Każdy ustrój sankcjonuje określa dwa podstawowe zasady dotyczące uprawnienia osób i sposób sprawowania władzy. W prawie rzymskim, które miało ogromny wpływ na kształtowanie się monarchii i ich ustrojów w całej europy rozróżniano własność prywatna i władza publiczna. Taki system nie uległ zniszczeniu w europie, lecz został wzmocniony poprzez wykształtowaną doktrynę chrześcijańską. W całym okresie panowania średniowiecza nie usunięto pojęcia praw naturalnych przez które Bóg wyraża swoja wszechmoc istnienia. Kościół głosił pojecie społeczności chrześcijańskiej tzw. Res Publica Christiana. Na polskich terenach słowo republika jako pojecie polityczne dotyczącej spraw powszechnych pojawiło się za czasów Kazimierza Sprawiedliwego. Chodziło tutaj o przyznanie własności prywatnej Kościołowi w latach 1210 i 1215, wówczas to majątki kościelne wraz z osobami tam zamieszkałymi zostały wyjęte spod jurysdykcji prawa książęce.

Oznaczało to uzyskanie tzw. immunitetu przez owy majątek, co oznaczało ich nietykalność zarówno w dziedzinie sadownictwa i gospodarki. Duchowieństwo uzyskało uprawnienia do stosowania i posługiwania się własnym prawem kanonicznym. Podobny przywilej domagali się rycerze i możnowładcy, którzy posiadali liczne majątki ziemskie, co pozwalało im nie płacić danin i posług o charakterze gospodarczym. Ich obowiązkiem była jedynie służba wojskowa. W wieku XIII nastąpił czas rozdrobienia feudalnego a także rozdzielenia władz publicznych od własności prywatnej. Przyczyna jest kolonizacja miast na prawie niemieckim oraz z polityka prowadzona przez poszczególnych władców, którzy pragnąć zjednać sobie rycerzy i możnowładców nadają im kolejne przywileje. Dla przykładu może posłużyć polityka Wacława II który przysięgał dochowania i respektowania wszystkich istniejących praw i przywileje a urzędy ziemskie będzie przydzielał osobom z danych ziem. Wraz z upadkiem rządów Przemyslidów następcy w osobie Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego nie byli zobligowani do nadawania nowych przywileju, ale musieli respektować już istniejące. Za panowania Kazimierza wielkiego dokonano spisania przywilejów i powstały statuty wiślicko-piotrkowskie z lat 1346-1347. Jednak niepowodzenia Kazimierza Wielkiego w staraniach o następcę tronu spowodowały nowe wydarzenia, dotychczas, bowiem piastowi uważani byli za słusznych następców władzy posiadających prawna legitymizacje do władzy. Na następców Piastów mianowana została dynastia Andegawenów, było to efektem porozumienia o sukcesji pomiędzy Kazimierzem a Ludwikiem. Ludwik po śmierci Kazimierza by zapewnić sobie pełnię władzy potwierdził wszystkie przyznane przywileje szlacheckie w 1355 roku.

Pomimo tego już wkrótce znalazł się w podobnej sytuacji do swojego poprzednika nie dochował się syna, wobec czego koronę chciał przekazać jednej ze swoich córek. Aby uzyskać zgodę szlachty dla swych działań ogłosił w Koszycach w 1374 roku wielki przywilej zwany koszyckim. Jego głównym postanowieniem było prawie całkowite zwolnienie szlachty od podatków poza wyjątkiem dwóch groszy płaconych od lana chłopskiego, ponadto ograniczył służbę wojskowa szlachty tylko w sytuacji koniecznej obrony granic królestwa. W innych przypadkach król zobowiązuje się wynagradzać szlachtę za udział w wojnie. Szlachta zaspokojona nadanymi prawami zgodziła się na przekazanie władzy na jedna z córek, tylko ze wybór padł na najmłodszą Jadwigę. Okres ustabilizowania się władzy Jagiellonów, przypada na czas wojny z zakonem. Wcześniej Jagieło musiał odnieść się do silnie wykształconej społeczności w osobie szlachty. Szlachta zbierała sprawnie fundusze na wykup ziemi dobrzyńskiej, ale w zamian oczekiwała dalszych przywilejów. Kolejnym aktem wydanym już przez Jagiele w Piotrkowie w 1388 roku potwierdzał on istnienie dotychczasowych przywilejów i wprowadzał gwarancje wykupu szlachcica z niewoli przez króla, gdy do takowej się dostał walcząc poza granicami królestwa a także gwarantował stały żołd za służbę w wysokości trzech grzywien kopii.

Lecz to posuniecie było jeszcze do przyjęcia, gorsze skutkach okazały się prawa, nadane przez Jagiele w 1422 roku, gdy formował pospolite ruszenie na wojnę z zakonem. Szlachta wykorzystując sytuacje zmusiła króla do akceptacji prawa gwarantującego nietykalność majątkowa szlachcica bez prawomocnego wyroku sadu a także wprowadzały zakaz łączenia w jednej osobie stanowisk sędziego ziemskiego i starosty.

Rok później szlachta uzyskała kolejne przywileje tzw. Warckie, o charakterze ekonomicznym dotyczył on głównie prawa do usunięcia nieużytecznego lub buntowniczego sołtysa ze stanowiska pomimo gwarancji dziedziczenia jego urzędu na mocy prawa lokacyjnego. Dawało to możliwości zagarnięcia majątków i ziemi dawnych sołtysów. Jednak najważniejsze były postawienia zawarte w przywilejach jedleńsko - krakowskich z lat 1430 - 1433 przyznane przez Jagielle za obiecanie aprobaty na przekazanie korony jednemu synów Jagiełły. Na podstawie postanowień zawartych w tych przywilejach gwarantowano praktycznie nietykalność szlachcie. Bowiem szlachcice mogli być osadzeni w wiezieniu tylko z wyroku sadowego, wyjątek stanowiły przestępstwa w postaci gwałtu, rozboju, podpalenia czy morderstwa na drodze zawarte w artykułach starościńskich.

Na drodze tych przywilejów szlachta zyskała największy wpływ na władzę państwową w królestwie. Władzę swoja sprawowała przy pomocy zwoływanych sejmików ziemskich, ponadto miała wyłączność na obsadzanie urzędów ziemskich, oraz nadzwyczajne instytucje do reprezentowania swoich poglądów tzn. pospolite ruszenie oraz instytucje konfederacji. Konfederacja nazywano związek szlachciców, którzy razem wspierali się w walce o wyznaczona sprawę albo odzyskają utracone dobra lub imię, oraz ze będą walczyć w imię sprawiedliwości, jeśli ktoś naruszy ich prawa. Przykłady pierwszych konfederacji odnajdujemy już za panowania Kazimierza Wielkiego, innym doniosłym przykładem jest działalność zwana ruchem husyckim, która walczyła z oddziałami Z. Oleśnickiego.