Neoplatonizm - definicja

Neoplatonizm to system filozoficzny nawiązujący do poglądów Platona, powstały w II wieku n.e. w Aleksandrii, rozwijał się także w kolejnym stuleciu, był dominującym prądem myślowym schyłku starożytności. Neoplatonizm stanowił nowe odczytanie i rozwinięcie myśli Platona, uzupełnił platońską teorię bytu o elementy innych filozofii. Twórcą neoplatonizmu był Plotyn, który przedstawił swoją koncepcję w zbiorze rozpraw "Enneady". Później powstało wiele szkół neoplatonizmu, które nieco modyfikowały swoje poglądy.

Neoplatonizm - cechy i założenia

Neoplatonizm Plotyna za punkt wyjścia przyjął platoński idealizm, czyli pogląd o istnieniu prawdziwego świata idei i świata rzeczy, będących tylko odbiciem tych pierwszych. U Platona świat miał dwoistą konstrukcję, neoplatonizm natomiast postrzegał go jako hierarchiczny układ bytów.

Ważnym pojęciem w neoplatonizmie był absolut, czyli jednia - byt o najwyższym stopniu doskonałości. Z niego wyłaniają się (wg zwolenników neoplatonizmu emanują) kolejne postacie bytu (hipostazy), coraz bardziej oddalone od ideału i jedności. Z każdej hipostazy powstają następne niższe. W świetle neoplatonizmu to, co doskonałe jest jednością, a mniej doskonałe coraz bardziej rozczłonkowaną wielością.

Neoplatonizm uznawał następującą drabinę hipostaz wyłonionych z absolutu: sfera ducha (idee), sfera duszy i sfera materii. Istnieją powiązania między tymi sferami i możliwości oddziaływania, a także zstępowanie i wstępowanie między początkiem i końcem hierarchii. Według neoplatonizmu istotą każdej rzeczy jest jej położenie w hierarchii, a więc relacja do innych hipostaz położonych wyżej lub niżej.

Wpływ neoplatonizmu

Klasyczny neoplatonizm wpłynął na filozofię chrześcijańską, m.in. na poglądy św. Augustyna, który wykorzystał, ale też częściowo odrzucił jego założenia. Odzwierciedleniem tej koncepcji był neoplatonizm średniowieczny i neoplatonizm renesansowy.