WYPRAWY KRZYŻOWE (KRUCJATY) w XI-XIII wieku

Przyczyny prowadzenia krucjat:

  • Przeludnienie Europy
  • Zaspokojenie tzn. "głodu lennego"
  • Mowa papieża Urbana II w Clermont w 1095 r.
  • Apel Aleksandra II podczas soboru laterańskiego
  • Chęć kontynuowania rekonkwisty
  • Zapały rycerstwa
  • Napieranie papieży do poszerzania granic

KRUCJATA LUDOWA

  • Sierpień 1096 r.
  • Dowodził nią Piotr z Amiens
  • Niechętnie na nią patrzyły inne kraje, gdyż napływało do niej bardzo dużo chłopów (czasem i ich rodzin), zmusiły ich do tego trudne warunki bytowe i wiara w lepszy dobrobyt na Ziemi Świętej
  • Zakończyła się klęską w tym samym roku

I KRUCJATA /RYCERSKA/ (1097-1099)

a) Gotfryd z Bulion

  • Stworzenie 11 tysięcznej armii
  • Dowódcy Gotfryd z Buillon i jego brat Baldwin
  • Dojście do wojny domowej, (do której przyczyniły się wewnętrzne spory i przełamani kryzysu przez Bizancjum)
  • Zawarcie porozumienia z Aleksym II, który zmusił dowódców do zobowiązania (w myśl, którego musieli oddać mu wszystkie odebrane ziemie Turkom)
  1. Zdobycie Edessy, Antiochii, Jerozolimy
    • 06.05.1097- rozpoczęcie walk z Turkami
    • w 1098 dochodzi do złamania przysięgi złożonej Aleksemu II przez Baldwina, w wyniku zdobycia Edessy i założenia hrabstwa Edessy
    • 1098-Francuzi i Włosi zajmują Syrię i Antiochię (zdobycie Edessy przez krzyżowców)
    • 1099- Włochy i Francja zajmują Ziemię Świętą, zdobywając Jerozolimę
  1. Skutki I krucjaty
    • Zawładnięcie wybrzeża Morza Śródziemnego od Cylicji po deltę Nilu
    • Utworzenie państewek w Trypolisie, Antiochii, Edessie
    • Utworzenie Królestwa Jerozolimy i koronacja Baldwina na króla w 1100
    • Zdominowanie miast lewantu przez Genueńczyków

II KRUCJATA (1147-1149):

  1. Przyczyna: upadek Edessy i wchłonięcie jej przez emirat Aleppo
  2. Dowódcy:  Ludwik VII (Francja) i Konrad III (Niemcy) - bardzo niechętnie współpracowali→ przyczyna bardzo szybkiej klęski
  3. Skutki:
    • Pogorszenie sytuacji chrześcijan w Lewancie
    • Osłabienie kontaktów z Bizancjum
    • Brak zaufania łacinnikom
    • 1187- upadek Królestwa Jerozolimy → bitwa pod Hattin → klęska Gwidona z Lusignan
    • Zasięg krzyżaków: Tyr, Trypolis, Antiochia

III KRUCJATA (1189-1192)

  1. Przyczyna:
    • Upadek Królestwa Jerozolimy w 1187
    • Zajęcie jej terenów przez sułtana Saladyna
  1. Dowódcy:
    • Fryderyk I Barbarossa (Niemcy)
  • Filip August (Francja)
  • Ryszard Lwie Serce (Anglia)
  1. Przebieg:
  • 1189- Fryderyk I Barbarossa staje na czele niemieckiego rycerstwa
  • Odnosi niewielkie sukcesy w Cylicji
  • Podczas przeprawy przez rzekę ginie tonąc
  • Dotarcie jego wojsk do Palestyny (1190)
  • Oblężenie Akki → dołączenie się Augusta filipa i Ryszarda Lwie Serce → zdobycie Akki
  • Powrót Filipa Augusta do Europy, objęcie dowództwa na krzyżowcami przez Ryszarda
  1. Skutki:
  • 1191- Lwie Serce podpisuje układ z Saladynem, pozwalający na pielgrzymowanie chrześcijanom do Ziemi Świętej i oddający łacinnikom wąski pas od Tyru do Jafy

