284-305

Panowanie Dioklecjana rozpoczynającego gruntowną reformę ustroju

306-337

Panowanie Konstantyna kontynuującego reformy Dioklecjana

312

Konstantyn zmienia politykę religijną cesarstwa, nawracając się na chrześcijaństwo i aktywnie wspierając jego rozwój

360-363

Panowanie Juliana zwanego Apostatą, czyli Odstępcą, nieudana próba zahamowania rozwoju chrześcijaństwa

364-375

Walentynian I prowadzi ciężkie walki z: 

  • Alemanami w Galii
  • Wizygotami w Tracji
  • Kwadami i Sarmatami (374) nad Dunajem

378

Walans, walczący z Gotami od kilku lat, ginie w bitwie pod Adrianopolem

379-395

Panowanie Teodozjusza Wielkiego, który rozwiązuje problem gocki, wpuszczając Gotów w granice cesarstwa i biorąc na służbę gockie oddziały

380

Edykt czyniący z katolicyzmu jedyną dopuszczalną religię w imperium

391-392

Kolejne edykty zakazujące kultu pogańskiego

395

Przed śmiercią Teodozjusz dzieli cesarstwo między synów, Arkadiusz i Honoriusza; podział na dwie części: wschodnią i zachodnią, pozostaje trwały

406

Początek tak zwanej wielkiej wędrówki ludów, barbarzyńcy po wielkim zamarzniętym Renie przechodzą do Galii, a następnie opanowują Hiszpanię

408

Wizygoci pod wodzą Alaryka wchodzą na teren Italii

410

Zdobycie Rzymu przez Alaryka, który wycofuje się szybko z miasta i następnie penetruje teren Galii

429

Wandalowie opanowują Afrykę Północną

451

Inwazja Hunów pod wodzą Attyli na część zachodnią imperium, po śmierci Attyli w 453 imperium Hunów rozpada się 

476

Pozbawienie władzy ostatniego cesarza zachodniego Rumulusa Augustusa, z poparciem senatu w Italii rządzi barbarzyńca Odoaker

493

Ginie Odoaker, w Italii przejmują władzę Ostrogoci z królem Teodorykiem Wielkim, który zapewniwszy sobie poparcie ludności rzymskiej Italii, przynosi jej- ostatni na długo- okres pokoju i prosperity

527-565

Panowanie Justyniana, próbującego odbudować państwo rzymskie w jego historycznym kształcie. W wyniku zwycięskich wojen odzyskuje Afrykę Północną i Italię, a także część Hiszpanii. Wysiłek ten miał jednak fatalne skutki dla cesarstwa wschodniego, niezdolnego do aktywnej polityki na Zachodzie wobec zagrożenia na granicy wschodniej i na Bałkanach