Archetypami mitologicznymi nazywamy postawy i wzory ludzkich postaw mające korzenie w mitologii a odnoszące się do innego niż mitologiczny kontekstu. Pochodzą one przede wszystkim od wyidealizowanych doświadczeń ludzkich i są dziedziczone przez kulturę i podświadomość.

W przypowieści o synu marnotrawnym znaleźć można trzy podstawowe archetypy. Należą do nich:

- archetyp syna marnotrawnego,

- archetyp "dobrego" syna,

- archetyp wybaczającego ojca.

Przypowieść przekazuje następującą treść. Młodszy syn poprosił pewnego dnia swojego ojca, by ten dał mu przeznaczoną dla niego część majątku. Ojciec zgodził się na to, a syn wyruszył w świat. Pieniądze otrzymane łatwo, a zarobione w pocie czoła przez ojca nie stanowiły dla niego wartości nadrzędnej. Wkrótce zaczął trwonić otrzymane pieniądze na rozmaite przyjemności, a że nie pracował - wkrótce stracił wszystko. Nie miał co jeść, ani gdzie się schronić. Zaczął pasać świnie, ale nie wystarczało mu na utrzymanie. Wreszcie zaczął żebrać o strąki i plewy, aby miał co zjeść. Był bliski śmierci głodowej, więc postanowił wrócić do ojca. Ojciec z radością go powitał, wydał nawet ucztę na cześć "zbłąkanej owieczki". Młody człowiek zrozumiał wtedy, że popełnił wielki grzech przeciwko Bogu oraz ojcu, ale dzięki temu, że wyraził skruchę - Bóg i ojciec wybaczyli mu.

Za odpowiednik syna marnotrawnego z biblijnej przypowieści śmiało można uznać dzisiejszego nastoletniego narkomana. Taki młody człowiek często ucieka z domu zabierając wszystko, co tylko może. Szybko kończą się zdobyte w ten sposób pieniądze. Jeśli wcześniej nie zginie, w pewnym momencie zacznie odczuwać narkotykowy głód. Wówczas ofiara najczęściej kradnie lub nawet zabija, ale w końcu nie ma już siły na zdobywanie pieniędzy i następne porcje narkotyków. Jeśli ma szczęście, może udać mu się wrócić na łono rodziny. Jeszcze rzadziej - może uzyskać wybaczenie i zacząć nowe, porządne życie.

Dosłowne, biblijne wytłumaczenie archetypu syna marnotrawnego to grzesznik, który dokonał skruchy, nawrócił się i poprawił oraz uzyskał przebaczenie i pojednał się ze Stwórcą.

Kolejny archetyp reprezentowany jest przez postać ojca. Uległ prośbie syna i dał mu pieniądze. Gdy syn odszedł - martwił się i tęsknił. Po powrocie nieszczęśnika ogarnęła go tak wielka radość, że przebaczył mu błędy i przyjął z powrotem pod swój dach. W końcu od pieniędzy ważniejszy był dla niego "Powstały z martwych" potomek.

Rodzice nastoletniego narkomana i uciekiniera czasem także okazują się wielkoduszni. Nie liczy się dla nich wartość pieniądza, lecz dobro dziecka. W końcu, jeśli potomek poprawi się, to ma szanse w końcu stać się porządnym człowiekiem i wartościowym członkiem rodziny. Miłość rodzicielska to w końcu jedno z najsilniejszych ludzkich uczuć.

Biblijna interpretacja tej postaci wskazuje na miłosiernego Boga, który chętnie przyjmuje zagubionych grzeszników, którzy wyrażają skruchę i starają się poprawić.

Ostatni ważny bohater i zarazem archetyp obecny w przypowieści to brat marnotrawnego syna. Gdy strudzony ciężką praca wrócił do domu, spostrzegł odbywającą się ucztę. Od sługi dowiedział się, że to powrócił uznany dawno za zmarłego młodszy brat. Nie rozumiał radości i szczodrobliwości ojca, a przede wszystkim jego chęci przebaczenia. Starszy syn myśli, że jego poświęcenia i ciężka praca nie jest właściwie doceniana, lecz ojciec oświadcza, że kocha go tak samo i docenia jego starania.

W przypadku problemu narkotykowego może się zdarzyć, że rodzeństwo uzależnionego odrzuca go i uważa, że nałóg jest zawinionym cierpieniem. Sądzą, że jeśli oni mogli się powstrzymać od brania i ciężko pracować, to każdy mógł. Czują się pokrzywdzeni. W większości przypadków jednak współczujący brat lub siostra zgadzają się w końcu z rodzicielskim przebaczeniem i stanowią nieocenione wsparcie dla młodego człowieka chcącego wyrwać się z uzależnienia.

Biblijnego brata można zinterpretować także jako zawistnego kapłana lub członka rodziny, który nie popełnił błędów marnotrawcy, ale czuje się z tego powodu jednocześnie lepszy i skrzywdzony.

Na zakończenie warto wyciągnąć pewne wnioski. Archetypy przedstawione powyżej często znajdują odbicie w życiu codziennym. Czasem rodzice są pobłażliwi i wybaczają błędy, ale często również przesadzają w pobłażliwości i doprowadzają do jeszcze poważniejszych konsekwencji. Z drugiej strony warto mieć świadomość, że nawet, jeśli popełnimy poważny błąd, możemy szukać wsparcia i przebaczenia u swojej rodziny.