Już od najdawniejszych czasów społeczeństwa tworzyły instytucje nauczania. Pierwsze szkoły (w Babilonii i w starożytnym Egipcie) miały na celu kształcenie przyszłych kapłanów. Pierwsze instytucje nauczające pojawiły się w starożytnej Grecji. Grecki program szkolenia obejmował i na równi traktował wychowanie intelektualne, muzyczne i fizyczne. Ćwiczenia sportowe miały młodych ludzi przygotowywać do pełnienia służby wojskowej. Chłopcy uczyli się pisania i gramatyki, literatury, gry na lirze i śpiewu. Wykształcenie było kompletne bez wychowania fizycznego. W Sparcie wychowanie dziewcząt podobne było do wychowania chłopców - duży nacisk kładziono na gimnastykę. Zdobycie wykształcenia było w starożytnej Grecji obowiązkiem i przywilejem ludzi wolnych. W starożytnym Rzymie niezwykle duże znaczenie miało w wykształceniu młodych ludzi opanowanie retoryki, czyli sztuki pięknego wysławiania się i poprawnej wymowy. Bez tego droga do urzędów pozostawała zamknięta. W średniowieczu szkoły zakładano przy parafiach, klasztorach i katedrach. Średniowiecze to także rozwój uniwersytetów. Dla człowieka średniowiecza najważniejsze było opanowanie umiejętności czytania i pisania. Oczywiście w języku łacińskim. Umiejętności te były przywilejem ludzi wykształconych, większość społeczeństwa pozostawała analfabetami. Na uniwersytetach zgłębiano teologię i medycynę. W okresie renesansu pojawiły się oprócz szkół przyparafialnych, szkoły szczebla średniego.
W XVII i XVIII wieku powstawały świeckie szkoły stanowe, na przykład akademie rycerskie dla szlachty i szkoły realne dla mieszczan. W osiemnastym stuleciu zaczęto podejmować próby realizowania i organizowania określonego systemu szkolnego. Od czasów Wielkiej Rewolucji Francuskiej pojawiają się pierwsze systemy edukacyjne i reformy nauczania. Powszechnie zdawano sobie z roli szkół. W czasach [polskiej niewoli narodowej miały stać się one czynnikiem rusyfikującym bądź germanizującym społeczeństwo polskie. W tym okresie dla Polaków najważniejsze stało się wykształcenie młodzieży w duchu patriotyzmu i poszanowania tradycji narodowych. Główną rolę w takiej edukacji odgrywać miał dom.