IV KRUCJATA (1202-1204)

  1. inicjatorem był papież Innocenty III
  2. miejscem koncentracji wojsk miała być Wenecja (rok 1202)
  3. skierowanie krzyżowców na Egipt- wykorzystanie ich do własnych celów
  4. Cesarstwo Łacińskie (1203)
  • Układ Aleksego z Wenecją (Aleksy zobowiązuje się nadać przywileje handlowe Wenecji i zyskać poparcie Bizantyjczyków dla krzyżowców; w zamian za pomoc w przywróceniu władzy jego ojcu)
  • 1203- zdobycie Konstantynopola
  • Aleksy nie wywiązuje się z umowy → ponownie najechanie krzyżowców na Konstantynopol, zniszczenie go i ograbienie (te postępowanie przyniosło im hańbę)
  • 1203- powstanie Cesarstwa Łacińskiego na terenach Bizancjum

e) Skutki:

  • 1212- krucjata dziecięca
  • Utworzenie Cesarstwa Łacińskiego
  • Pogorszenie się sytuacji rycerstwa

V KRUCJATA (1217-1229)

  1. dowódcy:
  • Andrzej II (król węgierski)
  • Leopold VI (książę austriacki)
  1. Przebieg:
  • kończenie planów dotyczących Egiptu (nie zrealizowanych w IV krucjacie)
  1. skutek:
  • opanowanie Damietty (1218)
  • wywołanie kolejnej krucjaty

KRUCJATA FRYDERYKA II (1228-1229)

  1. Fryderyk II- dowódcą
  2. przebieg:
  • 1228- krucjata rusza w kierunku Palestyny
  • porozumienie Fryderyka II z sułtanem Egiptu
  1. skutki:
  • otrzymanie części dawnego Królestwa Jerozolimy i reaktywacja tych ziem

VI KRUCJATA (1248-1524)

  1. przyczyna:
  • oddanie terenów Jerozolimy w 1244 przez nękanego Turkami i łacinnikami namiestnika
  1. przebieg:
  • dowództwo nad VI krucjatą obejmuje Ludwik IX
  • początkowo odnosił sukcesy, następnie ruszył na Kair
  • w wyniku osłabienia- w 1250r. armia francuska dostała się do tureckiej niewoli
  • wykupienie się z niewoli i oddanie części ziem egipskich
  1. skutki:
  • Upadek Cesarstwa Łacińskiego w 1261
  • Kompromitacja idei krucjatowej

VII KRUCJATA (1270-1291)

  1. przyczyna:
  • osłabienie władzy łacinników w Bizancjum, Syrii, Palestynie
  1. przebieg:
  • 1270- ponowna interwencja Ludwika IX
  • dotarcie wojsk do Tunisu
  • śmierć dowódcy→ władzę przejmuje Karol Andegaweński
  • nieudolne działania nowego przywódcy
  1. skutki:
  • 1291- zdobycie ostatniego bastionu krzyżowców- Akka
  • Położenie kresu idei krucjat
  • Zmniejszenie się zasięgu krzyżowców

KONSEKWENCJE I TRWAŁE SKUTKI KRUCJAT:

  • zwiększenie władzy i bogacenie papieży
  • kontakt łacinników z kulturą bliskiego wschodu
  • powstanie zakonów: templariuszy, joannitów, krzyżowców
  • przyjęcie handlu lewantyńskiego przez wenecje
  • pogorszenie się kontaktów między łacinnikami wschodnimi, a zachodnimi
  • zwiększenie się różnic między chrześcijanami a muzułmanami

Bibliografia:

  1. Historia dla 1LO, część II- zakres rozszerzony (podręcznik) - wyd. Operon 2005
  2. Historia - VADEMECUM MATURALNE - wyd. Operon 2006