Unia jest to powstały na mocy obustronnego porozumienia związek między państwami (oraz – od strony formalnej – akt jego zawarcia). Ze względu na stopień nasilenia owego związku wyróżniamy unię personalną

(państwa łączy wyłącznie osoba władcy) oraz unię realną ( dodatkowo wspólne są jeszcze wojsko, skarb, sejm, polityka zagraniczna)

Unie z udziałem Polski (z wyłączeniem polsko - litewskich):

1378-1382r. Unia Polsko - Węgierska

1300-1305r. Unia polsko-czeska Wacław II

1466-1772r. Unia z Prusami Królewskimi

1592-1598r. Unia polsko-szwedzka Zygmunt III Waza

1697-1733r Unia z Saksonią z( dynastia Wettinów) August II Mocny i August III

 1807-1815r. Unia z Saksonią (Fryderyk August)

1815-1831r. Unia z Rosją  (Aleksander I i Mikołaj I)

Unie polsko litewskie:

1385r. Unia w Krewie

Przyczyny: Litwa

  •   chęć zyskania znaczenia na arenie międzynarodowej
  •   bojarzy litewscy pragną uzyskania podobnych gwarancji prawnych swojej pozycji (przywilejów), jak te będące w posiadaniu polskiej szlachty
  •   intronizacja Władysława Jagiełły podniosła prestiż jego rodu, a tym samym całej Litwy i uchroniła jej dorobek kulturalny przed ekspansją Rusi

Polska:

  •   znów mieliśmy władcę – potrzebna stabilizacja, koniec kryzysu władzy
  •   sukces Kościoła w Polsce – chrystianizacja pogańskiej Litwy i związany z tym prestiż
  •   pomoc litewska w ponownym podboju Rusi Halickiej
  •   rozwój handlu (nowe rynki zbytu0
  •   wspólny główny wróg – Zakon Krzyżacki

. Postanowienia:

  •   Jagiełło, a z nim Litwa, przyjęli chrześcijaństwo w obrządku rzymskokatolickim
  •   Jagiełło po przyjęciu chrztu poślubił Jadwigę Andegaweńską, która do tego czasu miała oficjalny tytuł KRÓLA Polski
  •   Zobowiązał się do odzyskania wszystkich utraconych przez Polskę ziem
  •   Nastąpiła połączenie (applicare) Litwy z Polską

1392r. Ugoda w Ostrowie

Witold uzyskał zarząd nad całym Księstwem Litewskim z upoważnienia  Jagiełły.

1398r. Zjazd na wyspie Salin

szlachta litewska okrzyknęła Witolda królem Litwy.

1401r. Unia wileńsko-radomska

Po klęsce Witolda pod Worsklą. Witold uznaje zwierzchność Korony i Jagiełły i staje się Wielkim Księciem a Jagiełło Najwyższym Księciem.

1413r. Unia w Horodle

Zawarta po wygranej wojnie z krzyżakami. Pojawienie się unii personalno-realnej.

Po śmierci Witolda panowie i bojarzy litewscy będą wybierać Wielkiego Księcia

47 rodów katolickich dostało te same przywileje, co Polacy

1569r. Unia lubelska

Zygmunt August nie ma męskiego potomka a obie strony chcą kontynuować unię. Tak więc dokonano wspólnej elekcji.

Przywileje objęły cały litewski stan szlachecki, a w zamian Polska uzyskała władztwo nad Wołyniem, Podlasiem, Racławicami i Kijowszczyzną

Dzięki tej unii realnej mamy wspólnego monarchę, prawa polityczne, sejm, politykę zagraniczną. Jednak nadal budżet, administracja (wojsko, prawo sądowe i sądy szlacheckie) są oddzielne.

Model ten wytrwał aż do Sejmu Wielkiego, czyli do roku 1788-1792. Doszło do podpisania unii realnej, nie bez oporu ze strony posłów litewskich, którzy nawet opuścili obrady, a ustąpili i powrócili dopiero wtedy, gdy zagwarantowano zachowanie pewnych odrębności między państwami-stronami.

KONSEKWENCJE:

Rzeczpospolita Obojga Narodów, powstała w wyniku Unii w Lublinie, weszła do grona potęg europejskich.

Ze względu na ogrom naszego rynku rolnego staliśmy się czołowym eksporterem żywności (zwłaszcza zboża) w Europie.

Inwestycja w kulturę. Pojawiają się mecenasi sztuki. Synkretyzm kulturowy – wzbogacenie rodzimego dorobku o pierwiastki wschodnie. Kultura litewska jest polonizowana.

Litwa wchodzi do zachodnioeuropejskiego kręgu kulturowego.

Naturalnym kierunkiem ekspansji stał się ostatecznie wschód.

Głównym wrogiem Polski i Litwy stały się Rosja i Chanat krymski. Polska została niejako wmanewrowana w ten konflikt ze względu na swój związek z Litwą i zobowiązania wobec niej.

Ruch egzekucyjny, konflikt magnaterii i średniej szlachty.