyk stanowił odskocznię, w której ludzie poszukiwali ładu i harmonii. Każda z epok literackich nawiązywała w pewien sposób do antyku, szczególnie było to widoczne w sztuce dwóch epok: Renesansu i Oświecenia. Te dwie epoki za najcenniejszy uważały klasyczny wzorzec piękna, ale też sposób podejścia do człowieka, jako kogoś znajdującego się w centrum zainteresowań. Antyk niósł ze sobą racjonalizm, a tym samym wiarę w potęgę ludzkiej myśli.

W okresie od XIII w.p.n.e. do I w.n.e. powstawała "Biblia", która stanowi nie tylko źródło wiary dla wyznawców chrześcijaństwa i judaizmu, ale także zbiór zasad moralnych, którymi powinien kierować się człowiek, aby jego życie było dobre i oddalone od grzechu.

Biblia to także księga, która zawiera w sobie niewyczerpany zbiór motywów i gatunków literackich, takich, jak pieśń, przypowieść, hymn, czy tren.

Zresztą nie tylko literatura, ale także architektura i rzeźba znajdowały swoje odbicie w twórczości artystów późniejszych epok. Wystarczy przypomnieć rzymskie łuki tryumfalne, które znalazły swoje odbicie w paryskim Łuku Tryumfalnym na placu de Gaulle'a. Szczególnie artyści renesansowi byli zafascynowani rzeźbą antyczną, z upodobaniem malowali i rzeźbili pięknie zbudowane postacie, często zaczerpnięte z Biblii lub mitologii.

W antyku powstało wiele szkół filozoficznych, które inspirowały nie tylko myślicieli, ale też pisarzy późniejszych epok. Szczególnie stoicyzm, epikureizm i sceptycyzm zapisały się w umysłach potomnych, jako kluczowe wyznaczniki myśli filozoficznej antyku.

W antyku powstały eposy Homera, które w znaczny stopniu przyczyniły się do przekazania wierzeń starożytnych Greków ich politeistycznej religii.

Homer żył prawdopodobnie na przełomie IX i VIII w. p.n.e., uważa się, że był on ślepym wędrownym śpiewakiem, o którego pochodzenie kłóciło się kilka miast greckich. Eposy, których był prawdopodobnie autorem to pierwsze europejskie utwory literackie.

Pierwszy z nich to "ILIADA", składająca się z 24 ksiąg. Opisuje ona wydarzenia czterdziestu dni z dziesiątego, ostatniego roku wojny trojańskiej, która toczyła się pomiędzy Grekami i Trojanami. Ostatecznie wygrali Grecy, stało się tak dzięki podstępowi i użyciu drewnianego konia, nazwanego później koniem trojańskim. Przyczyna jej sięgała wesela boginki morskiej Tetydy i królewicza Peleusza. Na tym weselu pojawiła się, nie zaproszona bogini Niezgody, Eris. Rzuciła ona jabłko i powiedziała, ze należy się ono najpiękniejszej spośród bogiń. Spór miał rozsądzić królewicz Parys. Boginie próbowały go przekupić różnymi darami, jednak skusił go tylko jeden, ten który zaproponowała mu bogini Afrodyta. Obiecała mu najpiękniejszą kobietę świata, żonę króla Sparty Menelaosa, piękną Helenę. Parys czym prędzej udał się do Sparty i porwał Helenę, obrażając w ten sposób Menelaosa, który postanowił zorganizować wyprawę wojenna, której przewodził jego brat, Agamemnon.

Wojna toczyła się dziesięć lat, zgodnie z wróżbą Kalchasa. Brali w niej udział nie tylko Trojanie i Grecy, ale także bardzo zaangażowani byli bogowie olimpijscy, którzy powiadali się po różnych stronach, ingerując w walki, wpływając na bieg wydarzeń.

Początkowe wydarzenia "Iliady" dotyczą sporu pomiędzy Agamemnonem i Achillesem, najdzielniejszym wojownikiem trojańskim. Spór ten dotyczył branek wojennych Chryzeidy i Bryzeidy. Obrażony Achilles odmówił dalszego udziału w walkach, co spowodowało przejęcie przewagi przez stronę trojańską. Achilles powrócił do walki dopiero wówczas, gdy musiał pomścić śmierć swojego przyjaciela, Patroklesa, który zginął w pojedynku z księciem Hektorem, najdzielniejszym wojownikiem trojańskim.

Achilles zabił Hektora w pojedynku, a później zhańbił jego ciało, włócząc jego zwłoki przytroczone do swego rydwanu. Achilles nie chciał oddać Trojanom ciała Hektora, jego zdanie zmieniły dopiero łzy i prośby, króla Priama, ojca Hektora. Epos kończy opis uroczystości pogrzebowych Hektora, po którym rozpaczała cała Troja.

