Liczne wojny toczone na Bliskim Wschodzie a także w obrębie północnych wybrzeży morza śródziemnego, przyczyniają się do powstania specyficznej kultury, w której odnajdziemy ślady przeplatanych ze sobą kultur starożytnych, zwłaszcza głębokie wpływy islamu. Wiodącymi osadkami tej kultury mieściły się w Damaszku, Bagdadzie, Kairze a w Europie miasta Toledo i Kordoba. Podboje arabów zakorzeniły na nowych terenach kulturę arabska, lecz arabowie potrafili czerpać to, co najlepsze z kultur ziem podbitych z osiągnięć Bizancjum i Persji. Polityka tolerancji wobec podbitych narodów dala pozytywny efekt, bowiem wzorce w zarządzaniu państwem czerpano z Bizancjum, zaś z kultury greckiej czerpano głównie z jej dorobku nauki. Cechy rożnych kultur odnajdziemy również w budowlach wzniesionych choć i tutaj wraz ze zmieniającą się szerokością geograficzna widać różnice im bliżej europy tym bardziej widoczne są wpływy cesarstwa wschodniego, jako przykład mogą posłużyć budowle meczetu Omara w Damaszku, Meczet Omajjadow w Kordobie. Wewnątrz tych budowli odnajdziemy freski czerpane z kultury perskiej a także częste motywy o tematyce roślinnej i cechy geometryczne, na posługę koranowi, który zabraniał przedstawiania w dziełach zwierząt i ludzi. Koran, czyli święta księga islamu, tak jak dla chrześcijan biblia, był kodeksem postępowania dla arabów wyznawców Allacha. Zawiera wskazówki postępowania, odróżnienia dobra od zła tego, co sprawiedliwe i daje wskazówki dla wymiaru sprawiedliwości. W historii islamu wykształciły się dwie odmienne szkoły analizowania Koranu, hanbalici czyli tradycjonaliści dosłownie żyli według wskazań Koranu, oraz hanifilici którzy dopuszczają liberalne podejście do przesłania Koranu. Powstają specjalne ośrodki naukowe badań nad Koranem w miastach świętych dla wyznawców tej religii, jakimi są Mekka, Medyna i Kufa.
Pomimo oporu ortodoksyjnych wyznawców i obrońców Koranu w myśl zasady "Co zgadza się z literą Koranu jest zbędne bo może to zastąpić sama Święta Księga. Co jest sprzeczne z Koranem winno być zniszczone?" rozwijała się filozofia i inne nauki. Szczegółowo analizowano dorobek starożytnych filozofów a zwłaszcza Arystotelesa, Plotyna pod ich wpływem powstała nowa szkoła interpretacji Koranu mutazylitow. Aczkolwiek za swe zbyt liberalne poglądy uciekali do posiadłości arabskich w Hiszpanii, jednym z nich był Ibn Sina czyli Awicenna ( 980-1037) autor "Canon medicinae" czyli pierwszego podręcznika medycyny który stosowano przez wiele kolejnych stuleci. W dziedzinie matematyki Al.-Chwarizmi kontynuował greckie badania nad trygonometria i algebra. On był prekursorem używania do obliczeń cyfry hinduskie, które później zyskały popularność w całej europie zwane jako arabskie. Rozwijali także badania nad geografia starożytnego świata, posiadali niezwykle zainteresowanie, co do otaczającego ich świata. Dużo podróżowali po obcym im terenach opisując zastane społeczności i zwyczaje w nich panujące. Do historii przesili arabscy kronikarze tacy jak: Amira ibn Faldana, Al-Istakriego oraz Al-Masudiego. Dla przykładu Tabari z pochodzenia Pers stworzył pierwsza w świecie arabskim syntezę dziejów świata.
