Mitem nazywamy opowieść narracyjną, która wyraża i organizuje system wierzeń danego społeczeństwa, zwłaszcza archaicznego. Mit traktuje przede wszystkim o tym, co istniało u zarania dziejów, czyli o genezie świata, bóstw, człowieka. W mitach występują najczęściej postacie bogów, albo postacie, które są z nimi jakoś spowinowacone, o ponadludzkich możliwościach. Zbiór tych historii nazywamy mitologią. W starożytnych społecznościach mitologie były obecne prawie zawsze. W naszej kulturze najbardziej popularne są mitologia grecka, rzymska, celtycka, etruska. Mity zawierają w sobie archetypy, czyli prawzorze, które są niezmienne, przekazują mądrości, tkwiące w zbiorowej podświadomości. Takie archetypy przekazują głębokie prawdy o człowieku i naszej naturze oraz psychice. Do archetypów nawiązuje cała literatura, tworzą one jakby trzon, odkrycie ich w dziele i uświadomienie ich sobie pomaga zrozumieć sens utworu i właściwie go zinterpretować.
Z mitologii greckiej do naszej świadomości i kultury przeszła historia Dedala i Ikara. Jest to opowieść o marzeniu i ideach, które jest człowiekowi ciężko osiągnąć, czasem jest to niemożliwe. Mit ten prezentuje problem bardzo ważny w życiu ludzi - wybór pomiędzy marzeniami, a rozumem. Mit przynosi bardzo pesymistyczne rozwiązanie - bardziej popłaca pragmatyzm życiowy, natomiast próba realizacji własnych marzeń kończy się wielkim fiaskiem.
Znany jest także powszechnie mit, którego bohaterem jest Prometeusz. Był on spokrewniony z Zeusem, czyli najpotężniejszym z olimpijskich bogów. Prometeusz okazał się być sprytniejszym od boga i za to musiał być ukarany. Prometeusz podłożył Zeusowi w ofierze tłuszcz zamiast mięsa, które chciał przeznaczyć dla ludzi. Zeus w zamian za taki znieważający czyn zapragnął pokarać także ludzi, zabierając im ogień. Wówczas Prometeusz znowu postanowił przeciwstawić się Zeusowi i wykraść ogień z Olimpu. Tego Zeus nie chciał już wytrzymać i przysłał na ziemię Pandorę z puszką, w której zamknięte były wszelkie nieszczęścia. Wkrótce ludzie z ciekawości otworzyli puszkę i zemsta Zeusa została dopełniona.
Z samym Prometeuszem Zeus postąpił jeszcze okrutniej - tytan został przykuty do skał Kaukazu, gdzie codziennie przylatywał sęp i rozrywał na strzępy wątrobę Prometeusza. Został on uwolniony dopiero przez Heraklesa. Prometeusz od tej pory stał się symbolem bezinteresownej miłości do ludzi. Jest ona zawsze związana z ideą poświecenia siebie dla dobra ogółu, cierpieniem, zwykle niezawinionym. Postać Prometeusza przeszła do naszej kultury jako symbol rezygnacji z dobra własnego na rzecz dobra wszystkich ludzi. Tak jest też z postacią Jezusa Chrystusa, który na krzyżu odpokutował za grzechy wszystkich ludzi. Poświęcił on swoje życie, aby odkupić ludzi i dać im szanse życia wiecznego. Jego postawa również wyraża wielkie miłosierdzie.
Charakterystyczna i bardzo bogata w treści jest również opowieść o Demeter i Korze. Były to matka i córka. Demeter była boginią żyznej ziemi i upraw. Jej córka stała się obiektem uczuć Hadesa, władcy podziemi. Kora nie zamierzał jednak żyć w wiecznej ciemności, ale została uprowadzona przez zakochanego w niej Hadesa. Zrozpaczone Demeter poszukiwał po całej ziemi swojej córki i tak zeszła cały świat. Gdy w końcu poznała prawdę o tym, gdzie przebywa jej córka, orzekła nie wróci do siedziby bogów, do czasu, gdy nie odzyska swojej córki z rąk Hadesa. Postanowienie Demeter spowodowało, ze na ziemi nie rosły już żadne rośliny, ziemia była zupełnie bezpłodna. Przez to zburzył się cały naturalny porządek. W tej sytuacji Zeus nakazał oddać Persefonę matce. Jednakże Kora po zjedzeniu owocu granatu, został związana z krainą umarłych. Udało się wreszcie dojść bogom do porozumienia - Demeter miała znowu spowodować wiosnę i urodzaj, a Kora miał przebywać pół roku z matką, pół roku zaś u Hadesa. Dzięki temu możemy obserwować różne pory roku - gdy Persefona jest w podziemiu, Demeter nie dba o ziemię, gdy dziewczyna wychodzi, wszystko się zieleni.
Ten mit bardzo pięknie opowiada o zmienności całego świata, o przemijaniu. Poty roku obrazują te zmiany bardzo wyraźnie. Mit ten wiąże się z tak zwanym "mitem wiecznego powrotu", na zasadzie którego skonstruowany jest rok wegetatywny. Mit o Korze i Demeter jest również opowieścią o miłości matki do córki, która jest pełna poświęceń.
Jak widać na przedstawionych wyżej przykładach kilku mitów, są one skarbnicą wiedzy o człowieku i świecie. W mitach zawarta jest cała gama postaci, prawzorów naszych zachowań, które pojawiają się także w literaturze i sztuce następnych epok. Opowieści te pełnią również funkcję informacyjną - dowiadujemy się z nich o bogach, przyrodzie, historii. Przede wszystkim jednak stanowią one głębinę wiedzy o ludziach i ich zachowaniach.