,,ODYSEJA" to epos, w którym miejsce wątków batalistycznych, zajmują przygodowe.

Epos ten opowiada o dziesięcioletniej tułaczce Odysa, który wracał do rodzinnej Itaki z wojny trojańskiej. Przez cały czas na Odysa czekała jego wierna żona Penelopa, która musiała odpierać narzucających się zalotników.

Sama akcja nie trwa dziesięć lat, ale kilkadziesiąt dni i dotyczy ostatniego roku tułaczki. W eposie poznajemy jednak historie całej tułaczki Odyseusza, dzięki jego opowiadaniom, w których opisuje swoje przygody. Obserwujemy także przygody Telemacha, który wyruszył na poszukiwania swego ojca Odysa. Niektóre z przygód opisywanych przez Odyseusza to pobyt w kraju Latofagów, Kimeryjczyków i Lajstrygonów oślepienie cyklopa Polifema, które pociągnęło za sobą zemstę ojca Polifema, Posejdona. Inne postacie pojawiające się w eposie to czarodziejka Kirke, która zamieniła towarzyszów Odysa w świnie i nimfa Kalipso, która trzymała Odysa w miłosnej niewoli, doprowadzając do ingerencji Zeusa.

Ostatecznie, dzięki pomocy Feaków Odys wrócił do Itaki, przegonił wszystkich zalotników i mógł cieszyć się szczęściem w otoczeniu ukochanej rodziny.

Mówiąc o antyku, nie sposób nie poruszyć sprawy poezji, która powstawała w czasach starożytnych.

Jednym ze starożytnych greckich poetów był ANAKREONT, żyjący w VI wieku p.n.e.. Zasłynął z wierszy przepełnionych radosną, niepoważną atmosferą. Opiewa flirty i biesiady suto zakrapiane winem, które ożywia zmysły i dar wymowy. Często pojawia się w jego lirykach postać bożka miłości, Erosa, który zachęca do zabaw miłosnych. Utwory, które opiewają flirty i biesiady, w których panuje mało poważny nastrój, od jego imienia nazwano anakreontykami.

Najwybitniejsza grecką poetką starożytności była żyjąca na przełomie VII i VI w. p.n.e., SAFONA. Wraz z zgromadzoną wokół siebie grupa dziewcząt zamieszkiwała wyspę Lesbos, na której zajmowała się wraz nimi muzyka i poezją. Słynęła z pięknych liryków miłosnych. Safona wierzyła w potęgę sztuki, jej ponadczasowy wymiar, który może zapewnić artyście pośmiertną. Sztuka i miłość były dla niej najważniejszymi wartościami, stale obecnymi w jej poezji.

Innym wybitnym greckim poetą był żyjący na przełomie VI i V w p.n.e., SYMONIDES. W jego liryce obecna jest zaduma nad ludzkim losem i siłami nim rządzącymi, wiedział, jak zmienne jest życie, jak prędko radość zmienia się w smutek i gorycz.. Tworzył hymny, treny, elegie i epigramaty.

Wzorzec liryki patriotycznej ukształtował w swych wierszach grecki poeta TYRTEUSZ, który żył w VII w.p.n.e. W swych lirykach głosił, że obowiązkiem i honorem człowieka jest walka w obronie ukochanej ojczyzny do kresu swych sił. Za cenę wolności ojczyzny, obywatel powinien być gotowy poświecić swe życie.

Do dzisiejszego dnia poezję, zachęcająca do walki w obronie ojczyzny nazywamy od imienia Tyrteusza, poezją tyrtejską.

HORACY (Quintus Horatius Flaccus), to najznakomitszy poeta rzymski antyku, urodził się 65 r. p.n.e., a zmarł w 8 r. p.n.e., Pochodził z niskich warstw społecznych, jego ojciec był wyzwolonym niewolnikiem, mimo to zapewnił swojemu synowi doskonałe wykształcenie. Jego ojciec, który pracował, jako woźny przy licytacjach bardzo starał się, aby syn zdobył takie samo wykształcenie, jakie mogli zdobyć młodzieńcy z bogatych domów rzymskich. Horacy studiował filozofię w Atenach, z zapałem śledził rozwój myśli greckiej. Stworzył swoją własny system myślowy, w swoisty sposób łączący poglądy stoików i epikurejczyków, a nazwany od jego imienia horacjanizmem. W swoich wierszach opisywał własne uczucia i przeżycia. Stworzył także swoja legendę, którą zawarł w swoich odach. W jednej z nich pisał, że już w kolebce Muza pasowało go na poetę, poza tym przez całe życie opiekowali się nim bogowie. Był piewcą uroków życia, a jednocześnie uważnym obserwatorem rzeczywistości. Brał udział w bitwie pod Filippi w 42 r. p.n.e..

