Oligarchia to forma rządów polegająca na sprawowaniu władzy przez niewielką grupę ludzi wywodzących się najczęściej spośród arystokracji rodowej albo majątkowej. ( gr. rządy nielicznych. ).
W Rzeczpospolitej Obojga Narodów rządy oligarchii magnackiej przypadły na lata od schyłku XVI wieku aż do końca wieku XVIII. Magnaci, czyli bardzo bogaci szlachcice, opierali swoją potęg na olbrzymich dobrach ziemskich, które znajdowały się zwłaszcza na wschodnich obszarach Rzeczpospolitej. Ich władza polegała na tym, że wykonywana była za pośrednictwem posłów uczestniczących w obradach sejmu. Magnaci uczestniczyli w obradach także bezpośrednio jako senatorzy. Magnaci posiadali nie tylko ogromne majątki ziemskie ale również własne wojska do ich ochrony. Oddziały te, w obliczu ciągłej słabości militarnej Polski, były często narzędziem nacisku na króla. Magnaci byli często nazywani książętami w państwie lub królewiętami.
Rządy oligarchii magnackiej to okres coraz większej słabości państwa i króla. Ludzie ci często prowadzili własna politykę, sprzeczną niekiedy z interesami Rzeczpospolitej. Typowym przykładem takiego postępowania było notoryczne stosowanie od połowy XVI wieku, przeklętego dla Rzeczpospolitej, liberum veto. Oznaczało to zerwanie tylko jednym głosem niezgody obrad całego sejmu. W sytuacji gdy należało omówić sprawy reform w państwie, takie postępowanie magnatów, którzy przekupując posłów zrywali obrady, było szczególnie szkodliwe dla losów Rzeczpospolitej.
Szczególne niebezpieczne były związki niektórych magnatów z innymi, sąsiednimi państwami. Na wszystkie próby naprawienia tej chorej sytuacji w pastwie magnateria reagowała gwałtownym sprzeciwem, oskarżając władców o zamach na wolności szlacheckie.
Prywata, egoizm tej warstwy w Rzeczpospolitej doprowadziły w konsekwencji do upadku Polski pod koniec XVIII wieku.
