.

1. Absolutyzm we Francji

Budowa absolutyzmu we Francji dokonała się za panowania Ludwika XIII, ale do perfekcji rozbudował ją jego syn Ludwik XIV. Absolutyzm miał zapewnić jedność państwa francuskiego. Ujednolicona i scentralizowana Francja miała dominować na kontynencie europejskim. Ponad monarchą mogła stać tylko Opatrzność, jako że swą moc czerpał on z woli boskiej. Jego panowanie musiało być wszechogarniające i niepodzielne. Nikt poza królem nie mógł być źródłem władzy. Autorem tej koncepcji był kardynał Jeana Armanda Richelieu - pierwszy minister i doradca Ludwika XIII, szara eminencja ówczesnej Francji. By ją zrealizować Richelieu prowadził walkę z hugenotami i opozycyjnie nastawiona do króla arystokracją. Kardynał chciał wyeliminować wszystkie siły które mogły stanowić zagrożenie lub konkurencję dla władzy królewskiej. W latach 1648 - 1653 trwała tzw. fronda, czyli bunt arystokratycznej antykrólewskiej opozycji, który jednak został zgładzony, a władza królewska okrzepła i umocniła się jeszcze bardziej. W 1661 r. Ludwik XIV rozpoczął samodzielne rządy, które trwały do 1713 r. Był to okres ogromnego wzrostu potęgi międzynarodowej Francji i umocnienia absolutnej władzy królewskiej.

2. Piotr I Wielki

Piotr I żył w latach 1672 - 1725. W 1682 r. został współregentem Rosji wspólnie z przyrodnim rodzeństwem: bratem Iwanem V oraz siostrą Zofią. W rzeczywistości to Zofia podczas małoletniości obu carów sprawowała realną władzę i nie chciała dopuścić ich do władzy. W 1689 r., wieku 17 lat Piotr dokonał zamachu stanu i objął władzę w kraju. W otoczeniu cara przebywali również młodzi Rosjanie niskiego pochodzenia. Wśród nich najważniejszą rolę odegrał Aleksander Mienszykow - rówieśnik cara, jego przyjaciel i doradca.

Trwająca od wielu lat wojna z Turcją stała się dla cara okazją do wypróbowania swych wojskowych umiejętności. Zbudowana przez piotra Wielkiego pierwsza rosyjska flota wojenna zajęła Azow nad Morzem Czarnym, który stał się przyczółkiem zapowiadającym późniejsze władztwo rosyjskie w tym akwenie.

Po tym sukcesie car, w towarzystwie Mienszykowa wyruszył w słynną podróż po krajach Zachodu. Była to wyprawa incognito. Odbywając ją Piotr występował pod przybranym nazwiskiem Michajłow. Celem wyprawy, która miała charakter poselstwa było skłonienie mocarstw do wspólnej akcji przeciwko Turcji. Istniał jednak jeszcze jedno ważniejsze zadanie. Piotr I pragnął poznać osiągnięcia zachodnioeuropejskiej cywilizacji. Car uczył się więc sztuki artyleryjskiej w pruskim Królewcu, jako cieśla okrętowy pracował w holenderskich dokach, w Londynie odwiedził parlament, rozmawiał z uczonymi i politykami. Dzięki temu odwiedziwszy wówczas kraje Rzeszy, Holandię oraz Anglię, spotkał się z wieloma monarchami europejskimi, poznał stosunki społeczne krajów zachodnioeuropejskich, ich osiągnięcia techniczne, organizację społeczeństwa.

Piotr rozpoczął energiczną kampanią na rzecz propagowania zachodniej kultury w Rosji. W tym celu Piotr I przeprowadził szereg reform wewnętrznych w swym kraju. Wprowadził kalendarz juliański, zniósł patriarchat Cerkwi i sam stanął na czele Kościoła prawosławnego, rozkazał obcinać bojarom brody i ubierać się na modłę zachodnią. Piotr I Wprowadził tzw. tabelę rang. Był to system 14 stopni wojskowych i cywilnych, które wyznaczały drogę kariery wojskowego lub urzędnika. Żywo interesował się sprawami gospodarczymi, dbał o rozwój manufaktur i handlu, w obrotach z zagranicą stosował politykę protekcyjną. Zorganizował sieć szkół świeckich na poziomie elementarnym. Utworzył Akademię Nauk, wprowadził nowy alfabet - grażdankę. W 1712 r. przeniósł stolicę do Petersburga, a w 1721 r. przyjął tytuł cesarza.

Zachęcony przez króla Polski Augusta II, Piotr I wszedł w sojusz z Saksonią, Danią i Brandenburgią, którego celem było zagrabienie bałtyckich posiadłości Szwecji. Jednakże już na początku wojny król szwedzki Karol XII zadał Piotrowi I druzgocącą klęskę w bitwie pod Narwą. Za cenę niesłychanych ofiar rosyjskiego społeczeństwa piotr odtworzył armię i przygotowywał się do rozstrzygającej bitwy z Karolem XII. Doszło do niej w 1709 r. pod Połtawą. Szwedzi zostali rozbici i tym razem triumfował władca Rosji. Dzięki temu cała wojna, którą nazwano północną zakończyła się sukcesem Rosji.

