Antyk to epoka, która miała olbrzymi wpływ na rozwój kultury śródziemnomorskiej. Z niej wywodzą się obowiązujące do dziś kanony piękna, klasyczny oznacza i w naszym języku: pełen smaku, elegancki, harmonijny, pełen umiaru. Jednym słowem - wzór doskonałości.

Literaturę starożytnej Grecji zwykło się dzielić na cztery okresy:

- przełom wieków IX/ VIII p.n.e. to okres epiki, tworzył wówczas Homer, powstały jego epopeje: "Iliada" i "Odyseja",

- VII/ VI wiek p.n.e. - okres liryki,

- V w. p.n.e. - okres tragedii,

- III w. p.n.e. - okres epigramatu.

W starożytności powstały gatunki literackie, które stały się wzorcem dla twórców późniejszych epok literackich. Przede wszystkim należy tu wymienić epopeję, np. "Iliada", "Odyseja" Homera, "Eneida" Wergiliusza, rozbudowany utwór epicki, pisany heksametrem, którego akcja dotyczy dziejów narodu w ważnym dla niego momencie dziejowym. Rozgrywa się ona na dwóch płaszczyznach - w świecie bogów i w świecie ludzi, a nad nimi ciąży fatum - los, którego wyroki są nieodwołalne i nawet bogowie nie mogą ich zmienić. Charakterystyczne dla epopei jest bogate tło obyczajowe, społeczne. Twórcy epopei stosują charakterystyczne dla niej środki artystyczne: porównanie homeryckie (bardzo rozbudowane), stałe epitety (np. gromowładny Zeus), retardacja - wprowadzenie szczegółowych opisów, dzięki czemu akcja zostaje opóźniona, retrospekcja - powrót do wydarzeń z przeszłości.

Inny antyczny gatunek to anakreontyk - krótki, błyskotliwy utwór wierszowany, którego nazwa pochodzi od najsłynniejszego twórcy takich wierszy - Anakreonta. Tematem anakreontyków są zabawa, pochwała wina, śmiech, uroda kobiet, miłości. Kolejny utwór to epigramat - krótki dowcipny wiersz o wyrazistej puencie, którego autor często operuje paradoksem. Ważne miejsce wśród starożytnych gatunków lirycznych zajmuje hymn - uroczysta pieśń pochwalna, najczęściej skierowana do bóstwa (rodzajem hymnów są: pean - na cześć Apollina i dytyramb - na cześć Dionizosa), bohatera, upersonifikowanego zjawiska, wartości itp. Hymn jest z kolei odmianą pieśni - gatunku najchętniej uprawianego w starożytnej Grecji. Charakteryzuje ją regularna budowa, rytmiczność, obecność refrenu.

Jednak prawdziwą "perłą" w dorobku literackim epoki jest tragedia. Jest to gatunek dramatyczny wywodzący się z obrzędów religijnych ku czci boga wina, wegetacji, życia i śmierci - Dionizosa. Początkowo na jego cześć formowano procesje, w której brali udział przebrani za satyrów pasterze i oni właśnie śpiewali uroczysty hymn na cześć bóstwa - dytyramb. Z czasem z chóru pasterzy wyodrębnił się przewodnik - koryfeusz, co dało możliwość prowadzenia dialogu między chórem a jego przewodnikiem. Z czasem wyodrębnił się aktor, dwu, trzech, doskonalono budowę utworów, dekoracje. Przede wszystkim jednak krystalizowało się pojęcie tragizmu i katharsis. Tragizm i bohater tragiczny to coś, co wyróżnia tragedię grecką spośród innych dramatów. Jej bohater zawsze staje w sytuacji wyboru tragicznego, to znaczy wyboru między dwiema równorzędnymi wartościami. To rodzi konflikt tragiczny, to znaczy taki, którego nie można rozwiązać i pociąga za sobą klęskę postaci, która jest pozytywna (np. w "Antygonie" występuje konflikt prawa boskiego i prawa państwowego). Taka konstrukcja świata przedstawionego służyła wielkiemu przeżyciu wewnętrznemu określanemu mianem katharsis. Widz miał patrząc na perypetie postaci odczuć wielką litość dla niej, bo choć pozytywna, ponosi klęskę. Zarazem jednak powinien też odczuć trwogę, bo bohater tragedii jest zwykłym człowiekiem, podobnym do widzów zasiadających w greckim teatrze.

Dla kultury śródziemnomorskiej bardzo ważna jest grecka mitologia. Mity to opowieści o greckich bogach i bohaterach, znaleźć tu można wyjaśnienie zjawisk przyrody i tak ważnych z punktu widzenia każdego z nas zagadnień, jak powstanie świata i człowieka. Według starożytnych Greków na początku istniała mieszanina żywiołów - chaos. Potem wyłoniła się z niego pierwsza boska para - Uranos - Niebo i Gaja - Ziemia. Narodziła się wraz z nimi ziemia. Potem Uranosa zastąpił na tronie jego syn, Kronos, a jego z kolei Zeus. Podzielił się on władzą z swoimi braćmi: Posejdonem (opanował morza) i Hadesem (objął w posiadanie królestwo podziemi). Zeus wraz z elitą bogów mieszkał na Olimpie. Pomniejsi bogowie, a także nimfy, satyrowie mieli swoje siedziby na ziemi. Ziemię odwiedzali też olimpijczycy, którzy mieli tu swoje ulubione miejsca.

Na podstawie mitologii możemy stwierdzić, że Grecy wyznawali politeizm - wierzyli w wielu bogów. Poddawali ich zabiegowi antropomorfizacji - to znaczy bogowie greccy byli bardzo podobni do ludzi, podobnie wyglądali (niektórzy, jak Hefajstos, byli nawet kalecy), mieli swoje zalety i wady. Ważnym obowiązkiem człowieka było zadbać o pochówek bliskich, ponieważ tylko prawidłowo odprawione obrzędy gwarantowały duszy wejście do państwa zmarłych.

Mity pełniły trzy rodzaje funkcji:

- poznawczą - na przykład wyjaśniały zmianę pór roku, wybuchy Etny,

- światopoglądową - zawierały opis powstania świata i człowieka,

- sakralną - zawierały wzorcowe opisy obrzędów ku czci bóstw.