Cztery lata później dokonał się istotny przełom w jego artystycznym życiu, dostał się bowiem do Koła Mecenasa, stało się to dzięki poparciu znanych już wtedy poetów, m.in. Wergiliusza.

Ideałem artysty według Horacego nie był ten, który pisał dużo, ale ten, który pisał dobrze. W 23 r. p.n.e., został wydany zbiór jego ód.

Horacy stronił od tematyki politycznej, o wiele bardziej interesowała go tematyka obyczajowa i autobiograficzna. Był autorem ód, listów i satyr. Napisał także "List do Pizonów", który był ówczesną poetyką, traktatem o poezji.

Twierdził, że największym skarbem jest dla człowieka dobry przyjaciel, a najmilszą z rzeczy rozmowa z przyjacielem przy winie, które uwalnia od trosk i uwalnia dar mowy. Należy żyć tak, aby zapewnić sobie spokój ducha i nie zwracać uwagi na kaprysy Fortuny. Jego zdaniem należało w taki sam sposób przyjmować chwile szczęśliwe i smutne, nie wolno uzależniać swego szczęścia od kaprysów losu. Należy pamiętać, że wszystko przemija, nie można cofnąć minionego czasu, dlatego należy starać się o pogodną starość, spędzoną wśród dobrych przyjaciół. Nie należy zbytnio zabiegać o dobra materialne, gdyż one szczególnie szybko przemijają i nie są w stanie zapewnić człowiekowi długotrwałego szczęścia. Człowiek nie powinien łudzić się marzeniami, że uda mu się powstrzymać czas, stać się wiecznie młodym i nieśmiertelnym, gdyż naraża siebie w ten sposób na rozczarowania i cierpienia. Należy żyć jak najlepiej, cieszyć się każdą chwilą, którą daje nam los.

Nie wiemy przecież, czy nie jest ona ostatnią. żyć należy w ten sposób, aby później niczego nie żałować i nie rozpaczać, że nasze życie było niegodne i skrzywdziliśmy wiele osób. Życie należy wykorzystać w ten sposób, aby zapewnić szczęście sobie i swoim bliskim. Nie należy żądać od życia zbyt wiele, o wiele bardziej jest szczęśliwy ten człowiek, który poprzestaje na małym. Najważniejszą zasadą była "zasada złotego środka" polegająca na umiarkowaniu i nie popadaniu w skrajności.

Horacy był świadomy swojej poetyckiej wielkości, wiedział, jak wiele jest warta jego poezja, wyraz temu dał w odzie "Exegi monumentum aere perennius" (,,Stawiłem sobie pomnik trwalszy niż ze spiży"), w której twierdzi, że pomnik, który sobie postawił jest wyższy, aniżeli piramidy i nic nie jest w stanie go zniszczyć. Horacy wypowiada słowa: "Nie wszystek umrę, wiele ze mnie tu zostanie

Poza grobem. Potomną sławą zawsze młody

......................" ( przekład L. Rydel)

Poeta wie, że jego sława będzie się z czasem powiększać, jest świadomy swego wkładu w lirykę rzymską, na grunt, której przeniósł wzory poezji greckiej:

"..............................ja niski wprzódy,

Na wyżyny się wzbiłem i żem przeniósł pierwszy

Do narodu Italów rytm eolskich wierszy....".

Prosi Melpomenę, aby ozdobiła wawrzynem jego włosy, jako tego, który osiągnął wielki kunszt poetycki.

Innym wybitnym rzymskim poeta jest WERGILIUSZ (Publius Wergilius Maro), który narodził się w 70 r.p.n.e., a zmarł w roku 19 p.n.e..

Jest autorem starożytnego eposu "Eneidy", wzorowanej na eposach homeryckich. Głównym bohaterem jest Eneasz, któremu udało się uciec z płonącej Troi, dzięki pomocy swojej matki, bogini Wenus. Wergiliusz był autorem "Sielanek" i "Georgik".

Jednym z najwybitniejszych antycznych rzymskich poetów był Publius Ovidius Naso, zwany OWIDIUSZEM Przyszedł na świat w 43 r. p.n.e., a zmarł w 17 r. n.e..

Jest autorem "Sztuki kochania" - pełnego dowcipu poematu, nauczającego kobiety i mężczyzn, jak należy obchodzić się z delikatnym tworzywem miłości, jak należy flirtować i dobierać sobie obiekty, w których chcemy ulokować nasze uczucia.

Spod jego pióra wyszły "Amores", będące elegiami poświęconymi tematyce miłosnej. Owidiusz jest autorem "Przemian", zwanych także "Metamorfozami", zbiorem mitów objaśniających powstanie określonych elementów rzeczywistości otaczającej człowieka, nawiązywał do mitologii greckiej i rzymskiej. Kiedy został zesłany do Tomi, znajdującego się nad Morzem Czarnym, napisał pełne tęsknoty "Tristia"(,,Żale").