Piotr I, który po swych zwycięstwach nad Szwecja i Turcją, jeszcze za swego życia został obdarzony przez współczesnych przydomkiem "Wieki" był nie tylko człowiekiem o wybitnych zdolnościach przywódczych. Charakteryzował się również wielką i imponującą zewnętrzną aparycją. Piotr I był bardzo wysoki. Liczył ponad 190 cm wzrostu. Pełen niewyczerpanej energii, silny, przystojny podobał się kobietom. Miał ogromne ambicje, z lekceważeniem odnosił się do kulturalnych i religijnych tradycji swojego kraju. Cesarz zmarł w swoim ukochanym Petersburgu w 1725 r. Miał wtedy 52 lata. Tron rosyjski objęła jego druga z kolei żona, która władała Rosja, jako Katarzyna I.

Piotr I Wielki był jednym z najwybitniejszych władców w historii Rosji. Otworzył swój kraj na kulturę zachodnią, wprowadził go do Europy, dzięki zdobyczom terytorialnym zapewnił Rosji stały dostęp do Bałtyku. Dzięki niemu Rosja stała się jednym z liczących się mocarstw europejskich.

3. Monarchowie austriaccy

Na początku XVIII w. sytuacja w Austrii była trudna ze względu na fakt, że dotychczasowy jej monarcha Karol VI Habsburg nie posiadał syna. Tymczasem poza Czechami, które po rozbiciu powstania czeskiego w bitwie pod Białą Górą w 1620 r. zostały wcielone do dziedzicznych posiadłości Habsburgów pozostałe kraje monarchii austriackiej łączył z Habsburgami jedynie związek unii personalnej. W obliczu braku męskich potomków, których nie doczekał się Karol VI unia ta mogła łatwo się skończyć. Z tego powodu w 1713 r. Karol VI ogłosił nowa ustawę sukcesyjną, którą nazwał "sankcja pragmatyczną o dziedzicznym następstwie. Zgodnie z nią we wszystkich krajach habsburskich, stanowiących odtąd niepodzielną całość panować mieli nie tylko męscy potomkowie cesarza, ale w przypadku ich braku również jego córki i ich potomstwo, w końcu zaś inne żeńskie linie Habsburgów. Karol VI uzyskał akceptację "sankcji pragmatycznej" we wszystkich swych krajach, później zaś gwarancję jej respektowania od wszystkich państw europejskich. Jednakże, gdy po śmierci Karola w 1740 r. na tron austriacki wkroczyła jego córka Maria Teresa musiała ona zbrojnie bronić swego panowania podczas tzw. wojny o sukcesję austriacką.

Potrzeby militarne wymusiły przeprowadzenie reform gospodarczych w Austrii, których autorką była Maria Teresa. Doprowadziła także do uproszczenia i centralizacji najwyższych organów państwowych. Przeprowadziła w swym kraju reformę podatkową, nakładając na szlachtę i kler stałe podatki. Reformy objęły również prawo i sądownictwo. Wprowadziła nowy kodeks karny, ograniczyła patrymonialne sądownictwo na wsi.

Ograniczenie na rzecz państwa politycznych i ekonomicznych praw Kościoła Katolickiego przeszło do historii pod nazwą "józefinizmu". Była to polityka zapoczątkowana przez Marię Teresę, która jednak dynamiki nabrała za panowania jej syna, który już w 1765 r. został współregentem cesarstwa i współrządził wraz z matką przygotowując się w ten sposób do samodzielnych rządów. Maria Teresa zniosła przywileje podatkowe duchowieństwa, zabroniła wywozu z kraju do Rzymu tradycyjnych danin kościelnych. Rozpoczęła kasację zakonów kontemplacyjnych. Pragnęła w ten sposób zwiększyć dochody państwa. Względy ekonomiczne dyktowały także ograniczenie świąt kościelnych oraz wprowadzenie utrudnień dla mężczyzn, którzy chcieli wstąpić do klasztorów. Reformy okresu panowania Marii Teresy cechowały się pragmatyzmem i podziwu godną konsekwencją. Nie burzyły one tradycyjnego ładu społecznego, w którym główna rola przypadła świeckim i duchownym panom feudalnym. Racjonalizowały jednak feudalny porządek likwidując wynaturzenia, co przyniosło korzyści całemu społeczeństwu oraz absolutystycznej monarchii austriackiej.

Józef II objął samodzielne rządy w 1780 r. Kontynuował on reformy kościelne matki. W 1781 r. ogłosił patent tolerancyjny, który zrównał w prawach protestantów z katolikami oraz zezwalała katolikom na zmianę wyznania. Patent tolerancyjny nie obejmował jednakże Żydów, choć również w ich położeniu prawnym nastąpiła poprawa: umożliwiono im dostęp do niektórych zawodów, zastrzeżonych dotąd tylko dla chrześcijan, dopuszczono do studiów uniwersyteckich. Józef II zlikwidował około 700 klasztorów żeńskich i męskich. Dochody, jakie uzyskał w wyniku tej kasaty przeznaczył na wypłacanie pensji klerowi parafialnemu oraz utrzymywanie seminariów duchowych. Dzięki temu duchowni otrzymali status funkcjonariuszy państwowych, a Kościół został jeszcze silniej związany z interesem i organizacją państwa. Reformy Marii Teresy i Józefa II pozwoliły Kościołowi austriackiemu zachować pełną niezależność od Rzymu.